ਭੰਗ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਜੈਸਲਮੇਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੰਗ ਦੀ ਦੁਕਾਨ

ਭੰਗ (ਹਿੰਦੀ: भाँग) ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਮਾਦਾ ਕਾਨਾਬਿਸ ਬੂਟੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪੀਹ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਹੋਰ ਠੰਡੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦ੍ਰਵ ਵਜੋਂ ਪੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ[ਸੋਧੋ]

Woman selling Cannabis and Bhang in Guwahati, Assam, India

ਭੰਗ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਮਾਦਕ ਪਦਾਰਥ ਵਜੋ ਪੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭੰਗ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਓਹਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਹੋਲੀ ਉੱਪਰ ਪੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਉੱਪਰ ਇਸਨੂੰ ਪੀਣਾ ਇੱਕ ਆਮ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1][2]

ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]

ਭੰਗ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਸਾਧੂ ਅਤੇ ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਅਕਸਰ ਇਸੇ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸਲਈ ਭੰਗ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹਤਤਾ ਵੀ ਹੈ। 1596 ਵਿੱਚ ਡਚ ਜਾਨ ਹਾਏਗਨ ਵਾਨ ਲਿੰਸ਼ੋਟਨ ਨੇ ਪੂਰਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਲਿਖੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਨੁਭਵਾਂ ਵਿੱਚ "ਭੰਗ" (Bangue) ਉੱਪਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿੰਨ ਪੰਨਿਆ ਦਾ ਬਿਓਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਹਸ਼ੀਸ਼ (ਮਿਸਰ), ਬੋਜ਼ਾ (ਤੁਰਕੀ), ਬਰਨਾਵੀ (ਤੁਰਕੀ), ਬੁਰਸਜ (ਅਰਬ) ਆਦਿ।[3] ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਰਿਚਰਡ ਡੇਵਨ ਪੋਰਟ-ਹਿੰਸ ਨੇ ਥੌਮਸ ਬੋਵਰੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਪੱਛਮ ਖੋਜੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਭੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।[4]

ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਨਸ਼ੇ[ਸੋਧੋ]

ਕੈਨਾਬਿਸ ਪੌਦੇ ਕੈਨਾਬਿਨੋਇਡਜ਼ ਨਾਮਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸੇਵਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ.

ਕੈਨਾਬਿਨੋਇਡਜ਼, ਟੇਰਪਨੋਇਡਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਨੂੰ ਗਲੈਂਡਰੀ ਟ੍ਰਾਈਕੋਮਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਛੁਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਫੁੱਲਦਾਰ ਖਿੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਦਾ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ.[5] ਇੱਕ ਡਰੱਗ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[6] ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਇਨਫ੍ਰੋੱਕਸਟੀਸੈਂਸਜ਼ ("ਮੁਕੁਲ" ਜਾਂ "ਮਾਰਿਜੁਆਨਾ"), ਰਾਲ (ਹਸ਼ੀਸ਼), ਜਾਂ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ.[7] ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਗੰਨਾ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਵੇਚਣ ਲਈ, ਜਾਂ ਇੱਥੋ ਤੱਕ ਕਿ ਨਿੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵੀ ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮਜ਼ ਅਤੇ ਜੀਨੋਮ[ਸੋਧੋ]

ਕੈਨਾਬਿਸ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਡਿਪਲੋਇਡ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਪੂਰਕ 2n = 20 ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੌਲੀਪਲਾਈਡ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ.[8] ਕੈਨਾਬਿਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜੀਨੋਮ ਸੀਨ, ਜਿਸਦਾ ਆਕਾਰ 820 ਐਮਬੀ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਨੂੰ 2011 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।[9]

ਤਿਆਰੀ[ਸੋਧੋ]

ਕਾਨਾਬਿਸ ਬੂਟੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪੀਹ ਕੇ ਪੇਸਟ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਘਿਓ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਸਲੇ ਰਲਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਠੰਡਾਈ’ ਆਖ ਸਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਭੰਗ ਵਿੱਚ ਘਿਓ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕਰ ਰਲਾ ਇਸ ਦਾ ਹਲਵਾ ਅਤੇ ਗੋਲੇ ਵੀ ਬਣਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ[10]

ਲੋਕਧਾਰਾ[ਸੋਧੋ]

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੋਲਾ ਜਾਂ ਭੋਲੇ ਸ਼ੰਕਰ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਰੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਕਤੀ ਇਓ ਮਿਲਦੀ ਹੈ:

ਭੋਲੇ ਕੀ ਬਰਾਤ ਚੜੀ ਹੱਸ ਹੱਸ ਕੇ।

ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਭੰਗ ਪੀਤੀ ਰੱਜ ਰੱਜ ਕੇ।

ਮੈ ਤਾਂ ਪਈ ਲਈ ਸੀ ਭੰਗ,

ਵੇ ਹਕੀਮ ਜੀ ਅੱਗੇ ਨਾਲੋਂ ਹੋਗੀ ਮੈ ਤੰਗ,

ਵੇ ਹਕੀਮ ....,

ਹੋਰ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "Right kick for day-long masti". Times of India. Retrieved 17 March 2014.
  2. "Holi 2014: Festival Of Colors Celebrates Spring (SONGS, PHOTOS)". Huffington Post. Retrieved 17 March 2014.
  3. Burnell, Arthur Coke & Tiele, P.A (1885). The voyage of John Huyghen van Linschoten to the East Indies. from the old English translation of 1598: the first book, containing his description of the East. London: The Hakluyt Society. p. 115-117.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) Chapter on Bangue.
  4. Davenport-Hines, Richard (2001). The pursuit of oblivion: A global history of narcotics 1500—2000. London: Weidenfeld & Nicolson. pp. 1–2. ISBN 0297643754.
  5. "THC (TETRAHYDROCANNABINOL) ACCUMULATION IN GLANDS OF CANNABIS (CANNABACEAE)". www.hempreport.com. Retrieved 2021-01-30.
  6. "Rising Levels of THC in Cannabis Increases the Risk of Addiction". TheHealthMania (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2020-12-03. Retrieved 2021-01-30.
  7. "Erowid Cannabis Vault: Basics". www.erowid.org. Retrieved 2021-01-30.
  8. Small, Ernest (2011-01-28). "Interfertility and chromosomal uniformity in Cannabis". Canadian Journal of Botany (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). doi:10.1139/b72-248.
  9. van Bakel, Harm; Stout, Jake M; Cote, Atina G; Tallon, Carling M; Sharpe, Andrew G; Hughes, Timothy R; Page, Jonathan E (2011). "The draft genome and transcriptome of Cannabis sativa". Genome Biology. 12 (10): R102. doi:10.1186/gb-2011-12-10-r102. ISSN 1465-6906. PMC 3359589. PMID 22014239.
  10. http://www.originalweedrecipes.com/indian-bhang/

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ[ਸੋਧੋ]