ਗੋਮਲ ਨਦੀ
ਗੋਮਲ ਨਦੀ ( Urdu: دریائے گومل , Pashto ) ਇੱਕ 400-kilometre-long (250 mi) ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਕਤਿਕਾ ਸੂਬੇ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਡੇਰਾ ਇਸਮਾਈਲ ਖਾਨ, ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਤੋਂ 20 ਮੀਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਨਦੀ ਦਾ ਨਾਮ ਡੇਰਾ ਇਸਮਾਈਲ ਖਾਨ ਵਿੱਚ ਗੋਮਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਪਕਤਿਕਾ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਗੋਮਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਵ੍ਯੁਪੱਤੀ[ਸੋਧੋ]
ਗੋਮਲ ਨਾਮ ਗੋਮਤੀ ਨਦੀ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਰਿਗਵੇਦ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ।[1]
ਕੋਰਸ[ਸੋਧੋ]
ਗੋਮਲ ਨਦੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਣੀ ਪਕਤਿਕਾ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਗਜ਼ਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਝਰਨੇ ਜੋ ਗੋਮਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਣੀ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਖਰੋਤੀ ਅਤੇ ਸੁਲੇਮਾਨਖੇਲ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਗਿਲਜੀ ਪਸ਼ਤੂਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਸੇ ਪਕਤਿਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਕਟਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਾਕਰਕੋਲ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਉੱਭਰਦੇ ਹਨ।[2] ਗੋਮਲ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸ਼ਾਖਾ, "ਦੂਜਾ ਗੋਮਲ", ਇਸਦੇ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 14 ਮੀਲ ਹੇਠਾਂ ਮੁੱਖ ਚੈਨਲ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀ ਹੈ।[3] ਗੋਮਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਬੀ ਗਿਲਜੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ।[4][5]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਗੋਮਲ ਨਦੀ ਦੱਖਣੀ ਵਜ਼ੀਰਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀਮਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 110 ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਖਜੂਰੀ ਕਚ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ, ਜ਼ੋਬ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[4][5]
ਇਹ ਝੋਬ ਨਦੀ ਤੋਂ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 100 ਮੀਲ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀ ਟਾਂਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਗੋਮਲ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਦਾਵੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੀਆਂ ਪਸ਼ਤੂਨ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਥੇ ਗੋਮਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗੋਮਲ ਘਾਟੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੈਮ ਸਿਸਟਮ ( ਰੋਡ ਕੋਹੀ ) ਰਾਹੀਂ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀ ਫਿਰ ਕੁਲਚੀ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਦਮਨ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਇਸਮਾਈਲ ਖ਼ਾਨ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਡੇਰਾ ਇਸਮਾਈਲ ਖ਼ਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 20 ਮੀਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀ ਹੈ।[5]
ਗੋਮਲ ਜ਼ਮ ਡੈਮ[ਸੋਧੋ]
ਖਜੂਰੀ ਕੱਛ ਵਿਖੇ ਇਸ ਨਦੀ ਦੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦੀ ਕਲਪਨਾ 1898 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ 1963 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲੀ। ਗੋਮਲ ਜ਼ਮ ਡੈਮ ਦਾ ਕੰਮ 1965 ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ਼ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ 2001 ਤੱਕ ਮੁੜ ਚਾਲੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ 2013 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਈ-7, ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲੀ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ "ਗੋਮਲ ਰੋਡ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Sinha, Ram Nandan Prasad (1990). Environment and Human Response: Selected Essays in Geography. Concept Publishing Company. p. 296. ISBN 978-81-7022-243-9.
- ↑ "Natural Geography of Pakistan: 5- Hydrology: 5-1- Rivers: Gomal River"Archived 22 July 2011 at the Wayback Machine. ECO Geoscience Database
- ↑ MacGregor, Charles Metcalfe (1871) Central Asia, pt. 2: A Contribution Toward the Better Knowledge of the Topography, Ethnology, Resources, and History of Afghanistan Office of the Superintendent of Government Printing, Calcutta, OCLC 48604589 reprinted by Barbican Publishing Co., Petersfield, England, in 1995, p. 308
- ↑ 4.0 4.1 MacGregor, pp. 308-9
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Gazetteer of Afghanistan VI (Farah), fourth ed., Calcutta, 1908, p. 238