ਕੇਰਲ ਸਾੜ੍ਹੀ
ਕੇਰਲ ਸਾੜ੍ਹੀ (ਸੈੱਟ-ਸਾੜੀ) (Malayalam: കേരള സാരി) ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੇਰਲਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਹੈ।
ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥੁਮ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਇੱਕ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥਮ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਕਲਾਸਿਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥਮ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੋ-ਟੁਕੜੇ ਕੱਪੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੇਰਲਾ ਸਾੜੀ ਨੂੰ ਦੋ-ਟੁਕੜੇ ਮੁੰਡਮ ਨੀਯਾਥਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਵੀ ਡ੍ਰੈਪ ਵਾਂਗ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਕੇਰਲਾ ਸਾੜ੍ਹੀ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥਮ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਮਲਿਆਲੀ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਰਧ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥਮ ਵਜੋਂ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਬਚੇ ਹੋਏ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕੇਰਲਾ ਦੇ ਕੰਧ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ-ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਇੱਕ-ਪੀਸ ਮੁੰਡਮ, ਸਿੰਗਲ-ਪੀਸ ਸਾੜ੍ਹੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਓਵਰ-ਲੈਪਿੰਗ ਪਲੇਟ ਹਨ ਜੋ ਅੱਜ ਮੋਹਿਨੀਅੱਟਮ ਡਾਂਸਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋ-ਪੀਸ ਮੁੰਡਮ-ਨੇਰੀਆਥਮ ਪਹਿਰਾਵੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਕੇਰਲਾ ਸਾੜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ।[1][2][3]
ਬੁਣਾਈ ਕੇਂਦਰ[ਸੋਧੋ]
ਬਲਰਾਮਪੁਰਮ, ਚੇਂਦਾਮੰਗਲਮ ਅਤੇ ਕੁਥਮਪੁਲੀ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾੜੀ ਬੁਣਾਈ ਕੇਂਦਰ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਕਲੱਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਟੈਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਕਸਾਵੂ ਸਾੜੀਆਂ ਦੀ ਬੁਣਾਈ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ ਜੋ ਇਸਦੀਆਂ ਚਿੱਟੇ ਸੂਤੀ ਜਾਂ ਸੁਨਹਿਰੀ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। .
ਬਲਰਾਮਪੁਰਮ ਕਲੱਸਟਰ ਦੇ ਬੁਣਕਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਸਾਵੂ ਸਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡੂ ਬੁਣਦੇ ਹਨ। ਬਲਰਾਮਪੁਰਮ ਕਲੱਸਟਰ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕਿਨਾਰੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਧਾਗੇ ਤੋਂ ਬੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4] ਚੰਦਮੰਗਲ, ਦੂਜਾ ਸਮੂਹ, ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਧਾਰੀਦਾਰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾੜੀਆਂ ਬੁਣਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਲਰਾਮਪੁਰਮ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ ਪਰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਘੱਟ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਨਾਲ. ਇਹ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੇਦਾਮੰਗਲਮ ਵਿੱਚ ਬੁਣਾਈ ਨੂੰ ਪਾਲੀਅਮ ਕਬੀਲੇ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਲੀਥ ਅਚਨਸ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕੋਚੀ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਇਹ ਵਿਰਾਸਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਚੇਂਦਮੰਗਲਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਦੇਵਾਂਗਾ ਚੇਤਰੀਆ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ।[5][6] ਕੁਥਮਪੁਲੀ ਕਲੱਸਟਰ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 500 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਮੈਸੂਰ ਤੋਂ ਕੇਰਲ ਆਏ ਸਨ। ਕੁਥਮਪੁਲੀ ਦੇ ਜੁਲਾਹੇ ਕੋਚੀ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਆਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਕੱਪੜੇ ਬੁਣਦੇ ਸਨ। ਕੁਥਮਪੁਲੀ ਬੁਣਕਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾੜੀਆਂ ਦੂਜੇ ਦੋ ਕਲੱਸਟਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਪੈਟਰਨ, ਬਾਰਡਰ ਅਤੇ ਨਮੂਨੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[7]
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਹਿਰਾਵਾ[ਸੋਧੋ]
ਕੇਰਲਾ ਸਾੜੀ ਨੂੰ ਮਲਿਆਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਹਿਰਾਵਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2] ਕੇਰਲ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਾਦੇ ਚਿੱਟੇ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਥਮ ਦੇ ਉਲਟ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ ਅਪੀਲ ਮਲਿਆਲੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਆਈ ਹੈ। ਸਾੜ੍ਹੀ ਓਨਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰਮ ਪਸੰਦੀਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ।[8]
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ[ਸੋਧੋ]
ਭਾਰਤੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਰਾਜਾ ਰਵੀ ਵਰਮਾ ਦੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਥਮ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸ਼ਕੁੰਤਲਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਕਈ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਮ ਨੇਰੀਆਥੁਮ ਨੂੰ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ 'ਨਿਵੀ ਸਾੜੀ' ਜਾਂ 'ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡਰੇਪ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਹਿੰਦੀ ਨੀਵੀ ਸਾੜੀ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੀ ਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[9]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਨੋਟਸ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Wall paintings in North Kerala, India: 1000 years of temple art, Albrecht Frenz, Ke. Ke Mārār, page 93
- ↑ 2.0 2.1 Boulanger 1997, Ghurye 1951
- ↑ Miller, Daniel & Banerjee, Mukulika; (2004) "The Sari", Lustre press / Roli books
- ↑ Preserving the famous legacy of weavers in Balaramapuram in Kerala capital https://www.thehindu.com/life-and-style/preserving-the-famous-legacy-of-weavers-in-balaramapuram-in-kerala-capital/article32413618.ece
- ↑ Chendamangalam sari: a saga of hope and resilience https://www.thehindu.com/life-and-style/fashion/chendamangalam-sari-a-saga-of-hope-and-resilience/article32647783.ece
- ↑ Read about the regained looms of Chendamangalam https://www.thehindu.com/society/keralas-design-community-got-together-to-bat-for-chendamangalam-handloom-in-2019/article30358790.ece
- ↑ George, Anubha (6 October 2018). "For 500 years, a Kannadiga community of weavers has produced Kerala's iconic white and gold saree". Scroll.in. Archived from the original on 1 July 2021. Retrieved 1 July 2021.
- ↑ "Say it in gold and off-white". The Hindu. Kochi, India. 2016-09-14.
- ↑ Miller & Banerjee 2004