ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਉਸਤਾਦ ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
Bande Ali Khan
ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮc. 1830
Saharanpur, North-Western Provinces, British India
ਮੂਲKirana
ਮੌਤc. 1896
Pune, Bombay Presidency, British India
ਵੰਨਗੀ(ਆਂ)Indian classical music
ਕਿੱਤਾInstrumentalist of Hindustani Classical music
ਸਾਲ ਸਰਗਰਮ1860s–1933

ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਉਸਤਾਦ ਬੰਦੇ ਆਲੀ ਖਾਨਸਾਹਿਬ ਜਾਂ ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਬੀਨਕਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਅੰ. 1830-1896), ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੁਦਰ ਵੀਨਾ ਵਾਦਕ ਸਨ।[1] ਖਾਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੰਦੌਰ, ਮੇਵਾਤੀ, ਕਿਰਾਨਾ ਅਤੇ ਡਾਗਰਬਾਨੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮਕਾਲੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਘਰਾਣਿਆਂ ਦਾ ਪੂਰਵਜ ਸੀ, ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਉਸਤਾਦ ਮੀਆਂ ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਬੀਨਕਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਿਤਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤ ਖਵਾਜਾ ਗ਼ਰੀਬ ਨਵਾਜ਼ ਮੋਇਨੂਦੀਨ ਚਿਸ਼ਤੀ ਵੱਲੋਂ ਬਖਸ਼ਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬੀਨ ਕਲਾ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲੈਣਗੇ। ਇਹ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਤੱਥ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੀਨ ਕਲਾ ਰਾਹੀਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 28 ਚਮਤਕਾਰ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਬੀਨ ਕਲਾ ਦੀ ਨੀਂਹ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਤਾਰ 'ਚ ਗਾਈਕੀ ਅੰਗ ਦਾ ਜਨਮ ਇੰਦੌਰ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਮੀਆਂ ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਨਿਪੁੰਨ ਹੁਨਰ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ।


ਗਵਾਲੀਅਰ ਅਤੇ ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖਾਨ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੀ ਮੌਤ 1890 ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ

ਪਰਿਵਾਰ

[ਸੋਧੋ]

ਉਸਤਾਦ ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਜ਼ਾਕਿਰ ਖਾਨ ਜਾਂ ਸਾਦਿਕ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭੈਣ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬਹਿਰਾਮ ਖਾਨ ਡਾਗਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਵਿਰਾਸਤ

[ਸੋਧੋ]

ਗਵਾਲੀਅਰ ਅਤੇ ਇੰਦੌਰ ਦਰਬਾਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਖਾਨ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੁਹਜ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ।

ਉਸਤਾਦ ਬੰਦੇ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮਸੁਦੀਨ ਫਰੀਦੀ ਦੇਸਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. "Bandé Ali Khan". Oxford Reference.