ਕਾਲ਼ਾ ਸਿਰ ਚੰਡੋਲ
| ਕਾਲ਼ਾ ਸਿਰ ਚੰਡੋਲ | |
|---|---|
| |
| Scientific classification | |
| Kingdom: | |
| Phylum: | |
| Class: | |
| Order: | |
| Family: | |
| Genus: | |
| Species: | E. nigriceps
|
| Binomial name | |
| Eremopterix nigriceps (Gould, 1841)
| |
ਕਾਲ਼ਾ ਸਿਰ ਚੰਡੋਲ,(en:black-crowned sparrow-lark:) ਕਾਲ਼ਾ ਸਿਰ ਚੰਡੋਲ - ਕਾਲ਼ਾ ਸਿਰ ਚੰਡੋਲ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ ਮਰਤਾਨੀਆ ਦੇਸ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਹਿੰਦੇ ਪਾਸੇ ਤੇ ਪਹਾੜ ਦੀ ਬਾਹੀ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਡੋਲ ਚਿੜੀਆਂ ਮੀਂਹ ਰੁੱਤੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਸਾਹੇਲ ਇਲਾਕਾ ਅਤੇ ਅਰਬ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸਾ ਆਉਂਦਾ ਏ ਪਰ ਚੰਡੋਲ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਕੁਝ ਵਸੋਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਟਿਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਏ।
ਜਾਣ ਪਛਾਣ[ਸੋਧੋ]
ਇਸਦੀ ਲੰਮਾਈ 10-11 ਸੈਮੀ ਅਤੇ ਵਜ਼ਨ 12-16 ਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਰ ਦਾ ਸਿਰ ਤੇ ਧੌਣ ਕਾਲ਼ਾ-ਚਿੱਟਾ ਪੱਟੀਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਦਾ ਸਰੀਰ ਕਾਲ਼ਾ ਤੇ ਪਰ ਮਿੱਟੀ ਰੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਦੇ ਮਿੱਟੀ ਰੰਗੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਭੂਰੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਖ਼ੁਰਾਕ[ਸੋਧੋ]
ਇਸਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਾਹ ਜਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਬੀਅ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਕੀਟ-ਪਤੰਗੇ ਵੀ ਖਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਬੋਟਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਕੀਟ-ਪਤੰਗੇ ਹੀ ਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤਾਤ ਵਿੱਚ ਚੋਗਾ ਚੁਗਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਸੁਵਖਤੇ ਤੇ ਤਕਾਲਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੋਗਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭੌਂ ਤੋਂ ਹੀ ਚੁਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੀਟ-ਪਤੰਗਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਵਾ ਵਿੱਚੋ ਵੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਛਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਰਾਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੁ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰਸੂਤ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ 50 ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਚੋਗਾ ਚੁਗਦੇ ਹਨ।
ਪਰਸੂਤ[ਸੋਧੋ]
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਚੰਡੋਲ ਚਿੜੀ ਦੇ ਪਰਸੂਤ ਦਾ ਵੇਲਾ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਨਰ ਚੰਡੋਲ ਮਾਦਾ ਨੂੰ ਰਿਝਾਉਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਲਾਬਾਜ਼ੀਆਂ ਵਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਕਿਸੇ ਨਿੱਕੇ ਬੂਟੇ ਜਾਂ ਘਾਹ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਦਾ ਇੱਕ ਵੇਰਾਂ 2-3 ਆਂਡੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ 'ਤੇ ਮਾਦਾ ਤੇ ਨਰ ਦੋਵੇਂ ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ ਬਹਿੰਦੇ ਹਨ। 11-12 ਦਿਨ ਆਂਡਿਆਂ 'ਤੇ ਬਹਿਣ ਮਗਰੋਂ ਬੋਟ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਆਂਡਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਟ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰ ਤੇ ਮਾਦਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ 1-1 ਬੋਟ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੋ ਕੇ ਆਵਦੇ ਬੋਟ ਨੂੰ ਪਾਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜਦ ਵੀ ਕਦੇ 3 ਬੋਟ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਤੀਸਰੇ ਬੋਟ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹ ਬੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਏ। ਬੋਟ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ 'ਡਾਰੀ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 1 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਪਰਸੂਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[2]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ BirdLife International (2012). "Eremopterix nigriceps". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature. Retrieved 26 November 2013.
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(help) - ↑ "Black-crowned sparrow-lark (Eremopterix nigriceps)". Archived from the original on 2016-11-28.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)