ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਕੰਭੋਜੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
(ਕੰਭੋਜੀ ਰਾਗ ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)

ਕੰਭੋਜੀ ਜਾਂ ਕੰਬੋਧੀ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਗ ਹੈ।[1] ਇਸ ਨੂੰ 28ਵੇਂ ਮੇਲਕਾਰਤਾ, ਹਰਿਕੰਭੋਜੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਾਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਚਲਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਕੇਲ

[ਸੋਧੋ]

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੰਭੋਜੀ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਵੀ ਕੰਬੋਡੀਆ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅਰੋਹਣ: ਸ ਰੇ2 ਗ3 ਮ1 ਪ ਧ2 ਸੰ

ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ3 ਰੇ2 ਸ

ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ "ਨੀਪਧਸੰ" ਵਿੱਚ "ਨੀ3" ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਭੋਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ੰਗਾ ਰਾਗ (ਭਾਸ਼ੰਗਾ ਰਾਗ ਉਹ ਰਾਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸੁਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ) ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਣ ਰਾਗ ਹੈ (ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ 6 ਸੁਰ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ)।

ਮੱਧਯੁੱਗ

[ਸੋਧੋ]

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਜਾਂ ਰਾਗਿਨੀ ਦੇ ਕਈ ਹਵਾਲੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਭੋਜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਰਦ ਦੀ ਸੰਗੀਤਾ ਮਕਰੰਦ (7ਵੀਂ ਤੋਂ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਈ.) ਮੋਟੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਅੱਠ ਉਪ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਉਪ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰਾਗਿਨੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਰਗੀਕਰਣ ਦੀ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ, ਨਾਰਦ ਨੇ ਰਾਗ ਕੰਭੋਜੀ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਗ ਦੇ ਇੱਕ ਢੰਗ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਵਰਗੀਕਰਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉਪ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਰਾਮਾਦਿੱਤਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਸਵਰ-ਮੇਲਾ ਕਲਾਨਿਧੀ (1550 ਈਸਵੀ) ਦੇ ਲੇਖਕ ਹਨ, ਨੇ 20 ਮੇਲੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 64 ਜਨ-ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵਰਗੀਕਰਣ ਦੀ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ, ਵੀਹਵਾਂ ਮੇਲਾ ਕੰਭੋਜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੰਭੋਜੀ ਵਰਗੇ ਜਨ੍ਯ ਰਾਗ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੁੰਡ੍ਰਿਕਾਵਿੱਥਲਾ ਦੀ ਰਾਗਮਾਲਾ ਨੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਛੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਾਗਿਨੀ ਅਤੇ ਰਾਗ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਗਿਨੀ ਕੰਭੋਜੀ ਨੂੰ ਰਾਗ ਨਟ-ਨਾਰਾਇਣ ਦੇ ਕਈ ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਤਰਾਵਰੀਸ਼ਚ ਛਟ-ਰਾਗਾ ਨਾਰਦ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਨਿਰੂਪਨਮ ਦਸ ਮੁੱਖ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਭੋਜੀ ਨੂੰ ਰਾਗ ਨਟ-ਨਾਰਾਇਣ ਨਾਮਕ ਸੱਤਵੇਂ ਰਾਗ ਦੇ ਪਤੀ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੈਂਕਟਮਾਖਿਨ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਚਤੁਰਦੰਡੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਕਾ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਦੀਕਸ਼ਿਤ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ~ 1660 ਈ.) 19 ਮੇਲੇ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਭੋਜੀ, ਕੇਦਾਰਗੌਲਾ ਅਤੇ ਨਾਰਾਇਣਗੌਲਾ ਨੂੰ ਮੇਲਾ ਕੰਭਾਜੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਜਨਯਾ ਰਾਗਾਂ ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਆਚਾਰੀਆ ਭਵ-ਭਾਟਾ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਪਾ-ਸੰਗੀਤ-ਰਤ੍ਨਾਕਰ ਵਿੱਚ 20 ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਰਾਗਾਂ ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਤੀਜਾ ਰਾਗ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੇਦਾਰ ਰਾਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਗਿਨੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ-ਸੱਤਵਾਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੰਭੋਜੀ ਹੈ। ਤੰਜੋਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਜਾ ਤੁਲਾਜੀ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ-ਸਰਾਮਰੀਤੋਧਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਤੁਲਾਜੀ ਨੇ 21 ਜਨਕਮੇਲਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵਰਗੀਕਰਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਜਨਕ-ਮੇਲੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੰਭੋਜੀ ਅਤੇ ਯਾਦੁਕੁਲ-ਕੰਭਾਜੀ ਨੂੰ ਜਨ ਰਾਗ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਮਾਤੰਗਾ ਦਾ ਰਾਗ ਕੰਭੋਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਵਾਲਾ

[ਸੋਧੋ]

ਉਪਰੋਕਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਵਾਲੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਰਾਗ ਕੰਭੋਜੀ ਵੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਮਿਲ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਸਿਲੱਪਟੀਕਰਮ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਮ ਕੰਬੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਆਚਾਰੀਆ ਮਾਤੰਗਾ ਮੁਨੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਬ੍ਰਿਹੱਦੇਸੀ ਨਾਟਯਸ਼ਾਸਤਰ (ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.) ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਾ ਮਕਰੰਦ (7ਵੀਂ ਤੋਂ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਈ.) ਵਿਚਕਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਰਿਸ਼ੀ ਮਾਤੰਗਾ ਸ਼ਾਇਦ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸਨ। ਇਹ ਬ੍ਰਿਹੱਦੇਸੀ ਰਚਨਾ 5ਵੀਂ ਅਤੇ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਇਹ ਅਧੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਗੁਆਚ ਗਏ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਮਾਤੰਗਾ ਦਾ ਬ੍ਰਿਹੱਦਸ਼ੀ ਰਾਗਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਸੰਗੀਤ ਆਚਾਰੀਆ ਮਾਤੰਗਾ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ "ਇੱਕ ਕਲਾਸੀਕਲ ਧੁਨ (ਰਾਗ) ਚਾਰ ਸੁਰਾਂ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਬਣੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ. ਪਰ ਸਾਬਰਾ, ਪੁਲਿੰਡਾ, ਕੰਬੋਜਾ, ਵੰਗਾ, ਕਿਰਾਤਾ, ਵਾਹਲਿਕਾ, ਆਂਧਰਾ, ਦ੍ਰਾਵਿਡ਼ ਅਤੇ ਵਣਚਡ਼ਾ (ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਬੀਲੇ ਜਾਂ ਕਬੀਲੇ) ਵਰਗੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਧੁਨਾਂ ਇੱਕ ਅਪਵਾਦ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਸੁਰ ਜਾਂ ਨੋਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ"।

ਲਿੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਵਰਗੀਕਰਨ

[ਸੋਧੋ]

ਸੰਗੀਤਾ ਮਕਰੰਦ ਵੀ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਪੁਰਸ਼ ਰਾਗ, ਮਹਿਲਾ ਰਾਗ (ਭਾਵ, ਰਾਗਿਨੀ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਗ) । ਨਾਰਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਰਦ ਰਾਗ ਰੌਦਰ (ਅੰਗੇਰ) ਵੀਰਾ (ਨਾਇਕਾ) ਅਤੇ ਭਯਨਾਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਮਹਿਲਾ ਰਾਗ (ਰਾਗਨੀਆਂ} ਸ਼੍ਰਿੰਗਾਰਾ (ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਅਤੇ ਕਾਮੁਕ) ਹਾਸਿਆ (ਹਾਸੋਹੀਣਾ) ਅਤੇ ਕਰੁਣਾ (ਸੋਗ) ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੱ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਗ ਵਿਭਾਤਸ (ਅਪਮਾਨਜਨਕ) ਅਦਭੂਤਾ (ਅਮਾਜ਼ਮੈਂਟ) ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤਾ (ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ) ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਹਰੇਕ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੌਂ ਰਸਾਂ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਲਾਕਾਰ ਹੋਰ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਰਾਗ ਦੇ ਸੁਰ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਜਿੰਨੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਰਾਗ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਓਨਾ ਹੀ ਅਸਰਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਗ ਕੰਭੋਜੀ ਨੂੰ ਔਰਤ ਰਾਗ (ਭਾਵ ਰਾਗਿਨੀ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਰਾਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼੍ਰਿੰਗਾਰਾ (ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਅਤੇ ਕਾਮੁਕ ਹਾਸਿਆ (ਹਾਸੋਹੀਣਾ) ਅਤੇ ਕਰੁਣਾ (ਪਥੋਸ) ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਕੰਭੋਜੀ ਰਾਗਮ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨਃ (ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸੂਚੀ ਨਹੀਂ ਹੈ)

  • ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਕੰਨਾ ਮੁੰਡੇ (8ਵਾਂ ਨਵਰਤਨ ਮਲਿਕੇ) ਕੰਡੂ ਕੰਡੂ ਨੀ ਏਨ੍ਨਾ ਪੁਰੰਦਰਦਾਸ ਦੁਆਰਾ
  • ਕੈਲਾਸਵਾਸ ਗੌਰੀਸ਼ਾ ਵਿਜੇ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾਵਿਜੈ ਦਾਸਾ
  • ਦਸਾਰੇੰਦਰੇ ਪੁਰੰਦਰਦਾਸਰਾਯਯਾ ਵਿਆਸਤਿਰਥ ਦੁਆਰਾ
  • ਭਦਰਚਲ ਰਾਮਦਾਸੁ ਦੁਆਰਾ ਇਮਈਆ ਰਾਮ
  • ਏਨ੍ਨਾ ਵਾਂਡਾਲਮ, ਸ਼ਿਵਨਾਈ ਨਿਨੈੰਡੂ ਨੀਲਕਾਂਤ ਸਿਵਨ ਦੁਆਰਾਨੀਲਕੰਠ ਸਿਵਨ
  • ਗੋਵਿੰਦ ਘਟਾਇਆ, ਵੇਦਾਦ੍ਰੀ ਸਿੱਖਾਰਾ, ਸ਼੍ਰੀਪਤਿਮਿਹਾ ਨਾਰਾਇਣ ਤੀਰਥ ਦੁਆਰਾ
  • ਲੰਬੋਦਰਮ ਅਵਲਾਂਬੇ, ਮਾਰੀ ਮਾਰੀ ਵਾਕਚੂਨਾ, ਤ੍ਰਿਵਿਕ੍ਰਮਮ ਅਹਮ, ਅਖਿਲੰਦ ਕੋਟੀ (ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੁਦੇਵਾਚਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਰਨਮ) ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰ
  • ਕੁਜ਼ਾਲੂਧੀ ਮਾਨਾਮੇਲਮ, ਮਿਥਿਲਾਧੀਪਾ, ਆੱਕਾ ਪੋਰਟਾਵਰਕੂ, ਵੈਂਗਮ ਏਨਾਕੂ, ਊਤੁੱਕਾਡੂ ਵੈਂਕਟ ਕਵੀ ਦੁਆਰਾ
  • ਸ਼ਿਆਮਾ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਦੇਵੀ ਨੀ ਪਦਸਰਾਸਮੁਲੇ
  • ਓ ਰੰਗਸ਼ਾਈ, ਮਾਂ ਜਾਨਕੀ, ਏਲਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਏਵਰੀ ਮਾਤਾ, ਮਹਿਤਾ ਪ੍ਰਵ੍ਰਧ, ਸ਼੍ਰੀ ਰਘੁਵਰ, ਮਰੀਮਾਰੀ ਨਿੰਨੇ, ਮਾਰਗਮੂ ਤੇਲੂਪਾਵੇ ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ
  • ਕਮਲੰਬਿਕਾਈ (ਚੌਥਾ ਅਵਰਾਨਾ) ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਨਮਸਤੇ, ਮਰਾਕਟਾਵਲਿਮ, ਕੈਲਸਨਾਥੇਨਾ, ਗੋਪਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਯਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਾਲਮਿਕਾ ਲਿੰਗਮ, ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ, ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਬਾ ਸਦਾਸ਼ਿਵਾਇਆਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ
  • ਸਰਸੀਜਨਭ (ਵਰਨਮਃ ਸਰਸ ਮ੍ਰਿਦੁਪਾਦ, ਚਾਰੂਪੰਕਜਾ, ਇੰਤਾ ਮੋਦੀਆਲਾਰਾ, ਕਰਨਮ ਵੀਨਾ, ਰਸਵਿਲਾਸ ਲੋਲੋ, ਨਮਸੁਧਮਯੀ, ਪੂਰਨਾ ਚੰਦਰਨਾਨਾ, ਸਰਦਿੰਦੂ ਸਮਾ ਮੁਖਨਕੁਮ, ਮਾਨਸੀ ਕਰੁਣਾ, ਪਦਾਸਨਤੀ ਮੁਨਿਜਨਾ, ਪੰਚਬਨਨ ਤਨੂਦਿਆ (ਪਦਮਃ ਇਨੂ ਮਾਮਾ ਭਾਗਿਆਤਰੁ (ਪਦਮ, ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ ਮੋਹਿਨੀਅੱਟਮ ਦੇਖੋ)
  • ਵੀਨਾ ਕੁੱਪਯਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੋਨਿਆਦੀਨਾ ਨਾਪਾਈ
  • ਰਤਨਾ ਕੰਚੁਕਾ ਧਾਰਿਨੀ, ਸ਼ਿਵਮ ਹਰੀਮ-ਹਰੀਕੇਸਨਲੂਰ ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ
  • @ਪੁਲਿਯੁਰ ਦੋਰਾਈਸਵਾਮੀ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿੰਚੂ ਸਰਵਾਨੀ
  • ਆਦਮ ਦੈਵਮ, ਆਨੰਦਮ ਪਰਮਾਨੰਦਮੇ, ਕਾਨਾ ਕਾਨ ਕੋਡੀ, ਕਾਦਿਰਕਾਮ ਕੰਦਨ, ਸ਼ਿਕਲ ਮੇਵੀਆ ਦੁਆਰਾ ਪਾਪਾਨਸਮ ਸਿਵਨਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
  • ਗੋਪਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਵਦੀ ਸ਼ਰਨਮ
  • ਅੰਬੁਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਐਨ ਕੁਲਾ ਦੇਵਮੇਅੰਬੂਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ
  • ਪੇਰਿਯਾਸਾਮੀ ਥੂਰਨ ਦੁਆਰਾ ਵੇਨਾਵੈਨਾਈ ਉਨਨਮ ਐਨਪੇਰੀਆਸਾਮੀ ਥੂਰਨ
  • ਐੱਲ ਪਾਲੀਮਪਾ-ਐੱਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ
  • ਨਟਾਮਦੀ ਟਰਿੰਡਾ-ਪਾਪਵੀਨਾਸ਼ਾ ਮੁਦਾਲੀਅਰਪਾਪਾਵਿਨਸ਼ਾ ਮੁਦਾਲੀਆਰ
  • ਕਵੀ ਕੁੰਜਾਰਾ ਭਾਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਇਵਾਨ ਯਾਰੋ ਅਰਿਏਨ (ਪਦਮ)
  • ਪਦਾਰੀ ਵਰੁਗੁਧੂ (ਪਦਮ) ਸੁੱਬਾਰਾਮਾ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾਸੁੱਬਰਾਮਾ ਅਈਅਰ
  • ਏਮੀ ਮਾਇਆਮੂ (ਜਵਾਲੀ) -ਪੱਟਭਿਰਾਮਈਆਪੱਟਾਬਿਰਾਮਈਆ
  • ਪੰਕਜਾਕਸ਼ੀ (ਮਹਾਂ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਵਰਨਮ) ਮਹਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਅਈਅਰ
  • ਕਮਲਾਕਸ਼ੀ (ਕੁੰਨਾਕੁਡੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਇਰ ਦੁਆਰਾ ਵਰਨਮ)
  • ਤਰੁਨੀ ਨਿੰਨੂ (ਫਿਡਲ ਪੋਨੁਸਵਾਮੀ ਦੁਆਰਾ ਵਰਨਮ)


ਤਮਿਲ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਗੀਤ "ਆਡੀਆ ਪਾਧੰਗਲ ਅੰਬਾਲਾਥਿਲ" ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਫ਼ਿਲਮ ਉਰੂੱਕੂ ਉਜ਼ਾਈਪਵਨ ਦਾ ਗੀਤ ਕੰਭੋਜੀ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. (Kannada: ಕಾಂಭೋಜಿ) The Raga is pronounced as Kambhoji as well as Kambhodi and also Kambhoji in south-western and southern India but as Kamboji in northern India where the term Kamboji carries a paisachi influence of the north-west frontiers.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

[ਸੋਧੋ]
  • ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੰਬੋਜੀਃ [1]
  • ਖੰਬਾਜ ਰਾਗ [2]
  • ਸ੍ਰੀ ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਨਮਸਤੇ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ [3]
  • ਡਾ. ਵੀ. ਵੀ. ਸ਼੍ਰੀਵਤਸਾ ਦੁਆਰਾ ਯਾਦੁਕੁਲਾਕੰਭੋਜੀ 'ਤੇ ਸੀ. ਏ. ਸੀ. ਨਿਊਜ਼ਲੈਟਰ ਨੋਟਸ [4]
  • ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ-ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸ [5]