ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ
ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ |
|---|
ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ (ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ - Алексе́й Макси́мович Пе́шков or Пешко́в[1] ; 28 ਮਾਰਚ 1868- 18 ਜੂਨ 1936) ਰੂਸ / ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਅਲੇਕਸੀ ਮੈਕਸਿਮੋਵਿਚ ਪੇਸ਼ਕੋਵ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਯਥਾਰਥਵਾਦ (socialist realism) ਨਾਮਕ ਸਾਹਿਤਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।[2] 1906 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1913 ਤੱਕ ਅਤੇ ਫਿਰ 1921 ਤੋਂ 1929 ਤੱਕ ਉਹ ਰੂਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ (ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ, ਇਟਲੀ ਦੇ ਕੈਪਰੀ (Capri) ਵਿੱਚ) ਰਹੇ। ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨਹੀ ਸੀ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਦਾ ਜਨਮ ਨਿਜ੍ਹਨੀ ਨੋਵਗੋਰੋਦ (ਆਧੁਨਿਕ ਗੋਰਕੀ) ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਗੋਰਕੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤਰਖਾਣ ਸਨ। 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੋਰਕੀ ਯਤੀਮ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਨੇ ਸੰਭਾਲਿਆ।[2] 1884 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਹੋਈ। 1888 ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗਿਰਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਦਸੰਬਰ 1887 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਅਤ੍ਮਘਾਤ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਉਸਨੇ ਰੂਸੀ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਪੈਦਲ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਪੜ ਵੇਲੇ ਅਤੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਅਨੁਭਵ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜੋ ਬਾਅਦ ਨੂੰ ਉਹਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਆਇਆ।[2]
ਪੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਜੇਹੁਦੀਲ ਖਲੇਮਿਦਾ Иегудиил Хламида ਨਾਮ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਭਾਵ "ਚੋਗਾ-ਅਤੇ-ਛੁਰਾ" ਹੈ - ਯੂਨਾਨੀ ਕਲੇਮਿਸ, "ਚੋਗਾ" ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ।[3] 1892 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਤਖ਼ੱਲਸ ਗੋਰਕੀ (ਯਾਨੀ "ਤਲਖ਼") ਵਰਤਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤਿਫ਼ਲਿਸ ਵਿੱਚ Кавказ (ਕਾਕੇਸਸ) ਅਖ਼ਬਾਰ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।[4] ਇਸ ਨਾਮ ਵਿੱਚੋਂ ਰੂਸੀ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਉਸ ਅੰਦਰ ਖੌਲਦੀ ਕੁੜੱਤਣ ਅਤੇ ਕੌੜਾ ਸੱਚ ਕਹਿਣ ਦੀ ਮਨਸ਼ਾ ਝਲਕਦੀ ਹੈ। ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ Очерки и рассказы (ਲੇਖ ਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ) (1898) ਨੂੰ ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹਾਸਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਹਿਤ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਉਹ ਸੁਹਜਾਤਮਿਕ ਅਮਲ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਨੈਤਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਕਾਰਵਾਈ ਸਮਝਦਾ ਸੀ (ਭਾਵੇਂ ਉਹਨੇ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਰੂਪ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ)। ਉਸਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਤਬਕੇ ਦੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਾਸੀਏ ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਿਤਰਿਆ। ਉਸਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਔਕੜਾਂ, ਅਪਮਾਨਾਂ,ਅਤੇ ਵਹਿਸੀਕਰਨ ਦੀ ਹੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮਘਦੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।[2]
1892 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਮਕਰ ਚੁਦਰਾ’ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਰੰਭਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੋਮਾਂਸਵਾਦ ਅਤੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਦਾ ਮੇਲ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਬਾਜ਼ ਦਾ ਗੀਤ (1895), ਤੂਫਾਨ ਦਾ ਗੀਤ (1895) ਅਤੇ ਬੁੱਢੀ ਇਜ਼ਰਗੀਲ (1901) ਨਾਮਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਦੋ ਨਾਵਲਾਂ, ਫੋਮਾ ਗੋਰਦੇਏਵ (1899) ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਜਣੇ (1901) ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। 1899- 1900 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਚੈਖਵ ਅਤੇ ਲਿਉ ਤਾਲਸਤਾਏ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਉਸੀ ਸਮੇਂ ਵਲੋਂ ਉਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲੱਗੇ। 1901 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕੈਦ ਭੁਗਤੀ। 1902 ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਨਰੇਰੀ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਰੂਸੀ ਜਾਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਰਚਨਾਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਨਾਵਲ[ਸੋਧੋ]
- ਪਵੇਲ ਯਤੀਮ (Горемыка Павел, 1894)
- ਫੋਮਾ ਗੋਰਦੇਏਵ (Фома Гордеев, 1899)
- ਤਿੰਨ ਜਣੇ (Трое, 1900)
- ਮਾਂ (1906)
- ਨਿਕੰਮੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ/ਜਾਸੂਸ (1907)
- ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਇਕਬਾਲ (1908)
- ਓਕੂਰੋਵ ਸਿਟੀ (Городок Окуров, 1908)
- ਮਤਵੇਈ ਕੋਜੇਮਿਆਕਿਨ ਦਾ ਜੀਵਨ (Жизнь Матвея Кожемякина, 1910)
