ਕੁਰਨੂਲ ਜ਼ਿਲਾ
ਫਰਮਾ:Infobox।ndian Jurisdiction ਕੁਰਨੂਲ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਆਂਦਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲਾ ਹੈ। ਕੁਰਨੂਲ ਤੁੰਗਭਦਰਾ ਅਤੇ ਹੰਦਰੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਦੱਖਣ ਕੰਡੇ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਆਂਦਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜ਼ਿਲਾ ਹੈ। 12ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦਿੱਤੀ ਵਿੱਚ ਓੱਡਾਰ ਜਦੋਂ ਆਲਮਪੁਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਣ ਲਈ ਪਤਥਰਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਆਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫਿਨਿਸ਼ਿੰਗ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। 1953 ਤੋਂ 1956 ਤੱਕ ਕੁਰਨੂਲ ਆਂਦਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵੀ ਰਿਹਾ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਇੱਥੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਵਿਜੈਨਗਰ ਰਾਜਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਲ ਦੇ ਰਹਿੰਦ ਖੂਹੰਦ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸੱਕਦੇ ਹਨ ਜੋ 14ਵੀਆਂ ਤੋਂ 16ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦਿੱਤੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਹਨ। ਪਾਰਸੀ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵੀ ਇੱਥੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਦੇ ਮਹਤਅਤੇ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਖਿੱਚ[ਸੋਧੋ]
ਆਦੋਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਕਿਲਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜੈਨਗਰ ਰਾਜਾਵਾਂ ਦਾ ਗੜ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਰਹਿੰਦ ਖੂਹੰਦ ਅੱਜ ਵੀ ਗਰੇਨਾਇਟ ਦੀ ਪੰਜ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸੱਕਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪਹਾੜੀਆਂ 800 ਫੀਟ ਉੱਚੀ ਹਨ। ਆਦੋਨੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਜਾਮਾ ਮਸਜਦ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵਾਸਤੁਕਲਾ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
ਅਹੋਬਿਲਮ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੁਆਂ ਦੀ ਆਸਸੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਵੈਸ਼ਣਵ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਸਥਾਨ ਬਹੁਤ ਮਹਤਵਪੂਰਣ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦੋ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਬੰਟਾ ਹੈ - ਨੀਵਾਂ ਅਹੋਬਿਲਮ ਅਤੇ ਊਪਰੀ ਅਹੋਬਿਲਮ। ਊਪਰੀ ਅਹੋਬਿਲਮ ਪਠਾਰ ਉੱਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਵਲੋਂ 2800 ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਮਾਧਵਰਮ[ਸੋਧੋ]
ਮਾਧਵਰਨ ਪਿੰਡ ਕੁਰਨੂਲ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਨਯ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਰਯਟਨ ਸਥਲ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦਵਾਰ ਦੇ ਰਹਿੰਦ ਖੂਹੰਦ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸੱਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਗੇਟਵੇ ਆਫ ਇੰਡਿਆ ਦਾ ਆਭਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸੰਗਮੇਸ਼ਵਰ[ਸੋਧੋ]
ਸਪਤ ਨੰਦੀ ਸੰਗਮ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗਮੇਸ਼ਵਰ ਕੁਰਨੂਲ ਵਲੋਂ 55 ਕਿਮੀ. ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਭਵਨਾਸੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਵਿਤਰ ਸੰਗਮ ਸਥਲ ਹੈ। ਇਸ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਲਿੰਗਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰਿ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਹਜਾਰਾਂ ਸ਼ਰੱਧਾਲੁ ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਵਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਰੀਸੈਲਮ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਰੀਸੈਲਮ ਨਲਲਾਮਲਾਈ ਪਹਾੜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਸੰਘਣਾ ਜੰਗਲ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਪਵਿਤਰ ਸਥਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਭਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਦਿਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਦੱਖਣ ਤਟ ਉੱਤੇ ਰਿਸ਼ਭਾਗਿਰੀ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਹੈ।
ਤੀਂਮਾਪੁਰਮ[ਸੋਧੋ]
ਨਲਲਾਮਲਾਈ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਹ ਸਥਾਨ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਅਤੇ ਮਹਾਨੰਦੀਸ਼ਵਰ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਅਨੇਕ ਮੰਦਿਰ ਹਨ ਜੋ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫਰਵਰੀ-ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵਾਰਸ਼ਿਕ ਉਤਸਵ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਕੁੱਝ ਅਤੇ ਜਗ੍ਹਾਂਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਅਬਦੁਲ ਵਾਹਿਬ ਦਾ ਮਕਬਰਾ, 1618 ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਗੋਪਾਲ ਰਾਜੂ ਦਾ ਮਕਬਰਾ, ਪੇਟਾ ਅੰਜਨੇਇਸਗਿੱਦੜੀ ਦਾ ਮੰਦਰ, ਵੇਣੁਗੋਪਾਲਸਗਿੱਦੜੀ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਬਿੜਲਾ ਮੰਦਰ ਆਦਿ।
ਆਣਾ-ਜਾਣਾ[ਸੋਧੋ]
- ਹਵਾ ਰਸਤਾ
ਨਜਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਇੱਥੋਂ 219 ਕਿਮੀ . ਦੂਰ ਹੈ।
- ਰੇਲ ਰਸਤਾ
ਕੁਰਨੂਲ ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰਾਬਾਦ - ਬੰਗਲੁਰੁ ਰੇਲਵੇ ਲਾਇਨ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।
- ਸੜਕ ਰਸਤਾ
ਅਨੰਤਪੁਰ, ਚਿਤਤੂਰ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਲੋਂ ਇੱਥੇ ਲਈ ਬਸ ਸੇਵਾ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
ਆਬਾਦੀ[ਸੋਧੋ]
- ਕੁੱਲ - 3,529,494
- ਮਰਦ - 1,796,214
- ਔਰਤਾਂ - 1,733,280
- ਪੇਂਡੂ - 2,712,030
- ਸ਼ਹਿਰੀ - 628,637
- ਰਾਜ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਫ਼ੀਸਦ - 17.81%
ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਤਰ[ਸੋਧੋ]
ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ[ਸੋਧੋ]
- ਕੁੱਲ - 1,59,172
- ਮਰਦ - 1,003,659
- ਔਰਤਾਂ - 588,513
ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਤਰ[ਸੋਧੋ]
- ਕੁੱਲ - 53.22%
- ਮਰਦ - 65.96%
- ਔਰਤਾਂ - 40.03%
ਕੰਮ ਕਾਜੀ[ਸੋਧੋ]
- ਕੁੱਲ ਕੰਮ ਕਾਜੀ - 1,745,220
- ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕਾਜੀ - 1,500,598
- ਸੀਮਾਂਤ ਕੰਮ ਕਾਜੀ- 244,622
- ਗੈਰ ਕੰਮ ਕਾਜੀ- 1,784,274
ਧਰਮ (ਮੁੱਖ 3)[ਸੋਧੋ]
- ਹਿੰਦੂ - 2,910,182
- ਮੁਸਲਮਾਨ - 572,404
- ਇਸਾਈ - 40,581
ਉਮਰ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਤੋਂ[ਸੋਧੋ]
- 0 - 4 ਸਾਲ- 343,493
- 5 - 14 ਸਾਲ- 936,793
- 15 - 59 ਸਾਲ- 2,015,569
- 60 ਸਾਲ ਅਤੇ ਵੱਧ - 233,639
ਕੁੱਲ ਪਿੰਡ - 884