ਹਾਰੀਤੀ
ਫਰਮਾ:Infobox Buddhist term ਹਾਰੀਤੀ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ), ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸ਼ੀਮੋਜਿਨ (鬼子母 神) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਬੌਧ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਭੂਤ ਦੋਵੇਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਆਸਾਨ ਡਿਲੀਵਰੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।
ਕਈ ਮਿੱਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਦਸ ਰਾਕਸਸੀ ਔਰਤਾਂ ਕਿਸ਼ੀਮੋਜਿਨ ਦੀ ਧੀਆਂ ਸਨ।[1]
ਜਾਪਾਨੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿਚ, ਕਿਸ਼ਿਮੋਜਿਨ ਰੂਪ, ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਰਖਵਾਲੇ ਦੇਵਤੇ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਦੀ ਇਕ ਔਰਤ ਭੂਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਰਤਮਾਨ ਜਪਾਨੀ ਬੋਧੀ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਹਨ।
ਆਈਕਨੋਗ੍ਰਾਫੀ[ਸੋਧੋ]
ਹਾਰੀਤੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਯੂਨਾਨੀ ਦੇਵੀ ਟਾਇਚੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗ੍ਰੀਕੋ-ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਫੈਲ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਯੂਨਾਨ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ, ਟਾਇਚੀ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਕੌਰਨੋਕੋਪੀਆ (ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੰਗ), ਇਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਗੱਬਰਨਕੂਲਮ (ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਰੁੜ), ਅਤੇ ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਚੱਕਰ ਸੀ; ਉਹ ਚੱਕਰ ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੱਕਰ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।[2]
ਹਾਰੀਤੀ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਦੇ 26ਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਦੀ ਇਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਿਚੀਰਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ। ਜਾਪਾਨੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ, ਕਿਸ਼ਿਮੋਜਿਨ ਕੰਨਨ ਦਾ ਇਕ ਪਹਿਲੂ ਹੈ, ਰਹਿਮ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਅਤੇ ਉਹ "ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਦੀ ਬਰੰਜ" ਦੇ ਉਪਕਰਣ ਧਾਰਦਾ ਹੈ।
ਬਿਰਤਾਂਤ[ਸੋਧੋ]
ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਰੀਤੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਰਾਜਗੀਰ ਦਾ ਇੱਕ ਰਕਾਸੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਵੀ ਉਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ਲਈ ਉਸਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਮਾਵਾਂ ਨੇ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪੀੜਤ ਬੱਚਿਆਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲਈ, ਬੁੱਧ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ (ਇੱਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਧੀ) ਚੋਰੀ ਕਰ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਾਵਲ ਦੇ ਕਟੋਰੇ ਹੇਠਾਂ ਲੁਕਾ ਦਿੱਤਾ. ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਏ ਬੇਟੇ ਦੀ ਸਖਤ ਤਲਾਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਾਰੀਤੀ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਮਦਦ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਬੁੱਧ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਦੁੱਖ ਝੱਲ ਰਹੀਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਬੱਚਾ ਖਾ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦੁੱਖ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ, ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹ ਹੁਣ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਅਨਾਰ ਖਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰਤੀ ਬੱਚੇ ਜਣੇਪੇ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ਬਣ ਗਈ। ਬਦਲੇ ਵਿਚ, ਬੁੱਧ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਧੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਕਾਲੇ ਜਾਦੂ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੀਮਾਰਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Chitkara, M. G., ed. (2005), "Jurasetsu", Encyclopaedia of Buddhism, Glossary of Buddhism Terms, vol. XXI, New Delhi: APH Publishing, p. 218, ISBN 81-7648-184-X.
- ↑ Katsumi Tanabe, Alexander the Great: East-West Cultural Contact from Greece to Japan (Tokyo: NHK Puromōshon and Tokyo National Museum, 2003)
ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ[ਸੋਧੋ]
- Langenberg, Amy Paris (2013). Pregnant Words: South Asian Buddhist Tales of Fertility and Child protection, History of Religions 52 (4), 340-369
- Lesbre, E. (2000). La conversion de Hārītī au Buddha: origine du thème iconographique et interprétations picturales chinoises, Arts asiatiques 55 (1), 98-119
ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
Hariti ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੀਡੀਆ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੈ
