ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਕਲਿਆਣੀ ਰਾਗ
ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਕਲਿਆਣੀ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ I ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਾਗ ਬਣਾਏ ਹਨ[1][kn][2][3] ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 65ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਮੇਚਾਕਲਿਆਨੀ ਦਾ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ।[1][3][4]
ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਲਿਡੀਅਨ ਢੰਗ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਛੇਵੇਂ ਨੋਟ ਨੂੰ ਅਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ) ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਲਿਆਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3]
ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]
ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਕਲਿਆਣੀ ਇੱਕ ਅਸਮਰੂਪ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੋਹ(ਚਡ਼੍ਹਨ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਭਮ ਅਤੇ ਧੈਵਤਮ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ । ਇਹ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗਮ (ਜਾਂ ਔਡਵ ਰਾਗਮ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਸਕੇਲ) ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ।
- ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਗ3 ਮ2 ਪ ਨੀ3 ਸੰ [a]
- ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਪ ਮ2 ਗ3 ਰੇ2 ਸ [b]
ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੁਰ ਹਨ ਸ਼ਡਜਮ, ਚਤੁਸ਼ਰੂਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਚਤੁਸ਼ਰੂਤੀ ਧੈਵਤਮ, ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਚਤੁਸ਼ਰੂਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ ਅਤੇ ਚਤੁਸ਼ਰੂਤੀ ਧੈਵਤਮ। ਇਹ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ।
ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਰਚਨਾ ਰਚੀ ਗਈ ਹੈ :
ਅਚਯੁਤਮ ਕੇਸ਼ਵਮ-ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ ਦੁਆਰਾ ਗਾਇਆ ਗਿਆ [4][3]
ਰਾਗਪ੍ਰਵਾਹਮ-ਗਣੇਸ਼ ਕੁਮਾਰੇਸ਼ [5]
ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 "Bengaluru composer creating new ragas". Deccan Herald (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2021-08-10. Retrieved 2023-01-13.
- ↑ Pinto, Arun (2023-01-19). "Sri Tyagaraja - a New Raga in Carnatic Music by Mahesh Mahadev". News Karnataka (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2023-01-24.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Amritha Kalyani - A Raga created by Mahesh Mahadev" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2021-07-17. Retrieved 2023-01-21.
- ↑ 4.0 4.1 Achyutam Keshavam in Raga Amritha Kalyani & Nada Kalyani created by Mahesh Mahadev (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), retrieved 2023-01-21
- ↑ Ragapravaham Episode - 1 - Amritha Kalyani (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), retrieved 2023-01-21