ਕਸੂਤੀ
ਕਸੂਤੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Kasuti) ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਲੋਕ ਕਢਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਰੂਪ ਹੈ। ਕਸੂਤੀ ਦਾ ਕੰਮ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਵਾਰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ 5,000 ਟਾਂਕੇ ਲਗਾਉਣੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਲਕਲ ਸਾੜੀਆਂ, ਰਵੀਕੇ/ਕੁੱਪਸਾ (ਖਾਨਾ) ਅਤੇ ਅੰਗੀ ਵਰਗੇ ਪਹਿਰਾਵੇ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਰਨਾਟਕ ਹੈਂਡੀਕ੍ਰਾਫਟਸ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (KHDC) ਕੋਲ ਕਸੂਤੀ ਕਢਾਈ ਲਈ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ (GI) ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੈ ਜੋ KHDC ਨੂੰ ਕਸੂਤੀ 'ਤੇ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪਤੀ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।[1]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਕਸੂਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਚਾਲੂਕਿਆ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੈ।[1] ਕਸੂਤੀ ਨਾਮ ਕਾਈ (ਭਾਵ ਹੱਥ) ਅਤੇ ਸੁਤੀ/ਸੱਤੂ (ਭਾਵ ਲਪੇਟਣਾ/ਬੁਣਾਈ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਪਾਹ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[2] 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੈਸੂਰ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਤੋਂ 64 ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਸੂਤੀ ਇੱਕ ਸੀ।[2] ਕਸੂਤੀ ਕਢਾਈ ਵਿੱਚ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਰੰਗੋਲੀ ਪੈਟਰਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਕਸੂਤੀ ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਦੁਲਹਨ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਸੂਤੀ ਕਢਾਈ ਵਾਲੀ ਕਾਲੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਬਣੀ ਇੱਕ ਸਾੜੀ ਜਿਸਨੂੰ ਚੰਦਰਕਾਲੀ ਸਾੜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੀ ਸੀ।
ਕਸੂਤੀ ਕੰਮ
[ਸੋਧੋ]ਕਸੂਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਗੋਪੁਰਾ, ਰੱਥ, ਪਾਲਕੀ, ਦੀਵੇ ਅਤੇ ਸ਼ੰਖ ਵਰਗੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀ ਕਢਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਸੂਤੀ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਮ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਹਰੇਕ ਧਾਗੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਦਿਖਣ ਲਈ ਪੈਟਰਨਾਂ ਨੂੰ ਗੰਢਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਿਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਲੋੜੀਂਦਾ ਪੈਟਰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟਾਂਕੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟਾਂਕੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਗਵੰਤੀ, ਮੁਰਗੀ, ਨੇਗੀ ਅਤੇ ਮੈਂਥੀ ।[4] ਗਵੰਤੀ ਇੱਕ ਦੋਹਰੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਿਲਾਈ ਹੈ ਜੋ ਲੰਬਕਾਰੀ, ਖਿਤਿਜੀ ਅਤੇ ਤਿਰਛੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮੁਰਗੀ ਇੱਕ ਜ਼ਿਗ-ਜ਼ੈਗ ਸਿਲਾਈ ਹੈ, ਨੇਗੀ ਇੱਕ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਿਲਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂਥੀ ਇੱਕ ਕਰਾਸ ਸਿਲਾਈ ਹੈ ਜੋ ਮੇਥੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਰਗੀ ਹੈ।
ਮੌਜੂਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
[ਸੋਧੋ]ਕਸੂਤੀ ਦਾ ਕੰਮ ਆਪਣੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵਧਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਸਾੜੀ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।[5] ਕਰਨਾਟਕ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹੁਬਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸੂਤੀ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਕਸੂਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਛੱਤ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।[1] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਸੂਤੀ ਦਾ ਕੰਮ ਮਾੜੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸ ਕਲਾ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਨ; ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਸੰਕੇਤ ਧਾਰਵਾੜ ਵਿੱਚ ਜੇਐਸਐਸ ਕਾਲਜ ਦੁਆਰਾ ਕਰਨਾਟਕ ਕਸੂਤੀ ਕਲਾਸਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਹੈ।[1]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਬਿਡ੍ਰੀਵੇਅਰ
- ਚੰਨਾਪਟਨਾ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ
- ਇਲਕਲ ਸਾੜੀ
- ਮੋਲਾਕਾਲਮੁਰੂ ਸਾੜੀ
- ਨਵਲਗੁੰਡ ਡੁਰੀਜ਼
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 History of Kasuti is mentioned by . Chennai, India.
{{cite news}}: Missing or empty|title=(help) - ↑ 2.0 2.1 The origin of Kasuti is discussed by Shyam Subbalakshmi B M. "Between the folds". Online Edition of The Deccan Herald, dated 2003-11-23. 2003 The Printers (Mysore) Private Ltd. Archived from the original on 2007-04-04. Retrieved 2007-04-22.
- ↑ A detailed description of Kasuti work is provided by K. L. Kamat. "Kasooti – Traditional Embroidery". Online Webpage of Kamat's Potpourri. © 1996-2007 Kamat's Potpourri. Retrieved 2007-04-22.
- ↑ A brief description of Kasuti is provided by "Indian crafts" (PDF). Online webpage of cimindia.net. 2004, Conferences & Incentive Management (I) Pvt. Ltd. Archived from the original (PDF) on 3 February 2007. Retrieved 2007-04-22.
- ↑ Mysore silk sarees using Kasuti work is mentioned by
Aruna Chandaraju. "Modern MYSURU". Online Webpage of The Hindu, dated 2005-03-05. 2005, The Hindu. Archived from the original on 8 May 2005. Retrieved 2007-04-22.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)