- ਅਰਤਾਮਾਨੋਵ ਬਿਜਨੈੱਸ (1925)
- ਕਲਿਮ ਸਾਮਗਿਨ ਦਾ ਜੀਵਨ
- ਚੁੰਬਕ (1928)
- ਪ੍ਰੇਤ (1936)
ਨਾਟਕ[ਸੋਧੋ]
- ਪੈਟੀ ਬੁਰਜੁਆ (Мещане, 1901)
- ਤਹਿਖਾਨਾ (ਰੂਸੀ ਨਾਟਕ) (На дне, 1902)
- ਸਮਰਫੋਕ (Дачники, 1904)
- ਸੂਰਜ ਦੇ ਬੱਚੇ (Дети солнца, 1905)
- ਬਰਬਰ (Варвары, 1905)
- ਦੁਸ਼ਮਣ (Враги, 1906)
- ਆਖਰੀ ਲੋਕ (1908)
- ਰੀਸੈਪਸ਼ਨ (1910)
- ਅਜੀਬ ਲੋਕ (1910)
- ਵਾਸਾ ਜ਼ੇਲੇਜਨੋਵਾ (1910)
- ਜ਼ੂਕੋਵ (1913)
- ਜਾਅਲੀ ਧਨ (1913)
- ਬੁਢਾ ਆਦਮੀ/ਜੱਜ/ਸਤਾਰਿਕ (1915, ਸੋਧਿਆ 1922, 1924)
- ਕਾਮਾ ਸਲੋਵੋਤੇਕੋਵ (1920)
- ਸੋਮੋਵ ਅਤੇ ਹੋਰ (1930)
- ਯੇਗੋਰ ਬੁਲੀਚੇਵ (1932)
- ਦੋਸਤੀਗਾਏਵ ਆਦਿ (1933)
ਇਹ ਬੁਰਜੁਆ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ‘ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ’ ਬੋਲਸ਼ੇਵਿਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1905ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। 1906 ਵਿੱਚ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਏ, ਉਥੇ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪੀਲੇ ਦੈਂਤ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਲਿਖੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਬੁਰਜੁਆ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਰਾਮਾ 'ਦੁਸ਼ਮਣ' (1906) ਅਤੇ ਮਾਂ (1906) ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਬੁਰਜੁਆ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਵਣਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ। 1905 ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਹਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਇੱਕ ਲਘੂ ਨਾਵਲ - ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਇਕ਼ਬਾਲ (ਇਸਪਾਵੇਦ) ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਭੁੱਲਾਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਖ਼ਰੀ ਲੋਕ ਅਤੇ ਨਿਕੰਮੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ (1911) ਵਿੱਚ ਸਾਮਾਜਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੈ। ਅਜੀਬ ਲੋਕ ਡਰਾਮੇ (1910) ਵਿੱਚ ਬੁਰਜੁਆ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਦਾ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਬਾਲਸ਼ੇਵਿਕ ਸਮਾਚਾਰ ਪੱਤਰਾਂ ਜਵੇਜਦਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਵਦਾ ਲਈ ਅਨੇਕ ਲੇਖ ਵੀ ਲਿਖੇ। 1911-13 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਇਟਲੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਮਨੁੱਖਤਾ, ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1912-16ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀਨ ਰੂਸੀ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਸਵੈ ਜੀਵਨੀਮੂਲਕ ਤਿੱਕੜੀ[ਸੋਧੋ]
- ਮੇਰਾ ਬਚਪਨ(1912-13)
- ਮੇਰੇ ਸਾਗਿਰਦੀ ਦੇ ਦਿਨ (1914)
- ਮੇਰੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲੇ (1923)
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ। 1917 ਦੀ ਅਕਤੂਬਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੋਰਕੀ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਸਾਮਾਜਕ ਕਾਰਜ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1921 ਵਿੱਚ ਰੋਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਗੋਰਕੀ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਏ। [1924]] ਤੋਂ ਉਹ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਅਰਤਾਮਾਨੋਵ ਬਿਜਨੈੱਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ (1925) ਰੂਸੀ ਪੂੰਜੀਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਤਿੰਨ ਪੀੜੀਆਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। 1931 ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪਰਤ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੱਤਰਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਸੱਚੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਕਵੀ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨਾਮਕ ਪੁਸਤਕਮਾਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦਿੱਤਾ। ਯੇਗੋਰ ਬੁਲੀਚੇਵ ਆਦਿ (1932) ਅਤੇ ਦੋਸਤੀਗਾਏਵ ਆਦਿ (1933) ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਰੂਸੀ ਪੂੰਜੀਦਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ। ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਅੰਤਮ ਰਚਨਾ - ਕਲਿਮ ਸਾਮਗਿਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ (1925- 1936) ਅਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 1880 -1917 ਦੇ ਰੂਸ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰਪੂਰਣ ਚਿਤਰਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੋਰਕੀ ਸੋਵੀਅਤ ਲੇਖਕ ਸੰਘ ਦੇ ਸਭਾਪਤੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਕਰੈਮਲਿਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਨਿਜ੍ਹਨੀ ਨਾਵਗੋਰੋਦ ਨਗਰ ਨੂੰ ਗੋਰਕੀ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੋਰਕੀ ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦਾ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਗਹਿਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਅਨੇਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਮਹਾਨ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਗੋਰਕੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਨ।
ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ[ਸੋਧੋ]
