ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ ਰਾਗਮ

ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ (ਜੋ ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72 ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 11ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 11ਵੇਂ ਰਾਗ ਨੂੰ ਕੋਕਿਲਾਰਵਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ

ਇਹ ਦੂਜੇ ਚੱਕਰ ਨੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ਨੇਤਰ-ਮਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ਸਾ ਰਾ ਗੀ ਮਾ ਪਾ ਧਾ ਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ I (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):

ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ1 ਗ2 ਮ1 ਪ ਧ2 ਨੀ3 ਸੰ [a]
ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ1 ਸ [b]

(ਇਹ ਪੈਮਾਨਾ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸਾਧਾਰਣ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਧੈਵਤਮ, ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਆਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੁਵਰਨੰਗੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 47ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ।

ਅਸਮਪੂਰਨਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ

ਕੋਕਿਲਾਰਵਮ ਵੈਂਕਟਮਾਖਿਨ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਮੂਲ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 11ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ। ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਨੋਟ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਕੇਲ ਵਕਰਾ (ਸਕੇਲ ਦੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਜ਼ਿਗ-ਜ਼ੈਗ) ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ 6 ਨੋਟ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੂਰੇ 7 ਸੁਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ1 ਮ1 ਮ1 ਪ ਮ1 ਪ ਧ2 ਨੀ3 ਸੰ [c]
ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ1 ਸ [d]

ਜਨਯ ਰਾਗਮ

ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜਨਯ ਰਾਗਮ (ਉਤਪੰਨ ਸਕੇਲ) ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

ਰਚਨਾਵਾਂ

ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਆਮ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਦਸਾਰਥੇ ਦਯਾਸਾਰਧੇ
ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਵਡਮੇਲਾ ਰਾਧਾ ਮਨੋਹਰਾ
ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੁਦੇਵਾਚਰ ਦੁਆਰਾ 'ਨੀਚੇ ਅਭਿਮਨਮੁ'ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰ
ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੋਕਿਲਾਰਵਮ ਵਿੱਚ ਕੋਡਨਦਾਰ ਅਮਮ ਅਨੀਸ਼ਮ
ਐੱਸ ਰਾਮਨਾਥਨ ਦੁਆਰਾ ਪੁਰਸ਼ ਨਿਨ

ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ

ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ ਦੇ ਨੋਟਸ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਭਪ੍ਰਿਆ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ 'ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।

ਨੋਟਸ

ਹਵਾਲੇ

ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ

ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਭਪ੍ਰਿਆ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਸੁਰ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ 'ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।