ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ, ਦਿੱਲੀ
 ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਚੌਦਾਂ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ | |
 | |
| ਸਥਾਨ | ਦਿੱਲੀ |
|---|---|
| ਕਿਸਮ | ਸ਼ਹਿਰ ਦਰਵਾਜ਼ਾ |
ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਇਕ ਗੇਟ ਹੈ, ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਗੇਟ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਨਾਮ ਇਸ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਸੜਕ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਹੁਣ ਇਹ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਉੱਤਰੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਵੀ ਨਾਮ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੜਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਲਾਲ ਕਿਲਾ, ਆਈ.ਐਸ.ਬੀ.ਟੀ. ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਇਸ ਦੇ ਅਹਾਤੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਫ਼ਾਟਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਖੇਤਰ ਸੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਹ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਵੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਹੇਠ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਮਾਰਕ ਅਜੇ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਫਾਟਕ, ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਗੇਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1803 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਵੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ, ਸ਼ਾਹਜਾਨਾਬਾਦ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ। ਖ਼ਾਸਕਰ 1804 ਵਿਚ ਮਰਾਠਾ ਹੋਲਕਰ ਦੁਆਰਾ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜਬੂਤ ਬਣਵਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਲਈ, ਜਿਥੇ ਕੜੇ ਮੁਗਲ ਮਹਿਲ ਅਤੇ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸ। [1] 1857 ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਗੇਟ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੈਨਾ ਤੇ ਇਸ ਗੇਟ ਤੋਂ ਤੋਪਾਂ ਦੇ ਗੋਲੇ ਸੁੱਟੇ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਵਾਸਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਗੇਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੂਤ ਅੱਜ ਮੌਜੂਦ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ (ਨੁਕਸਾਨ ਸ਼ਾਇਦ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ)। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ, 1857 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਬਗਾਵਤ ਸਮੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਮਲੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ 14 ਸਤੰਬਰ 1857 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਪੁਲ ਅਤੇ ਗੇਟ ਦਾ ਖੱਬਾ ਪਾਸਾ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ udon ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਘੇਰਾ ਬੰਦੀ ਦੇ ਅਕ਼ੰਟ ਸਮੇਂ ਬਾਗੀਆਂ ਵੱਲ ਅੰਤਮ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ gee ਸੀ। [2]
1857 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਵਲ ਲਾਈਨਜ਼ ਚਲੇ ਗਏ, ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਫੈਸ਼ਨਯੋਗ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਰੁਤਬਾ 1931 ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ। 1965 ਵਿਚ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਵਾਜਾਈ ਹੋ ਸਕੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਇਹ ਏਐਸਆਈ ਦਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਾਰਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। [1]
ਸ਼ੁਰੂ 1910ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵੱਸ ਗਏ। ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਹਿੱਸਾ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਲੋਂ ਦਿੱਲੀ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਸੰਮਤੀ ਬਣਾ ਕੇ 1910 ਵਿਚ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।[3] ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਨੇੜੇ ਲੋਥੀਅਨ ਰੋਡ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ 1890-1891 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫਨਜ਼ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ 1891 ਤੋਂ 1941 ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਕੈਂਪਸ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ। [4]
ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਚਰਚ[ਸੋਧੋ]
ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਚਰਚ ਨੂੰ ਸਕਿਨਰ ਚਰਚ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਲ ਜੇਮਜ਼ ਸਕਿਨਰ (1778–1841) ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਐਂਗਲੋ-ਇੰਡੀਅਨ ਮਿਲਟਰੀ ਅਫਸਰ ਸੀ, ਜੋ ਘੋੜਸਵਾਰ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਸਕਿਨਰ ਦਾ ਘੋੜਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਇਹ ਮੇਜਰ ਰਾਬਰਟ ਸਮਿੱਥ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1826-36 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[5]
ਆਈ.ਐਸ.ਬੀ.ਟੀ.[ਸੋਧੋ]
ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਅੰਤਰ-ਰਾਜ ਬੱਸ ਟਰਮਿਨਸ ਜਾਂ ਆਈਐਸਬੀਟੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਬੱਸ ਟਰਮੀਨਲ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ 7 ਰਾਜਾਂ, ਹਰਿਆਣਾ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪੰਜਾਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਬੱਸਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲਦੀ ਬੱਸ ਸੇਵਾ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ. ਉਤਰਾਖੰਡ ਰਾਜ. ਇਹ 1976 ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ. [6] ਮਜਨੂੰ ਕਾ ਟੀਲਾ ਨੇੜੇ ਹੀ ਹੈ, ਇਹ ਆਪਣੀ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਬੰਦੋਬਸਤ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਗਨੂ ਕਾ ਟੀਲਾ ਗੁਰੂਘਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ 1783 ਵਿਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਉਸ ਟਿੱਲਾ ਜਾਂ ਟੀਲੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਸੂਫੀ ਉਪਨਾਮ ਮਜਨੂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ । ਇਥੇ ਜੁਲਾਈ 1505 ਵਿਚ. [7]
ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਯਾਨੀ ਇੱਕ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਾਂਗ ਬਣਿਆ ਦਿੱਲੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਇਥੇ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੋ ਵਿਪਰੀਤ ਪਾਸੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਅਤੇ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਉੱਚੇ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰੀ ਪੁਲ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਡੀਆ ਪੁਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਦਾ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਰੈਡ (ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਗਾਰਡਨ - ਰਿਥਲਾ), ਯੈਲੋ ਲਾਈਨਜ਼ (ਜਹਾਂਗੀਰ ਪੁਰੀ - ਹੁੱਡਾ ਸਿਟੀ ਸੈਂਟਰ) ਅਤੇ ਵਾਇਓਲੇਟ ਲਾਈਨਜ਼ (ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ - ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਤਿੱਕੜੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲਾਲ ਲਾਈਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਯੈਲੋ ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। [8] ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜੀ.ਪੀ.ਓ.[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਡਾਕ ਸੇਵਾ ਦਾ ਜਨਰਲ ਡਾਕਘਰ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ।
ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ[ਸੋਧੋ]
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਵੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਉਸ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ (ਡੀਸੀਈ) ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (ਡੀਆਈਟੀ) ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਕਾਲਜ ਭਵਾਨਾ, ਰੋਹਿਨੀ ਅਤੇ ਦੁਆਰਕਾ ਸੈਕਟਰ -3, ਸੈਕਟਰ -14 (ਜੀਜੀਐਸਪੀਯੂ) ਦੇ ਵੱਡੇ ਕੈਂਪਸਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਕੈਂਪਸ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਿੱਲੀ ਟੈਕਨੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਵਲੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਇਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅੱਜ ਵੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਾਈਟਾਂ[ਸੋਧੋ]
-
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ 1857 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਦਿੱਲੀ ਫੀਲਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ 1863 ਵਿਚ ਵਿਦਰੋਹ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ, -
ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੇ ਦੋ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਗੇਟਵੇ ਵਿਚੋਂ ਇਕ, ਜੋ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਗੇਟਵੇ ਦੇ ਅੱਗੇ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਡਾਕਘਰ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿਚ, ਦੱਖਣ ਵਿਚ, 1857 ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਉਡਾਏ ਗਏ ਪੁਰਾਣੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ. -
ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ ਮੈਮੋਰੀਅਲ, 1901-02 ਵਿਚ ਪੋਸਟ ਅਤੇ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 1857 ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ -
ਨਿਕੋਲਸਨ ਕਬਰਸਤਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ, ਓਪੋ. ਆਈਐਸਬੀਟੀ (ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ), ਜੋ ਬ੍ਰਿਗੇਸ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ. ਜਨਰਲ ਜਾਨ ਨਿਕੋਲਸਨ, 1857 ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਇਕ ਸੀ. -
ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1803 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਵੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ, ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਾਬਾਦ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਦੀ ਘਾਟ ਪਾਈ, ਖ਼ਾਸਕਰ 1804 ਵਿਚ ਮਰਾਠਾ ਹੋਲਕਰ ਦੁਆਰਾ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜਬੂਤ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਲਈ, ਜਿਥੇ ਕਦੀ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਮਹਿਲ ਅਤੇ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।[1] 1857 ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਗੇਟ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿਚਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੇਟ ਤੋਂ ਤੋਪਾਂ ਦੇ ਗੋਲੇ ਸੁੱਟੇ ਸਨ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਗੇਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੂਤ ਅੱਜ ਮੌਜੂਦ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ (ਨੁਕਸਾਨ ਸ਼ਾਇਦ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ)। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ, 1857 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਬਗਾਵਤ ਸਮੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਮਲੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ 14 ਸਤੰਬਰ 1857 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਪੁਲ ਅਤੇ ਗੇਟ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਬਾਗੀਆਂ ਵੱਲ ਅੰਤਮ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। [9]
