ਮੂਕਨਾਇਕ

ਮੂਕ ਨਾਇਕ, ਪਹਿਲਾ ਅੰਕ

ਮੁਕਨਾਇਕ ਡਾ. ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਦਕਰ ਵਲੋਂ 1920 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਦਰਵਾੜਾ ਅਖਬਾਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਕ 31 ਜਨਵਰੀ 1920 ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਨਿਕਲਦਾ ਸੀ। ਮਹਾਰ ਜਾਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪਾਂਡੂਰੰਗ ਨੰਦਰਾਮ ਭੱਟਕਰ ਨੇ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਬੇਦਕਰ ਸਿਡਨਹੈਮ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ, ਉਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਗਿਆਨਦੇਵ ਧਰੁਵਨਾਥ ਘੋਲਪ ਨੂੰ ਮੂਕ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਅੰਕ 'ਮਨੋਗਾਤ' ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਗਲੇ ਤੇਰਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੇਖ ਵੀ ਲਿਖੇ। ਛਤਰਪਤੀ ਰਾਜਾਰਸ਼ੀ ਸ਼ਾਹੂ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਮਰਾਣਯੇਕ ਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਰਾਠੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਕਾਰਜ ਖੇਤਰ (ਕਰਮਭੂਮੀ) ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਲੋਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਉਹ ਸਿਰਫ ਮਰਾਠੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਸਨ.

ਇਸ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਦਲਿਤਾਂ, ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੇਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਛੂਤ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਹੋਈ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੁਝ ਉਪਾਅ ਸੁਝਾਏ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਛੂਤਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਜਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਛੂਤਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। 5 ਜੁਲਾਈ 1920 ਨੂੰ ਅੰਬੇਦਕਰ ਅਗਲੀ ਵਿਦਿਆ ਲਈ ਲੰਡਨ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ। ਫਿਰ 31 ਜੁਲਾਈ, 1920 ਨੂੰ, ਮੂਕ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰ ਧਰੁਵਨਾਥ ਘੋਲਪ ਕੋਲ ਆਇਆ।

ਇਸ ਵੇਲੇ, ਮੂਕਨਾਇਕ ਦੇ 19 ਅੰਕ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਲਿਖਤਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਮੂਕਨਾਇਕ ਨੇ ਇਹ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅਛੂਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰ, ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ, ਚੁਣੇ ਗਏ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ, ਪੋਸਟਾਂ, ਖ਼ਬਰਾਂ, ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ, ਸ਼ੀਲਾ ਪਗੋਤੇ ‘ਮੂਕਨਾਇਕ’ ਪੱਤਰ ਵਿਚਲੇ ਪੱਤਰ ਸਨ। 'ਮੂਕਨਾਇਕ' ਅਪ੍ਰੈਲ 1923 ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਪਹਿਲਾ ਅੰਕ

ਦੋ ਅਖਬਾਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਉਹ ਮੂਕਨਾਇਕ ਅਤੇ ਬਹਿਸ਼ਕ੍ਰਿਤ ਭਾਰਤ ਸਨ।

ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਕਿਸੇ ਵੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਉਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਅਖਬਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।" ਅੰਦੋਲਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਖਬਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇੱਕ ਟੁੱਟੇ ਖੰਭ ਵਰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।” ਇਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਅਛੂਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ। ਮੂਕਨਾਇਕ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੰਤ ਤੁਕਾਰਾਮ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸੀ।

काय करुन आता धरुनिया भीड |

नि:शक हे तोड वाजविले ||१||

नव्हे जगी कोण मुकियाचा जाण |

सार्थक लाजोनी नव्हे हित ||२||

ਸੰਪਾਦਕੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਹਲਫਨਾਮਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ -

ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਹਿਸ਼ਕ੍ਰਿਤ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਦੇ ਹੱਲ ਸੁਝਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ਅਤੇ ਮਾਰਗ ਦੇ ਸਹੀ ਸੁਭਾਅ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਖਬਾਰ ਵਰਗਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਪਰ ਮੁੰਬਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਲ ਰਹੇ ਹੋਰ ਅਖਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਖਬਾਰ ਅਜਿਹੀ ਜਾਤ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਹ ਦੂਜੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦੇ ਹਨ. ਅਜਿਹੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਜਾਤੀ ਪਤਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਨਿਘਾਰ ਦੂਸਰੀ ਜਾਤੀ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ। ਸੁਸਾਇਟੀ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ਤੀ ਹੈ. ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸ਼ਤੀ 'ਤੇ ਯਾਤਰੀ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਜੇ ਉਹ ਦੂਜੇ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਛੇਕ ਸੁੱਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਲਦੀ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ. ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਨਸਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨੂੰ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚੇਗਾ. ਇਸ ਲਈ, ਸਵੈ-ਹਿੱਤ ਪੱਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ.

ਇਹ ਚੁੱਪ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੰਕ ਦਾ ਪਾਠ ਹੈ: “ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਇੱਕ ਬੁਰਜ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਜਾਤੀ ਇੱਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੈ। ਪਰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਟਾਵਰ ਵਿੱਚ ਪੌੜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਜ਼ਲ ਤੋਂ ਦੂਸਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਜਾਣ ਦਾ ਕੋਈ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਮਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ. ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਚਲੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਉਪਰਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਪਰਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਵਿੱਚ ਆਦਮੀ, ਫਿਰ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਬੇਕਾਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ. "