ਲੂ ਐਂਡਰੇਅਸ ਸਾਲੋਮੇ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਲੂ ਐਂਡਰੇਅਸ ਸਾਲੋਮੇ
1914 ਵਿੱਚ ਲੂ ਐਂਡਰੇਅਸ ਸਾਲੋਮੇ
ਜਨਮ(1861-02-12)12 ਫਰਵਰੀ 1861
ਮੌਤ5 ਫਰਵਰੀ 1937(1937-02-05) (ਉਮਰ 75)
ਗੈਟਿੰਗੇਨ, ਜਰਮਨੀ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾਜਰਮਨ

ਲੂ ਐਂਡਰੇਅਸ ਸਾਲੋਮੇ (ਜਨਮ ਜਾਂ ਤਾਂ ਲਾਊਜ਼ੀ ਵਾਨ ਸਾਲੋਮੇ ਜਾਂ ਲੁਊਜ਼ੇ ਗੁਸਤਾਵੋਵਨਾ ਸਾਲੋਮੇ ਜਾਂ ਲਿਓਲੀਆ ਵੋਨ ਸਾਲੋਮੇ, ਰੂਸੀ: Луиза Густавовна Саломе  ; 12 ਫਰਵਰੀ 1861 - 5 ਫਰਵਰੀ 1937) ਇੱਕ ਰੂਸ-ਜਰਮਨ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ, ਲੇਖਿਕਾ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਚਕ ਸੀ. ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਬੌਧਿਕ ਰੁਚੀਆਂ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀ ਦੋਸਤੀ ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਨੀਤਸ਼ੇ, ਸਿਗਮੰਡ ਫ੍ਰਾਉਡ, ਪੌਲ ਰੀ ਅਤੇ ਰੇਨਰ ਮਾਰੀਆ ਰਿਲਕੇ ਵਰਗਿਆਂ ਨਾਲ ਹੋਈ। [1]

ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ[ਸੋਧੋ]

ਲੂ ਸਾਲੋਮੇ ਦਾ ਜਨਮ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ਵਿੱਚ ਗੁਸਤਾਵ ਲੂਡਵਿਗ ਵਾਨ ਸਲੋਮੀ (1807–1878), ਅਤੇ ਲੂਈਸ ਵਾਨ ਸਲੋਮੀ (ਨੀ ਵਿਲਮ) (1823–1913) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਸੀ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਾਜ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ "ਫਿਨਿਸ਼ ਯਹੂਦੀ" ਸਮਝ ਕੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਂਚ ਹੁਗਿਓਨੋਟ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਜਰਮਨ ਦੇ ਸਨ। [2] ਛੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ, ਉਹ ਇਕ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਘਰ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ, ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਰਸ਼ੀਅਨ, ਜਰਮਨ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਸਿੱਖਦੇ ਸਨ; ਸਾਲੋਮੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਸੀ।

ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜੰਮੀ, ਸਾਲੋਮੇ ਜਦੋਂ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਚਰਚ ਅਤੇ ਹਰਮਨ ਡਾਲਟਨ, ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਪਾਦਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਡਾਲਟਨ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ਤੇ ਚਰਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੌਧਿਕ ਰੁਝਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਰੱਖੀ।

ਦਰਅਸਲ, ਉਹ ਡੱਚ ਪਾਦਰੀ ਹੈਂਡਰਿਕ ਗਿਲੋਟ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ਵਿੱਚ ਡਾਲਟਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਿਲੋਟ ਉਸ ਤੋਂ 25 ਸਾਲ ਵੱਡਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਾਲੋਮੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੈ ਗਿਆ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਦਰਸ਼ਨ, ਵਿਸ਼ਵ ਧਰਮਾਂ, ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਲੇਖਕਾਂ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ, ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ। ਗਿਲੋਟ ਸਲੋਮੀ ਨਾਲ ਇੰਨਾ ਜੁੜ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਤਲਾਕ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਾਲੋਮੇ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੁਚੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਗਿਲੋਟ ਨਿਰਾਸ਼ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹੀ।

1879 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲੋਮੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਜ਼ਿਊਰਿਖ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਲੋਮੇ ਨੇ ਇੱਕ "ਗੈਸਟ ਸਟੂਡੈਂਟ" ਵਜੋਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜ਼ਿਊਰਿਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜੋ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਖਲਾ ਦਿੰਦੀ ਸੀ, ਵਿਚ ਸਾਲੋਮੇ ਦੇ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ (ਤਰਕ, ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦਰਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ) ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਸ਼ਗਨਵਿਗਿਆਨ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਸੈਲੋਮੀ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਅਸਫਲ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸਨੇ ਖੂਨ ਨੂੰ ਖੰਘ ਦਿੱਤੀ. ਇਸ ਕਾਰਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਫਰਵਰੀ 1882 ਵਿੱਚ ਸਾਲੋਮੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਰੋਮ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ।

ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ, ਐਂਡਰਿਯਸ-ਸਲੋਮੀ, ਰੇ ਅਤੇ ਨੀਤਸ਼ੇ (1882)

ਰੇ ਅਤੇ ਨੀਟਸ਼ੇ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]

