ਕਰੇਵਾਸ਼

ਇੱਕ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਦਰਾਰ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਚਾਦਰ ਵਿੱਚ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਬਸਟਰੇਟ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੋ ਅਰਧ-ਕਠੋਰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਰਾਂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸ਼ੀਅਰ ਤਣਾਅ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੀਅਰ ਤਣਾਅ ਦੀ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਤੀਬਰਤਾ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਵੇਰਵਾ
[ਸੋਧੋ]
ਕਰੇਵਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਲੰਬਕਾਰੀ ਜਾਂ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਫਿਰ ਪਿਘਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਰਫ਼ੀਲੇ ਟਿੱਲੇ, ਕਿੰਧਾਂ, ਬਰਫ਼ੀਲੀਆਂ ਚਟਾਨਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕੰਧਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਪਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੀ ਸਟ੍ਰੈਟਿਗ੍ਰਾਫੀਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਰੇਵਾਸ਼ ਦਾ ਆਕਾਰ ਅਕਸਰ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਤਰਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਰੇਵਾਸ਼ 45 ਮੀਟਰ (150 ਫੁੱਟ) ਜਿੰਨੀ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ 20 ਮੀਟਰ (70 ਫੁੱਟ) ਜਿੰਨੀ ਚੌੜੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਰੂਪ ਵੀੱਚ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਦੇ ਤਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਿੱਧਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਲੋਜੀਕਲ ਸੰਬੰਧ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗਰਮੀ ਪਿਘਲਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ, ਜਿੱਥੇ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਬਿਸਤਰੇ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਅਤੇ ਲੁਬਰੀਕੇਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਸਿਖ਼ਰ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਨਿਕਾਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੌਲਿਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਰਫ਼ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵੇਗ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਿਸਮਾਂ
[ਸੋਧੋ]
- ਲੰਬਕਾਰੀ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਵਹਾਅ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਬਣਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੀ ਚੌੜਾਈ ਫੈਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਤਣਾਅ ਦੇ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਘਾਟੀ ਚੌੜੀ ਜਾਂ ਝੁਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਵਤਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਨਾਲ 45° ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੋਣ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।[1]
- ਇਕ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਰਾਰਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੀ ਹਾਸ਼ੀਏ ਤੋਂ ਸ਼ੀਅਰ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਤੋਂ ਲੰਬਕਾਰੀ ਸੰਕੁਚਿਤ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਤੋਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਅਵਤਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਨਾਲ 45° ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੋਣ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਅੰਤਰਮੁਖੀ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਕਿਸਮ ਹਨ। ਇਹ ਲੰਬਕਾਰੀ ਵਿਸਤਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਣਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਮੁੱਖ ਤਣਾਅ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਪਾਰ ਵਾਹਅ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ, ਜਾਂ ਕਰਾਸ-ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਤੱਕ ਫੈਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਉੱਥੇ ਬਣਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਘਾਟੀ ਉੱਚੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1]
ਖਤਰੇ
[ਸੋਧੋ]
ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਣਾ ਖਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[2] ਕੁਝ ਗਲੇਸ਼ੀਅਲ ਕਰੇਵਾਸ਼ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਵਿਖੇ ਖੁੰਬੂ ਆਈਸਫਾਲ 'ਤੇ) 50 ਮੀਟਰ (160 ਫੁੱਟ) ਡੂੰਘੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਡਿੱਗਣ' ਤੇ ਘਾਤਕ ਸੱਟਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਈਪੋਥਰਮੀਆ ਅਕਸਰ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ।[3]
ਇੱਕ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਨੂੰ ਢੱਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਵਹਾਅ ਤੋਂ ਬਣੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਪੁਲ ਦੁਆਰਾ ਭਰਿਆ ਹੋਵੇ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੁੰਦਾਾਕਿ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਅਦਿੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਪਾਰ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਾਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਪੁਲ ਡਿੱਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।: 343
ਇੱਕ ਰੱਸੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਰੱਸੀ ਬਣਾ ਕੇ, 340 ਅਤੇ ਰਗੜ ਗੰਢਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਕਰੇਵਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਣ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- Bergschrund - ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੇ ਸਥਿਰ ਬਰਫ਼ ਜਾਂ ਫਰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖਿੱਚੋ
- Bowie Crevasse Field - ਲੈਂਡਫਾਰਮਬਿਨਾਂ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਵੇਰਵੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਨੇ
- Glaciology ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ
- Crevasse rescue - ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਵਿੱਚ ਤਕਨੀਕ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 Holdsworth, G (October 1956). "Primary Transverse Crevasses". Journal of Glaciology. 8 (52): 107–129. doi:10.1017/S0022143000020797.
- ↑ Pasquier, M; Taffé, P; Kottmann, A; Mosimann, U; Reisten, O; Hugli, O (Nov 2014). "Epidemiology and mortality of glacier crevasse accidents". Injury. 45 (11): 1700–3. doi:10.1016/j.injury.2014.07.001. PMID 25082349.
- ↑ "Crevasse". National Geographic. Retrieved 2023-06-22.
- "Fracture propagation to the base of the Greenland Ice Sheet during supraglacial lake drainage". Science. 320 (5877): 778–781. 2008. Bibcode:2008Sci...320..778D. doi:10.1126/science.1153360. PMID 18420900.
{{cite journal}}
:|hdl-access=
requires|hdl=
(help); Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (help) - "Fracture mechanics approach to penetration of surface crevasses on glaciers". Cold Regions Science and Technology. 27 (1): 31–47. 1998. Bibcode:1998CRST...27...31V. doi:10.1016/s0165-232x(97)00022-0.
{{cite journal}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (help)
- ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆਕਰੋਵਾਸ਼ (ਸ਼੍ਰੇਣੀ) ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