ਇਕਾਂਮਸ਼ਾ
ਇਕਾਂਮਸ਼ਾ ( ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, एकानंशा, Ekānaṁśā ) ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ, ਇਕਾਂਮਸ਼ਾ ਦਾ ਅਰਥ "ਇੱਕਲਾ, ਖਾਲਸ ਰਹਿਤ" ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਵਾਂ ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ।[3] ਭਾਰਤੀ ਥੀਓਜੀਨੀ: ਐਸ ਸੀ ਮੁਖਰਜੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਦਵਾਨ, ਹਰੀਵਾਮਸਾ 'ਚ, ਇਕਾਂਮਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਨੰਦ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਕਾਮਸਾ ਤੋਂ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਲਈ ਆਈਆ।[4] ਹਰੀਵਾਮਸਾ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਦੀ ਭੈਣ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੌਸ਼ਿਕੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਣੁਧਾਰਮੋਤਰਾ ਪੂਰਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗੰਧਾਰੀ (ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਭਰਮ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ) ਕਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗੰਧਾਰੀ ਲਕਸ਼ਮੀ, ਧਰਤੀ, ਕਿਰਤੀ, ਪੁਸ਼ਟੀ, ਸਰਧਾ, ਸਰਸਵਤੀ, ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਅਤੇ ਕਲਾਰਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਰੀਵਾਮਸਾ ਅਨੁਸਾਰ (II.4.37-41), ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਿਸ਼ਨੀ ਦੁਆਰਾ ਪੁਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[5][5] ਵਾਸੁਦੇਵ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬਲਰਾਮ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੈਣ ਏਕਨਮਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ "ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਤਿਕੋਣੇ" ਮਥੁਰਾ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੈਲੀ ਵਜੋਂ ਆਮ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।[6]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Paul, Pran Gopal; Paul, Debjani (1989). "Brahmanical Imagery in the Kuṣāṇa Art of Mathurā: Tradition and Innovations". East and West. 39 (1/4): 116–117. ISSN 0012-8376. JSTOR 29756891.
- ↑ Gupta, Vinay K. "Vrishnis in Ancient Literature and Art". Indology's Pulse Arts in Context, Doris Meth Srinivasan Festschrift Volume, Eds. Corinna Wessels Mevissen and Gerd Mevissen with Assistance of Vinay Kumar Gupta (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ): 70–72.
- ↑ ਹਵੋਲੀ, ਜੌਹਨ ਸਟਰੈਟਨ ਅਤੇ ਡੋਨਾ ਮੈਰੀ ਵੁਲਫ (1986) (ਈ.) ਦਿ ਈਵਾਈਨ ਕੰਸੋਰਟ: ਰਾਧਾ ਅਤੇ ਦਿ ਗੈਲਡੀਸ ਆਫ ਇੰਡੀਆ, ਬੋਸਟਨ: ਬੇਕਨ ਪ੍ਰੈਸ,
- ↑ Hudson, Dennis (1986) Piņņai, Krishna's Cowherd Wife in John Stratton Hawley and Donna Marie Wolf ed. The Divine Consort: Rādhā and the Goddesses of India, Boston: Beacon Press, ISBN 0-8070-1303-X, p.256
- ↑ 5.0 5.1 Bhattacharji, Sukumari (2000).The Indian Theogony: Brahmā, Viṣṇu and Śiva, New Delhi: Penguin, ISBN 0-14-029570-4, p.173
- ↑ Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century. Delhi: Pearson Education. pp. 436–7. ISBN 978-81-317-1677-9.