ਸਾਲੋਮੇ ਦੀ ਮਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਰੋਮ ਲੈ ਗਈ ਜਦੋਂ ਸਾਲੋਮੇ 21 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇਕ ਸਾਹਿਤਕ ਸੈਲੂਨ ਵਿਚ, ਸਲੋਮੀ ਲੇਖਕ ਪੌਲ ਰੇ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਹੋਈ। ਰੇ ਨੇ ਉਸ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸਾਲੋਮੇ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਮਿਲ ਕੇ 'ਭਰਾ ਅਤੇ ਭੈਣ' ਵਜੋਂ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿਚ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਮਿਊਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ।[3] ਰੇ ਨੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਨੀਤਸ਼ੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰਲਾ ਲੈਣ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 1882 ਵਿਚ ਰੋਮ ਵਿਚ ਨੀਤਸ਼ੇ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੀਤਸ਼ੇ ਨੂੰ ਤੁਰਤ ਸਾਲੋਮੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਰੇ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨੀਤਸ਼ੇ ਨੇ ਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲੋਮੇ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਨੀਤਸ਼ੇ ਵਿਚ ਇਕ ਦੋਸਤ ਵਜੋਂ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਕ ਪਤੀ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ। ਨੀਤਸ਼ੇ ਫਿਰ ਵੀ ਰੇ ਅਤੇ ਸਾਲੋਮੇ ਨਾਲ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਦੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਆਪਣੀ ਕਮਿਊਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸੀ। 13 ਮਈ ਨੂੰ, ਲੂਸੇਰਨ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਨੀਤਸ਼ੇ ਸਾਲੋਮੇ ਨਾਲ ਇਕੱਲਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਬੜੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਉਸ ਨਾਲ ਫਿਰ ਵਿਆਹ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਫਿਰ ਖਾਰਿਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਮਿਊਨ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ ਸੀ। ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨੀਤਸ਼ੇ ਦੀ ਭੈਣ ਏਲੀਜ਼ਾਬੇਥ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਤੋਂ ਦੁਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੂੰ "ਅਨੈਤਿਕ ਔਰਤ" ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ।[4] ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਸਾਲੋਮੇ ਦੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਇਟਲੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ "ਵਿੰਟਰਪਲੇਨ" ਕਮਿਊਨ ਕਿੱਥੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਗੇ। ਇਹ ਕਮਿਊਨ ਇੱਕ ਤਿਆਗ ਮੱਠ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ, ਪਰ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਢੁਕਵੀਂ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਅਕਤੂਬਰ 1882 ਵਿਚ ਲਾਈਪਸਿਸ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਫ਼ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਬਿਤਾਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਰੇ ਅਤੇ ਸਾਲੋਮੇ ਨੀਤਸ਼ੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਨੀਤਸ਼ੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਗਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਨੇ ਰੇ ਨੂੰ ਲਿਖਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵੇਖਾਂਗੇ, ਠੀਕ ਹੈ?"[5] ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਨੀਤਸ਼ੇ ਸਾਲੋਮੇ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਪਰ ਸਭ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹੀਆਂ ਜਿਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ। ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਸਾਲੋਮੇ ਅਤੇ ਰੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਮਿਊਨ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖਦੀ ਸੀ। ਨੀਤਸ਼ੇ ਨੇ 1883 ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਸਨੂੰ “[ਆਪਣੀ] ਭੈਣ ਪ੍ਰਤੀ ਸੱਚੀਂ ਨਫ਼ਰਤ” ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ।

ਸਾਲੋਮੇ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ (1894) ਨੀਤਸ਼ੇ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਨੀਤਸ਼ੇ ਇਨ ਹਿਜ਼ ਵਰਕਸਵਿਚ ਲਿਖਿਆ।[6]

1884 ਵਿਚ ਸਾਲੋਮੇ ਜ਼ੂਊਰੀਖ ਵਿਚ ਫਿਲਾਸਫੀ ਦੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੂਸਰੀ ਔਰਤ ਬਣੀ ਅਤੇ ਹੈਲੇਨ ਵੌਨ ਡ੍ਰਸਕੋਵਿਟਜ਼ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਗਈ। ਇਹ ਅਫ਼ਵਾਹ ਵੀ ਸੀ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਲੋਮੀ ਦਾ ਸਿਗਮੰਡ ਫ਼ਰਾਇਡ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ ਸੰਬੰਧ ਸੀ।[7]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "Lou Andreas-Salome | German writer". Encyclopædia Britannica. Retrieved 17 July 2017.
  2. Powell, Anthony (1994). Under Review: Further Writings on Writers, 1946–1990. University of Chicago Press. p. 440. ISBN 0-226-67712-5.
  3. Nietzsche: The Man and his Philosophy, by R.J. Hollingdale (Cambridge University Press 1999), page 149
  4. Nietzsche: The Man and his Philosophy, by R.J. Hollingdale (Cambridge University Press 1999), page 151
  5. Nietzsche: The Man and his Philosophy, by R.J. Hollingdale (Cambridge University Press 1999), page 152
  6. Salomé, 2001
  7. Borossa, Julia; Rooney, Caroline. "Suffering, Transience and Immortal Longings Salomé Between Neitzsche and Freud". The Gale Group. Sage Publications. Retrieved 1 December 2016.