ਓਲ ਓਨਲ

ਓਲ ਓਨਾਲ ਲਿਪੀ 𞗘𞗪𞗢𞗑𞗜𞗥𞗰
ਤਸਵੀਰ:ਓਲ ਓਨਾਲ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਜ.svg ਭੂਮਿਜ ਓਲ ਓਨਾਲ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ
ਲਿਪੀ ਕਿਸਮ	ਵਰਣਮਾਲਾ
ਕਰਤਾਰ	ਮਹੇਂਦਰ ਨਾਥ ਸਰਦਾਰ
ਸਮਾਂ ਮਿਆਦ	1981 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ
ਦਿਸ਼ਾ	ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ
ਖੇਤਰ	ਓਡੀਸ਼ਾ, ਝਾਰਖੰਡ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਅਸਾਮ (ਭਾਰਤ)
ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	Bhumij language
ਸਬੰਧਤ ਲਿਪੀਆਂ
ਜਾਏ ਸਿਸਟਮ	ਸੰਤਾਲੀ ਲਿਪੀ, ਮੁੰਦਰੀ ਬਾਣੀ<br/ਹੋਰ: ਉੜੀਆ ਲਿਪੀ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਲਿਪੀ
ਆਈਐੱਸਓ 15924
ਆਈਐੱਸਓ 15924	Onao (296), ​Ol Onal
ਯੂਨੀਕੋਡ
ਯੂਨੀਕੋਡ ਸੀਮਾ	U+1E5D0–U+1E5FF

ਓਲ ਓਨਾਲ ਅਤੇ ਗਾਲਾਂਗ ਓਨਾਲ ਲਿਪੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ।

ਓਲ ਓਨਾਲ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭੂਮਿਜ ਲਿਪੀ ਜਾਂ ਭੂਮਿਜ ਓਨਾਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੂਮਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਇੱਕ ਵਰਣਮਾਲਾ ਲਿਖਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਓਲ ਓਨਾਲ ਲਿਪੀ 1981 ਅਤੇ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਓਲ ਗੁਰੂ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸਰਦਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਝਾਰਖੰਡ, ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਅਸਾਮ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀਜ ਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖਣ ਲਈ ਓਲ ਓਨਾਲ ਲਿਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਭਾਸ਼ਾ

ਭੂਮਿਜ ਆਸਟ੍ਰੋਏਸ਼ੀਆ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਮੁੰਡਾ ਸਮੂਹ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਭੂਮਿਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਝਾਰਖੰਡ, ਓਡੀਸ਼ਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਮੁੰਡਾਰੀ (ਇਸ ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕਈ ਉਪਭਾਸ਼ਾਤਮਕ ਅੰਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ) ਹੋ ਅਤੇ ਸੰਤਾਲੀ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਭੂਮੀਜ ਭਾਈਚਾਰੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਲਿਖਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਮੌਖਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਭੂਮਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਦੇਵਨਾਗਰੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਉੜੀਆ ਲਿਪੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭੂਮੀਜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਲਿਪੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਓਲ ਓਨਲ ਲਿਪੀ 1981 ਅਤੇ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸਰਦਾਰ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਜ ਲਿਖਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਦੋ-ਕੇਂਦਰੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਗਲੰਗ ਓਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਵੱਡੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਓਲ ਓਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਅਤੇ ਛਾਪੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਇਸ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਪਰ ਸਰਦਾਰ ਦੇ ਗਲੰਗ ਓਨਲ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਿਵਾਏ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਲੇਖਕ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਜ਼ਮਾਏ ਗਏ ਰੂਪ ਹਨ।

ਬਣਤਰ

ਓਲ ਓਨਾਲ ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਵਰਣਮਾਲਾ ਵਾਂਗ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਲਿਪੀਆਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਆਮ ਅਬੂਗੀਦਾ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ : 6 ਮੂਲ ਸਵਰ ਅਤੇ 24 ਮੂਲ ਵਿਅੰਜਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਜੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਵਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਸਵਰ ਕਿਲਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਾਂ ਸਮੂਹਿਕ ਸਵਰਾਂ, ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਜਾਂ ਸਮੂਹਿਕ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਲਈ ਲਿਗਚਰ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦਰਭੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਤਿੰਨ ਵਾਧੂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਨ : ਨਾਸਿਕੀਕਰਨ ਚਿੰਨ੍ਹ mu (ਜਾਂ ਮੁਨ ਅਰੰਗ ) ਸਵਰ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਬਿੰਦੀ ਡਾਇਕ੍ਰਿਟਿਕ), ਲੰਮਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ikir (ਜਾਂ ikir arang) ਇੱਕ ਬਿੰਦੀ ਡਾਇਕ੍ਰਿਟਿਕ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸਵਰ ਅੱਖਰ a [ɔ] ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਨਾਸਿਕੀਕਰਨ ਚਿੰਨ੍ਹ mu ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ hoddond (ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਿੰਨ੍ਹ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਅੰਜਨ ਅੱਖਰ ab [b] ਅਤੇ uj [ʤ] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗਲੋਟਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ [ɒ] ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ)।

ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਦਸ ਦਸ਼ਮਲਵ ਅੰਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਸੰਖੇਪ ਚਿੰਨ੍ਹ (ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਬੇਸਲਾਈਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਰਿੰਗ) ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਯੂਨੀਕੋਡ

ਓਲ ਓਨਾਲ ਨੂੰ ਸਤੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਵਰਜਨ 16.0 ਦੇ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਨਾਲ ਯੂਨੀਕੋਡ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਓਲ ਓਨਾਲ ਲਈ ਯੂਨੀਕੋਡ ਬਲਾਕ U+1E5D0–U+1E5FF ਹੈ :ਫਰਮਾ:Unicode chart Ol Onal

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਭੂਮਿਜ
• ਭੂਮੀਜ ਭਾਸ਼ਾ

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• ਓਮਨੀਗਲੋਟ ਵਿਖੇ ਓਲ ਓਨਲ ਵਰਣਮਾਲਾ
• ਓਲ ਓਨਲ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਨੂੰ ਏਨਕੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਨੀਕੋਡ ਪ੍ਰਸਤਾਵ