ਅੰਬਾਪੁਰਮ ਗੁਫਾ ਮੰਦਰ
ਅੰਬਾਪੁਰਮ ਗੁਫਾ ਮੰਦਿਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Ambapuram cave temple) ਜਾਂ ਨੇਦੁੰਬੀ ਬਸਦੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Nedumbi Basadi) ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਜੇਵਾੜਾ ਨੇੜੇ ਅੰਬਾਪੁਰਮ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੱਟਾਨ-ਕੱਟਿਆ ਜੈਨ ਗੁਫਾ ਮੰਦਿਰ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]7ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਚਾਲੂਕੀਆਂ ਜਾਂ ਵੈਂਗੀ ਚਾਲੂਕੀਆਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਵਿਜੇਵਾੜਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਧਰਮ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਬਾਪੁਰਮ ਅਤੇ ਅਦਵਿਨੇਕਲਮ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਪੰਜ ਜੈਨ ਗੁਫਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।[1] ਇਹ ਪਿੰਡ ਜੈਨ ਗੁਫਾ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇਵੀ ਅੰਬਿਕਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ।[2]
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ
[ਸੋਧੋ]ਗੁਫਾ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਕੋਠੜੀਆਂ ਹਨ - ਵਰਾਂਡਾ, ਅੰਤਰਾਲਾ ਅਤੇ ਗਰਭਗ੍ਰਹਿ । ਵਰਾਂਡੇ ਦੀਆਂ ਸਾਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹਨ। ਇਸ ਅੰਤਰਾਲ ਵਿੱਚ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਯਕਸ਼ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਿਰਾਂ ਵਾਲਾ ਸੱਪ ਫਣ ਵਾਲਾ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ। ਅੰਤਰਾਲਾ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਅੰਬਿਕਾ ਦੀ ਰੱਖਿਅਕ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਣਪਛਾਤੇ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਚੌਰੀ (ਚੁਟਕਲਾ) ਧਾਰਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਹੈ।[1] ਗਰਭਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਕੰਧ 'ਤੇ 24ਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਮਹਾਵੀਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਕਮਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਂਕੀ 'ਤੇ ਸ਼ੇਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਛਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗੁਫਾ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੱਟਾਨ-ਕੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਛੋਟਾ ਜੈਨ ਸਤੂਪ ਵੀ ਹੈ।[2] A 3 feet (0.91 m) ਕਯੋਤਸਰਗ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ 7 ਫੁੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਸੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਦੀ ਉੱਚੀ ਮੂਰਤੀ। ਇਹ ਮੂਰਤੀਆਂ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕੁਬਜਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰਵਰਧਨ ( ਅੰ. 624–641 ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਈਸਵੀ)।[3]
2019 ਵਿੱਚ, ਵਿਜੇਵਾੜਾ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ, ਆਰਸੀਵੀ ਨੇ 70 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਗੁਫਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਟ੍ਰੈਕ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।[4]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਦਾਨਵੁਲਪਦੁ ਜੈਨ ਮੰਦਰ
- ਬੋਮਾਲਾਗੁਟਾ
- ਕੁਲਪਾਕਜੀ