ਅਤ-ਤੁਰਤੁਸ਼ੀ
ਅਬੂ ਬਕਰ ਮੁਹੰਮਦ-ਤੂਰੁਸ਼ੀ (ਅਰਬੀ: ابو بكر محمد بن الوليد الطرطوشي) (1059 - 1126 ਸੀ ; 451 ਏਐਚ - 520 ਏ. ਐਚ.), ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਉਹ ਅਤ ਤੂਰੁਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਬਾਰਾਂਵੀ ਸਦੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਡੇਲਾਸੀਅਨ ਸਿਆਸੀ ਦਰਸ਼ਕ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸਿਰਾਜ ਅਲ-ਮੁਲਕ "ਰਾਜਾਈ ਚਿੰਂਨ੍ਹ" ਜੋ ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕਾਰਜ ਨੀਤੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ। ਅਤ-ਤੁਰੁਸ਼ੀ ਮਲੀਕੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਨਿਆਂਕਾਰ ਵੀ ਸੀ। ਅਤ ਤੁਰਤੁਸੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਦਿਆਵਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਤਭਾਵਾਨ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅੱਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਜ਼ਲ ਨਾਲ ਕਈ ਅਹਿਮ ਕਾਰਜ ਸੰਪੂਰਨ ਕੀਤੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਵਿਚੋਂ ਝਲਕਦੀ ਹੈ।
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਅਬੂ ਬਕਰ ਦਾ ਜਨਮ 1059 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਅਲ-ਐਂਦਲਸ ਦੇ ਟੋਰਟੋਸਾ ਵਿੱਚ ਈਬਰ ਡੈਲਟਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਬਹੁਤ ਵਧੇ ਹੋਏ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟਾਇਫਾ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਾਰਗੋਜ਼ਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਕਵੀ ਅਬੂ ਅਲ-ਵਲੀਦ ਅਲ-ਬਾਜੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਜਦ ਉਹ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਅੰਡਲਾਸੀਅਨ ਪੋਲੀਮਥ ਇਬਨ ਹਸਮ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤਜਵੀਜ਼ਾਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ।
ਉਸ ਨੇ ਗਿਆਨ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ ਵੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਉਹ ਦੰਮਿਸਕ, ਅਲੇਪੋ, ਕਾਇਰੋ ਅਤੇ ਸਿਕੰਦਰੀਆ ਵਿਖੇ ਵੀ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਾਤਿਦ ਅਲੇਕਜ਼ਾਨਡਿਆ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ ਜਿਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਮਦਰੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਅਤ-ਤੁਰਤੁਸ਼ੀ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਫਾਤਿਮਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਇਸਮਾਇਲੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਅਲ-ਅੰਡੇਲਸ (ਮੁਸਲਿਮ ਸਪੇਨ) ਦੇ ਅਲਮੋਰਾਵੀਡ ਸ਼ਾਸਕ ਯੂਸਫ਼ ਇਬਨ ਤਾਸ਼ਫ਼ਿਨ ਲਈ ਫਤਵਾ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਪੇਨ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੰਡੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਟਾਇਫ਼ਾ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਉਪੇਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਮ ਸੀਰਾਜ ਅਲ-ਮੂੁਕ (سراج الملوك) (ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ) ਰਾਜਨੀਤੀਕ ਥਿਊਰੀ ਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗ੍ਰੰਥ ਸੀ।[1]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਅਬਰਾਮ ਬੈਨ ਜੈਕਬ, 10 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਖੋਜੀ ਨੂੰ ਇਬਰਾਹਿਮ ਇਬਨ ਯਾਕਬ ਅਲ-ਤਾਤਾਤਸ਼ੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ
ਬਾਹਰੀ ਜੋੜ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Abu Bakr al-Turtushi’s “Siraj al-Muluk”: A Masterpiece of Andalusi Political Philosophy Archived December 3, 2013, at the Wayback Machine.