ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਮਾਣੁ ਊਰਜਾ ਅਦਾਰਾ
 ਆਈ ਏ ਏ ਦਾ ਝੰਡਾ | |
| ਸਥਾਪਨਾ | १९५७ |
|---|---|
| ਕਿਸਮ | ਸੰਗਠਨ |
| ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਥਿਤੀ | active |
| ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ | ਵੀਆਨਾ, ਆਸਟਰੀਆ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | http://www.iaea.org |
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਮਾਣੁ ਊਰਜਾ ਅਦਾਰਾ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: ਇੰਟਰਨੇਸ਼ਨਲ ਏਟਾਮਿਕ ਏਨਰਜੀ ਏਜੰਸੀ, ਉਪਨਾਮ: ਆਈਏਈਏ) ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਸੰਸਾਰ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਣੁ ਊਰਜਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਵਰਤੌਂ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਣਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਦੇ ਫੌਜੀ ਵਰਤੋ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਗਠਨ 29 ਜੁਲਾਈ, 1957 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਵੀਆਨਾ, ਆਸਟਰੀਆ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ ਨੇ 1986 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਚੇਰਨੋਬਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਨਾਭਿਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਨਾਭਿਕੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਮਹਾਸਚਿਵ ਮਿਸਰ ਮੂਲ ਦੇ ਮੋਹੰਮਦ ਅਲਬਾਰਦੇਈਆਂ ਹਨ। ਅਲਬਾਰਦੇਈ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਤੋਂ 2005 ਦਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਸਚਿਵ ਡਬਲਿਊ ਸਟਰਲਿੰਗ ਕੋਲ (1957 - 1961) ਸਨ।
ਆਈਏਈਏ ਬੋਰਡ ਦੇ 35 ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 26 ਨਾਭਿਕੀ ਆਪੂਰਤੀਕਰਤਾ ਸਮੂਹ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ ਹਨ। ਆਈਏਈਏ ਸਿੱਧੇ ਸਿੱਧੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰੀਸ਼ਦ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੁੱਖ ਤਿੰਨ ਅੰਗ ਹਨ - • ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਦਾ ਬੋਰਡ (ਬੋਰਡ ਆਫ ਗਰਵਨਰਸ), • ਸਧਾਰਨ ਸੰਮੇਲਨ (ਜਨਰਲ ਕਾਂਗਰਸ) ਹੋਰ • ਸਕੱਤਰੇਤ (ਸੇਕੇਟਰੇਰਿਏਟ) ਬੋਰਡ ਆਫ ਗਰਵਨਰਸ ਵਿੱਚ ਮੈਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 35 ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 13 ਮੈਂਬਰ ਪਿਛਲੇ ਬੋਰਡ ਤੋਂ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ 22 ਮੈਬਰਾਂ ਦਾ ਚੋਣ ਜਨਰਲ ਸੰਮੇਲਨ ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੋਰਡ ਆਫ ਗਰਵਨਰਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਆਈਏਈਏ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਧਾਰਣ ਕਰਣਾ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ ਆਪਣੇ ਬਜਟ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਜਨਰਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇਸਨੂੰ ਮਹਾਸਚਿਵ ਦੀ ਚੋਣ ਵੀ ਕਰਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਨਰਲ ਕਾਂਫਰੇਂਸ ਦੀ ਹਰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਸਿਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੋਰਡ ਆਫ ਗਰਵਨਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਬਜਟ ਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਕੱਤਰੇਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਹਾਸਚਿਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਨਰਲ ਕਾਂਫਰੇਂਸ ਅਤੇ ਬੋਰਡ ਆਫ ਗਰਵਨਰਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਏ ਗਏ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਰਜ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਉੱਤਰਦਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਹਨ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Statute of the IAEA". IAEA. Retrieved 16 November 2013.