1857 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਵਲ ਲਾਈਨ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਫੈਸ਼ਨਯੋਗ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ, ਇਹ ਸਥਿਤੀ 1931 ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਗੁਆਚ ਗਈ ਸੀ। 1965 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਵਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਵਾਜਾਈ ਹੋ ਸਕੇ. ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਏ.ਐਸ.ਆਈ. ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਾਰਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। [1]
1910 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈਸ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਸੈਟਲ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਦਿੱਲੀ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਸੰਮਤੀ ਕਿ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸਭ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਜ 1910 ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। [10] ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਨੇੜੇ ਲੋਥੀਅਨ ਰੋਡ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ 1890 ਤੋਂ 1891 ਤੱਕ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫਨਜ਼ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ 1891 ਤੋਂ 1941 ਤੱਕ ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਕੈਂਪਸ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ। [11]
ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਚਰਚ[ਸੋਧੋ]
ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਚਰਚ ਨੂੰ ਸਕਿਨਰ ਚਰਚ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਰਨਲ ਜੇਮਜ਼ ਸਕਿਨਰ (1778–1841) ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਐਂਗਲੋ-ਇੰਡੀਅਨ ਮਿਲਟਰੀ ਅਫ਼ਸਰ ਸੀ ਅਤੇ ਘੋੜਸਵਾਰ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਸਕਿਨਰ'ਜ ਹੋਰਸ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਇਹ ਮੇਜਰ ਰਾਬਰਟ ਸਮਿੱਥ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1826-36 ਦਰਮਿਆਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[12]
ਆਈ.ਐਸ.ਬੀ.ਟੀ.[ਸੋਧੋ]
ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਅੰਤਰ-ਰਾਜ ਬੱਸ ਟਰਮਿਨਸ ਜਾਂ ਆਈ.ਐਸ.ਬੀ.ਟੀ. ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਬੱਸ ਟਰਮੀਨਲ ਹੈ, ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ 7 ਰਾਜਾਂ, ਹਰਿਆਣਾ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪੰਜਾਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਲਈ ਬੱਸ ਸੇਵਾ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ 1976 ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ਸੀ। [6] ਮਜਨੂੰ ਕਾ ਟੀਲਾ ਖੇਤਰ ਨੇੜੇ ਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਬੰਦੋਬਸਤ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਜਨੂੰ ਕਾ ਟੀਲਾ ਨਾਮ ਦਾ ਗੁਰੂਘਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ 1783 ਵਿਚ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ, ਉਸ ਟਿੱਲਾ ਜਾਂ ਟੀਲੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਸੂਫੀ ਉਪਨਾਮ ਮਜਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 1505 ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ [13]
ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਭਾਵ ਕਿ ਇੱਕ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਾਂਗ ਬਣਿਆ ਦਿੱਲੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਇਥੇ ਦੋ ਵਿਪਰੀਤ ਪਾਸੇ ਕਸ਼ਮੀਰੇ ਗੇਟ ਅਤੇ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਉੱਚੇ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰੀ ਪੁਲ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਡੀਆ ਪਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Delhi city guide, by Eicher Goodearth Limited, Delhi Tourism. Published by Eicher Goodearth Limited, 1998.
- ↑ Nivedita Khandekar (30 September 2012). "A gate in the city wall". Hindustan Times. Archived from the original on 2013-10-31. Retrieved 2013-09-23.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "How community pujas came about". India Today. 25 September 2009.
- ↑ "College to poll office, a 123-year-old quiet journey". Hindustan Times. 12 May 2013. Archived from the original on 2013-10-31. Retrieved 2013-09-23.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ No.3. Skinner's Church, Delhi. Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine. British Library'.
- ↑ 6.0 6.1 Dutta, Sweta (14 December 2010). "Next year, a ride out of new-age transport hubs". The Indian Express. Retrieved 3 May 2018.
- ↑ "A Gurdwara steeped in history". The Times of India. 25 Mar 2012.
- ↑ "Station Information". Archived from the original on 19 June 2010.
- ↑ Nivedita Khandekar (30 September 2012). "A gate in the city wall". Hindustan Times. Archived from the original on 2013-10-31. Retrieved 2013-09-23.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "How community pujas came about". India Today. 25 September 2009.
- ↑ "College to poll office, a 123-year-old quiet journey". Hindustan Times. 12 May 2013. Archived from the original on 2013-10-31. Retrieved 2013-09-23.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ No.3. Skinner's Church, Delhi. Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine. British Library'.
- ↑ "A Gurdwara steeped in history". The Times of India. 25 Mar 2012.