ਅਸਮਰਥ ਯੁੱਗ ਦੇ ਸਮਰਥ ਲੇਖਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਨਮਾਨ, ਕੀਰਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਿਲੀ, ਓਨੀ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀਦ੍ਰਸ਼ਟਾ ਅਤੇ ਯੁਗਦ੍ਰਸ਼ਟਾ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸਨ। ਜਨਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਚੀਖ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ - ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਚੀਖ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਇਸ ਪਹਿਲੀ ਚੀਖ ਦੀ ਘਟਨਾ 1868 ਦੀ 28 ਮਾਰਚ ਦੀ 2 ਵਜੇ ਰਾਤ ਦੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਇਹ ਚੀਖ ਅੱਜ ਇੰਨੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਜੋਕਾ ਕੌੜਾ ਸੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਗੋਰਕੀ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੋਰ ਕੌੜਾ ਹੈ। ਨਿਜ੍ਹਨੀ ਨੋਵੋਗਰੋਦ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਹਰ ਇੱਕ ਨਗਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਸ ਚੀਖ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਲਯੋਸ਼ਾ ਮੈਕਸਿਮੇਵਿਚ ਪੇਸ਼ਕੋਫ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਪੀੜਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਲੈ ਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਲੱਕੜੀ]ਦੇ ਸੰਦੂਕ ਬਣਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ , ਪਰ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਯਤੀਮ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੇਲਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੋਲਗਾ ਦਾ ਜੋ ਸੰਜੀਵ ਚਿਤਰਣ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਗੋਰਕੀ ਵੋਲਗਾ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਸੰਰਕਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।
ਸਮਾਜਵਾਦ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ[ਸੋਧੋ]
ਸਾਮਵਾਦ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਮੂਲਕ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤੁਤਕਰਤਾ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਤਿਆਗ, ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਜੀਵੰਤ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿੜ ਮਾਨਤਾ ਸੀ, ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਜ਼ੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਪਰਵਾਰਿਕ ਜਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਤਨਖ਼ਾਹ ਜਾਂ ਵਸਤਾਂ ਮਿਲਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਇਹੀ ਤਥ ਸਮਾਜਵਾਦ ਦਾ ਸਿੱਧਾਂਤ ਬਣ ਗਿਆ। ਗੋਰਕੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਰਗਹੀਨ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਉਦੇਸ਼-ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਉਹ ਰਕਤਮਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਉਚਿਤ ਸਮਝਦੇ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਸੁਨੇਹਾ ਕੇਵਲ ਰੂਸ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਚਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵਭਰ ਵਿੱਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਅਰੰਭ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਨਾਵਲ "ਮਾਂ" ਜਿਸਨੂੰ ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਪਰਾਧ ਸੀ, ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਜੀਵ ਘੋਸ਼ਣਾ-ਪੱਤਰ ਹੈ। ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੈ ਪਾਵੇਲ ਬਲਾਸੇਵ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਅਤੇ ਦਰਿਦਰ 'ਮਿੱਲ ਮਜ਼ਦੂਰ' ਹੈ। ਪਾਤਰ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਬਲਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਬਲਤਾਵਾਂ, ਅੱਛਾਈਆਂ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈਆਂ, ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪਾਵੇਲ ਬਲਾਸੇਵ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਛੂਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਚਰਿਤਰ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਤਤਕਾਲੀਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਠਿਨਾਈਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥ ਬਿੰਬ ਸਿਰਜਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਬਚਪਨ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਜਵਲੰਤ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਅੰਤਮ ਨਾਵਲ ‘ਦ ਲਾਇਫ ਆਫ ਕਲਿਮ ਸਾਮਗਿਨ’ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ, ਉਸਦੇ ਉੱਨਤੀ ਅਤੇ ਪਤਨ ਦਾ ਲੇਖਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਰੂਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਨੂੰ [[1927] ਵਿੱਚ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1936 ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ। ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਵਾਕਫ਼ ਕਰਾਇਆ ਸੀ। ਗੋਰਕੀ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਜਿੰਦਾ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ His own pronunciation, according to his autobiography Detstvo (Childhood), was Пешко́в, but most Russians say Пе́шков, which is therefore found in reference books.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "Maksim Gorki". ਕਾਸਨਕੋਸਕੀ ਸਿਟੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਫਿਨਲੈਂਡ. Archived from the original on 2009-07-06. Retrieved ੨੧ ਜੁਲਾਈ ੨੦੦੯.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Maxim Gorky". Library Thing. Retrieved 21 July 2009.
- ↑
"Горький Максим :: Биографии :: РефератБанк :: Рефераты, курсовые и дипломные работы, доклады, сочинения. Скачать бесплатно" (in Russian).
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)