ਕੇਸਰੀਆ
ਕੇਸਰੀਆ ਜਾਂ ਕੇਸਰੀਆ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਚੰਪਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੌਰੀਆ ਰਾਜਾ ਅਸ਼ੋਕ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਟੂਪ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਆਧੁਨਿਕ ਕੇਸਰੀਆ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕੇਸਪੁੱਤ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਲਾਮਾਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ, ਇੱਕ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਬੀਲੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਗੁਆਂਢੀ ਕੋਸਲ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਦੇ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬਨਾ ਸੂਤ ਵਿੱਚ ਕੇਸਪੁੱਤ ਜਾਂ ਭੋਗਨਗਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਹਨ। ਭੋਗਨਗਰ ਲਿੱਛਵੀਆਂ ਅਤੇ ਮੱਲਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ।
ਦੰਤਕਥਾ[ਸੋਧੋ]
ਅਲਾਰਾ ਕਲਾਮਾ, ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁੱਧ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਕੇਸਪੁਟਾ ਤੋਂ ਸਨ। ਜਾਤਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੁੱਧ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੱਕਰਵਰਤੀਨ ਰਾਜੇ ਵਜੋਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬੁਧ ਦੇ ਕੇਸਾਪੁੱਤ ਦੀ ਇੱਕ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੇਸਮੁਤੀ ਸੁਤ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਲਾਮ ਸੂਤ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਇਸ ਸਟੂਪਾ ਨੂੰ ਦੇਵਲਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵ "ਰੱਬ ਦਾ ਘਰ"। ਇਸ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ ਰਾਜਾ ਭੀਮ ਦੁਆਰਾ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਸਨ।
ਕੇਸਰੀਆ ਸਟੂਪਾ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸਤੂਪ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸਨੇ ਮੌਰੀਆ, ਸੁੰਗ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਾਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਣਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਸਤੂਪ 200 ਈਸਵੀ ਅਤੇ 750 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ, ਰਾਜਾ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਵੇ।[1] ਕੇਸਰੀਆ ਸਤੂਪ 104 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ ਹੈ।
ਹੁਏਨ ਸਾਂਗ ਨੇ ਕਿਆ-ਸ਼ੀ-ਪੋ-ਲੋ (ਕੇਸਰੀਆ) ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਤੂਪ ਦੇਖੇ ਜਾਣ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਹ ਉਜਾੜ ਅਤੇ ਵੱਧਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਕੇਸਰੀਆ ਸਤੂਪ 1958 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏਐਸਆਈ) ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਕੇ ਕੇ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
1998 ਵਿੱਚ ਸਟੂਪਾ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਸਤੂਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸਲਾਮੀ ਸਿੱਕੇ, ਤੀਰ ਦੇ ਸਿਰੇ, ਪਿੱਤਲ ਅਤੇ ਟੈਰਾਕੋਟਾ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਦੀਵੇ, ਸਜਾਈਆਂ ਇੱਟਾਂ ਆਦਿ ਮਿਲੀਆਂ। 'ਭੂਮੀ ਸਪਸ਼ ਮੁਦਰਾ' ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੈਠਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਸਣਾਂ ਵਿਚ ਬੁੱਧ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Kesaria Buddhsit Pilgrimage Tour,Buddhist Pilgrimage Tour in Kesaria India,Kesaria Buddhist Pilgrimage Tour in Bihar,Book for a Buddhist Pilgrimage Tour Kesaria". www.buddhist-pilgrimage.com. Retrieved 2019-01-20.