ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ
.jpg)
ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ (ਜਨਮ1935) ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪੋਤੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਦਵਾਨ, ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਕੁਨ, ਅਤੇ ਜੀਵਨੀ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇਲੀਨੋਏ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਰਬਾਨਾ-ਸ਼ੈਂਪੇਨ ਵਿੱਚ ਵਿਜਿਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹਨ। ਗਾਂਧੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਖੇ ਸਕਾਲਰ ਵੀ ਹਨ। ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ 18 ਅਗਸਤ 2012 ਨੂੰ 11ਵੇਂ ਸਰਦਾਰ ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਇਨਾਮ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਲ 1990 ਤੋਂ 1992 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ।[1]
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਦੇਵਦਾਸ ਗਾਂਧੀ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼ ਦਾ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਆਰੰਭ ਮਾਡਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫਨ ਕਾਲਜ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾਥੀ, ਉਸਦੇ ਨਾਨਾ ਜੀ, ਰਾਜਗੋਪਾਲਾਚਾਰੀ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਸਨ।
1956 ਤੋਂ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀ (ਪਹਿਲਾਂ ਨੈਤਿਕ ਮੁੜ-ਹਥਿਆਰਬੰਦੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਨਿਰਮਾਣ, ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
1960 ਵਿਆਂ ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ, ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੰਚਗਨੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਸੰਮੇਲਨ ਕੇਂਦਰ ਏਸ਼ੀਆ ਪਠਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।[2]ਏਸ਼ੀਆ ਪਠਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ 1975–1977 ਦੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ਤੇ ਅਤੇ ਬੰਬੇ ਵਿਚ 1964 ਤੋਂ 1981 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਆਪਣੇ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਰਸਾਲੇ ਹਿੰਮਤ ਦੁਆਰਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਸੀ।
ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ, ਏ ਟੇਲ ਆਫ ਟੂ ਰਿਵੋਲਟਸ: ਇੰਡੀਆ 1857 ਐਂਡ ਦ ਅਮੈਰਿਕਨ ਸਿਵਲ ਵਾਰ (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪੇਂਗੁਇਨ ਇੰਡੀਆ, ਦਸੰਬਰ 2009), ਲਗਭਗ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ਮੋਹਨਦਾਸ: ਏ ਟਰੂ ਸਟੋਰੀ ਆਫ਼ ਏ ਮੈਨ, ਹਿਜ ਪੀਪਲ ਐਂਡ ਐਨ ਐਂਪਾਇਰ, ਨੂੰ 2007 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਹਿਸਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਦੋ ਸਾਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਅਨੇਕਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ।
2002 ਵਿਚ, ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਰਾਜਾਜੀ: ਏ ਲਾਈਫ਼, ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਇਹ ਉਸਦੇ ਨਾਨੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇਕ ਮੋਹਰੀ ਹਸਤੀ, ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਰਾਜਗੋਪਾਲਾਚਾਰੀ (1878–1972), ਜੋ 1948 - 1950 ਤੱਕ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਬਣੇ, ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਹੈ।[3]
ਸਿਆਸਤ[ਸੋਧੋ]
1989 ਵਿਚ, ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਮੇਠੀ ਵਿਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ (1990-92) ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ 1990 ਵਿੱਚ ਜੇਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ-ਮੰਡਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਦੀ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਸਰਬ ਪਾਰਟੀ ਸਾਂਝੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਕਨਵੀਨਰ ਸੀ। 21 ਫਰਵਰੀ 2014 ਨੂੰ, ਉਹ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।[4] ਉਸਨੇ ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ 2014 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਲੜੀਆਂ ਪਰ ਹਾਰ ਗਿਆ।[5]
ਰਚਨਾਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
- Understanding the Founding Fathers: An Enquiry into the Indian Republic’s Beginnings[6]
- Punjab: A History from Aurangzeb to Mountbatten
- A Tale of Two Revolts
- Mohandas: A True Story of a Man, His People and an Empire
- Ghaffar Khan: Nonviolent Badshah of the Pakhtuns
- Understanding the Muslim Mind
- Rajaji: A Life
- Patel: A Life
- Eight Lives: A Study of the Hindu-Muslim Encounter
- The Good Boatman
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ महात्मा गांधी के पोते राजमोहन गांधी 11वें सरदार वल्लभभाई पटेल विश्व प्रतिभा पुरस्कार से सम्मानित
- ↑ "Initiatives of Change". www.in.iofc.org. Archived from the original on 23 February 2007. Retrieved 2017-10-21.
- ↑ See "Discussion of Modern South India: A History from the 17th Century to Our Times"[permanent dead link]
- ↑ "Mahatma's grandson Rajmohan Gandhi joins AAP, will contest from east Delhi". IBN Live. 21 February 2014. Archived from the original on 26 ਫ਼ਰਵਰੀ 2014. Retrieved 3 ਦਸੰਬਰ 2019.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Rajmohan Gandhi to lead AAP battle in Delhi East". The Hindu. 2014-02-27.
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2016-12-15. Retrieved 2016-10-02.