ਲੈਕਟੋਜ਼
| ਲੈਕਟੋਜ਼ | |
|---|---|
| |
β-D-Galactopyranosyl-(1→4)-D-ਗੁਲੂਕੋਸ | |
Other names ਮਿਲਕ ਸੂਗਰ | |
| Identifiers | |
| CAS number | 63-42-3  , 5965-66-2
|
| PubChem | 6134 |
| ChemSpider | 5904
|
| UNII | 3SY5LH9PMK
|
| KEGG | C01970 |
| ChEBI | CHEBI:36218
|
| ChEMBL | CHEMBL417016
|
| Beilstein Reference | 90841 |
| Gmelin Reference | 342369 |
| Jmol-3D images | Image 1 |
| |
| |
| Properties | |
| ਅਣਵੀ ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ | C12H22O11 |
| ਮੋਲਰ ਭਾਰ | 342.30 g mol−1 |
| ਦਿੱਖ | White solid |
| ਘਣਤਾ | 1.525 g/cm3 |
| ਪਿਘਲਨ ਅੰਕ | |
| ਘੁਲਨਸ਼ੀਲਤਾ in water | 195 g/L[2][3] |
| Thermochemistry | |
| ਬਲ਼ਨ ਦੀ ਮਿਆਰੀ ਊਰਜਾ ΔcH |
5652 kJ/mol, 1351 kcal/mol, 16.5 kJ/g, 3.94 kcal/g |
| Hazards | |
| NFPA 704 |
 1
1
0
|
 (verify) (what is:  / ?)Except where noted otherwise, data are given for materials in their standard state (at 25 °C (77 °F), 100 kPa) | |
| Infobox references | |
ਲੈਕਟੋਜ਼ ਇਕ ਡਿਸਆਸਰਾਇਡ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਲੇਕਟੋਜ਼ ਅਤੇ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਦੀਆਂ ਉੱਪ-ਇਕਾਈਆਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਚੀਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਣੂ ਫਾਰਮੂਲਾ C12H22O11.ਹੈ। ਲੈਕਟੋਜ਼ ਲਗਪਗ 2-8% (ਭਾਰ ਅਨੁਸਾਰ) ਦੁੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਮ lac ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ (ਜਨਰਲ. lactis), ਜੋ ਦੁੱਧ ਲਈ ਲਾਤੀਨੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਿਛੇਤਰ -ਓਜ਼ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੱਕਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਇਹ ਯੋਗਿਕ ਇੱਕ ਚਿੱਟਾ, ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ, ਗੈਰ-ਹਾਈਗ੍ਰੋਸਕੋਪਿਕ ਠੋਸ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਹਲਕਾ ਮਿੱਠਾ ਸਵਾਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭੋਜਨ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੰਰਚਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਲੈਕਟੋਜ਼ ਇੱਕ ਡਿਸਆਸਰਾਇਡ ਹੈ ਜੋ ਗਲੈਕਟੋਜ਼ ਅਤੇ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਦੇ ਸੰਘਣਾਕਰਨ ਰਾਹੀਂ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ β-1 → 4 ਗਲਾਈਕੋਸਿਡਿਕ ਲਿੰਕੇਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਨਾਮ β- ਡੀ- ਗੈਲਾਕਟੋਪੀਰੋਨੋਸਾਈਲ- (1 → 4) - ਡੀ- ਗਲੂਕੋਜ਼ ਹੈ। ਗਲੂਕੋਜ਼ ਜਾਂ ਤਾਂ p- ਪਾਇਰੇਨੋਜ਼ ਰੂਪ ਜਾਂ β-ਪਾਇਰੇਨੋਜ਼ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੈਲੇਕਟੋਜ਼ ਵਿਚ ਸਿਰਫ β-ਪਾਇਰੇਨੋਜ਼ ਰੂਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ: ਇਸ ਲਈ α-ਲੈਕਟੋਜ਼ ਅਤੇ β-ਲੈਕਟੋਜ਼ ਇਕੱਲੇ ਗਲੂਕੋਪਾਈਰਨੋਜ਼ ਰਿੰਗ ਦੇ ਐਨੋਮਰਿਕ ਰੂਪ ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹੈ। ਲੈਕਟੋਜ਼ ਲਈ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵੋਹਲਕ- [4] ਅਤੇ ਫਿਅਰਨ ਟੈਸਟ [5] ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੂਰਾ ਦੁੱਧ, ਲੈੈਕਟੋਜ਼ ਮੁਕਤ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਮੱਖਣ, ਕੌਫੀ ਕਰੀਮਰ, ਖੱਟਾ ਕਰੀਮ, ਕੇਫਿਰ ਆਦਿ ਦੀ ਵੱਖ ਲੈਕਟੋਜ਼ ਕੰਟੈਂਟ ਦਾ ਕਲਪਿਤ-ਬਿੰਬ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। [6]
ਲੈਕਟੋਜ਼ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਅਤੇ ਗਲੈਕਟੋਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈਡਰੋਲਾਈਜ਼, ਲੈਕਟੂਲੋਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਖਾਰੀ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਆਈਸੋਮਰੀਆਈਜ਼, ਅਤੇ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਪੋਲੀਹਾਈਡਰਿਕ ਅਲਕੋਹਲ, ਲੈਕਟੀਕੋਲ ਨੂੰ ਹਾਈਡਰੋਜੇਨੇਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਕਟੂਲੋਜ਼ ਇਕ ਵਪਾਰਕ ਉਤਪਾਦ ਹੈ, ਜੋ ਕਬਜ਼ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿਲਣਾ ਅਤੇ ਅੱਡਰਾਕਰਨ[ਸੋਧੋ]
ਲੈੈਕਟੋਜ਼ ਵਿਚ ਭਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁੱਧ ਦਾ ਲਗਭਗ 2-8% ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦ ਵਜੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਕਈ ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਗੁਣ[ਸੋਧੋ]
ਲੈੈਕਟੋਜ਼ ਦੀ ਮਿਠਾਸ ਸੁਕਰੋਜ਼ ਦੇ 1.0 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 0.2 ਤੋਂ 0.4 ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [7] ਤੁਲਨਾ ਲਈ ਗਲੂਕੋਜ਼, ਦੀ ਮਿਠਾਸ 0.6 ਤੋਂ 0.7, ਫਰੂਕਟੋਜ਼ ਦੀ 1.3 ਗਲੈਕਟੋਜ਼ ਦੀ 0.5 ਤੋਂ 0.7, ਮਾਲਟੋਜ਼ ਦੀ 0.4 ਤੋਂ 0.5, ਸੋਰਬੋਜ਼ ਦੀ 0.4, ਅਤੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲੋਜ਼ ਦੀ 0.6 ਤੋਂ 0.7 ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 Peter M. Collins (2006). Dictionary of Carbohydrates (2nd ed.). Boca Raton: Chapman & Hall/CRC. p. 677. ISBN 978-0-8493-3829-8.
- ↑ "D-Lactose".
- ↑ The solubility of lactose in water is 189.049 g at 25 °C, 251.484 g at 40 °C and 372.149 g at 60 °C per kg solution. Its solubility in ethanol is 0.111 g at 40 °C and 0.270 g at 60 °C per kg solution.Machado, José J. B.; Coutinho, João A.; Macedo, Eugénia A. (2001), "Solid–liquid equilibrium of α-lactose in ethanol/water" (PDF), Fluid Phase Equilibria, 173 (1): 121–34, doi:10.1016/S0378-3812(00)00388-5. ds
- ↑ "https://doi.org/10.1002/chemv.201800002"
- ↑ "https://doi.org/10.1039/AN9426700130"
- ↑ "https://doi.org/10.1515/cti-2019-0008"
- ↑ Schaafsma, Gertjan (2008). "Lactose and lactose derivatives as bioactive ingredients in human nutrition". International Dairy Journal. 18 (5): 458–465. doi:10.1016/j.idairyj.2007.11.013. ISSN 0958-6946.