ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ
ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਛੋਟੀ ਆਬਾਦੀ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਜਲਾਲਾਬਾਦ, ਕਾਬੁਲ ਅਤੇ ਕੰਧਾਰ ਵੱਧ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਹਨ। [1] ਇਹ ਸਿੱਖ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਨਾਗਰਿਕ ਹਨ ਜੋ ਪਸ਼ਤੋ, ਅਤੇ ਦਾਰੀ, ਹਿੰਦੀ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।[2] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 1200 ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ 8000 ਮੈਂਬਰ ਹਨ।[3]
ਮੌਜੂਦਗੀ[ਸੋਧੋ]
ਕਾਬੁਲ[ਸੋਧੋ]
1990 ਵਿਆਂ ਦੇ ਅਫਗਾਨ ਸਿਵਲ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਅੱਠ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਤ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਕਰਤ ਪਰਵਾਨ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਰਤ ਪਰਵਾਨ ਹੀ ਬਾਕੀ ਹੈ।[4]
ਜਲਾਲਾਬਾਦ[ਸੋਧੋ]
2001 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ, ਕੁੱਲ 700 ਲੋਕ ਸਨ, ਜੋ ਦੋ ਵੱਡੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਦੰਤਕਥਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਫੇਰੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ।[5]
ਕੰਧਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਕੰਧਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਹੈ, 2002 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 15 ਪਰਿਵਾਰ ਇਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।[6]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਢਲਾ ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਕੁਝ ਮੁਢਲੇ ਖੱਤਰੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਵਪਾਰਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਸਤੀਆਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ।[7] ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਅਫ਼ਗਾਨ ਆਧਾਰਿਤ ਦੁਰਾਨੀ ਸਲਤਨਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਵਿਚਾਲੇ ਟਕਰਾਓ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਿਆ।19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਪਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਖਾਂ ਨੇ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ[ਸੋਧੋ]
1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਵੀਅਤ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਭਾਰਤ ਭੱਜ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਚੰਗੀ ਜਮਾਵਟ ਹੈ; 1992 ਵਿੱਚ ਨਜੀਬੁੱਲਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਇਹ ਗੱਲ ਹੋਈ।[8] ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਰਤ ਪਰਵਾਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ 1990 ਦੀ ਅਫ਼ਗਾਨ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।[9]
ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਸਿੱਖ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਧਾਰਮਿਕ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੱਸਣ ਲਈ ਪੀਲੀ ਪੱਟੀ ਜਾਂ ਚੁੰਨੀਆਂ ਲੈਣ ਦੀ ਤਾਈਦ ਸੀ।[10]
ਕਰਜ਼ਈ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ[ਸੋਧੋ]
ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਮੁਰਦੇ ਦਾ ਦਾਹ ਸਸਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਬੇਅਦਬੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[11][12][13][14][15] ਸਸਕਾਰ ਸਿੱਖ ਅਫਗਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਬਲ ਦੇ ਕਾਲੇਚਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੱਲ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਰਤਦੇ ਸੀ। 2003 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਦੀ ਘਾਟ ਬਾਰੇ ਅਫਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਮੁੱਦੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ 2006 ਵਿੱਚ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਭੂਮੀਆਂ ਸਿੱਖ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ 2007 ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਲੀਡਰ ਦਾ ਦਾਹ-ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ-ਸੰਸਕਾਰ ਕੇਵਲ ਪੁਲਿਸ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤਹਿਤ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਗਿਆ। 2010 ਤੱਕ, ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਅਜੇ ਵੀ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਨਜ਼ੂਰ ਹੋਣ ਦੀ ਖਬਰ ਸੀ।[16]
ਡਾਇਸਪੋਰਾ[ਸੋਧੋ]
1990 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ 50,000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ।[17] 2013 ਵਿੱਚ, ਉਥੇ ਕਰੀਬ 800 ਪਰਿਵਾਰ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 300 ਪਰਿਵਾਰ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।[18] ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿਖ ਲੀਡਰਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਖਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 3,000 ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ, ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਮੇਤ ਹੋਰਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨਾ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ ਹੈ।[19]
ਉਘੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਿੱਖ[ਸੋਧੋ]
- ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ,ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ।[20]
- ਅਨਾਰਕਲੀ ਕੌਰ ਹੋਨਾਰਯਾਰ, ਅਫ਼ਗਾਨ ਆਜ਼ਾਦ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ 2009 ਰੇਡੀਓ ਫਰੀ ਯੂਰਪ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ "ਸਾਲ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ"
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ U.S. State Department. "Afghanistan - International Religious Freedom Report 2007". The Office of Electronic Information, Bureau of Public Affair. Retrieved 2009-07-04.
- ↑ Shaista Wahab, Barry Youngerman. A brief history of Afghanistan Infobase Publishing, 2007. ISBN 0-8160-5761-3, ISBN 978-0-8160-5761-0. Pg18
- ↑ Sikhs struggle for recognition in the Islamic republic Archived 2018-09-30 at the Wayback Machine., by Tony Cross. November 14, 2009.
- ↑ "No Home for Afghanistan Sikhs – The Sikh Foundation International". www.sikhfoundation.org. Archived from the original on 2018-01-06. Retrieved 2016-03-08.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Sikhs set example for getting along with the Taliban Archived 2003-01-10 at the Wayback Machine.. By Scott Baldauf, Staff writer of The Christian Science Monitor, 13 April 2001
- ↑ "Focus on Hindus and Sikhs in Kandahar". IRIN. Retrieved 2016-03-09.
- ↑ Hew McLeod (1997). Sikhism. New York: Penguin Books. p. 251. ISBN 0-14-025260-6.
- ↑ Majumder, Sanjoy (25 September 2003). "Sikhs struggle in Afghanistan". BBC News.
- ↑ "Sikhs, Hindus reclaim Kabul funeral ground - World - DNA". Dnaindia.com. 2006-01-08. Retrieved 2012-09-01.
- ↑ Magnier, Mark; Baktash, Hashmat (2013-06-10). "Afghanistan Sikhs, already marginalized, are pushed to the brink". Los Angeles Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). ISSN 0458-3035. Retrieved 2016-03-08.
- ↑ Hemming, Jon. "Sikhs in Afghan funeral demonstration « RAWA News". Rawa.org. Retrieved 2012-09-01.
- ↑ "Afghanistan's Sikhs feel alienated, pressured to leave". The Times of India.
- ↑ "Why are Afghan Sikhs desperate to flee to the UK?". BBC News.
- ↑ Margherita Stancati and Ehsanullah Amiri (13 January 2015). "Facing Intolerance, Many Sikhs and Hindus Leave Afghanistan". WSJ.
- ↑ Ali M Latifi. "Afghanistan's Sikhs face an uncertain future". aljazeera.com.
- ↑ "Sikhs, Hindus celebrate in Kabul". Pajhwok Afghan News. 2010-04-14. Archived from the original on 2011-09-09. Retrieved 2012-09-01.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Jethra, Aashish (2010-08-27). "2 Sikhs in Afghan poll fray, want to be first elected non-Muslims". SikhNet. Retrieved 2012-09-01.
- ↑ "Hindus, Sikhs warn of leaving Afghanistan". Pajhwok Afghan News. 2013-07-31. Retrieved 2013-09-27.
- ↑ Stancati, Margherita; Amiri, Ehsanullah. "Facing Intolerance, Many Sikhs and Hindus Leave Afghanistan". Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Retrieved 2016-03-08.
- ↑ Bogos, Elissa (2010-01-13). "Afghanistan: Dwindling Sikh Community Struggles To Endure In Kabul". SikhNet. Retrieved 2012-09-01.