ਡੈਨੀਅਲ ਓਰਟੇਗਾ

ਜੋਸੇ ਡੈਨੀਅਲ ਓਰਟੇਗਾ ਸੇਵੇਦਰਾ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Daniel Ortega; 11 ਨਵੰਬਰ, 1945 ਦਾ ਜਨਮ) ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਦਾ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ 2007 ਤੋਂ ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਹੇ ਹਨ; ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ 1979 ਤੋਂ 1990 ਤਕ ਨਿਕਾਰਗੁਆ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਕੌਮੀ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਆਫ ਜੁੰਟਾ ਦਾ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ (1979-1985) ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ (1985-1990) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਸੈਂਡਿਨਿਸਟਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫਰੰਟ (ਫ੍ਰੇਨੇਟ ਸੈਂਡਿਨੀਟਾਟਾ ਡੀ ਲਿਬਰੇਸੀਓਨ ਨਾਸੀਓਨਲ, ਐੱਫ.ਐਸ.ਐਲ.ਐੱਨ) ਵਿਚ ਇਕ ਨੇਤਾ, ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੇ ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਭਰ ਵਿਚ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਸੁਧਾਰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ।

ਇੱਕ ਵਰਕਿੰਗ ਵਰਗ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਆਰਟੈਗਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਹੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅੰਨਾਤਾਸਿਓ ਸੋਮੋਜਾ ਡੇਬੈਲੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭੂਮੀਗਤ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 1963 ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੈਂਡਿਨਿਸਟਾਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਨਾਲ, ਓਰਟੇਗਾ ਦੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਰੋਧ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ 1967 ਵਿਚ ਕੀਤੀ। 1974 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਫਿਦਲ ਕਾਸਟਰੋ ਦੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਗੈਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਊਬਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇਨਸ਼ੋਰੈਂਸਿਸਟ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਐੱਫ.ਐੱਸ.ਐੱਲ.ਐੱਨ. ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1978-1979 ਦੇ ਜਨਤਕ ਬਗ਼ਾਵਤ ਨੂੰ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ।ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਮੋਜ਼ਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਅਤੇ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਓਰਟੇਗਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰੀਕੰਸਟ੍ਰ੍ਰਕ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਬਹੁਪੱਖੀ ਜੁੰਤਾ ਦਾ ਲੀਡਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1984 ਵਿੱਚ, ਓਰਟੇਗਾ, ਐਫਐਸਐਲਐਨ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੇ ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਦੇ 60 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਮੁਫਤ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਲਈ। ਇੱਕ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ, ਉਸ ਦਾ ਦਫਤਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਮਾਂ ਕੌਮੀਕਰਨ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਸੁਧਾਰ, ਧਨ ਦੀ ਵੰਡ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।

ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਮੋਜਾ ਲਈ ਯੂ.ਐਸ. ਹਮਾਇਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਓਰਟੇਗਾ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਕਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਯੂ. ਐੱਸ. ਦੁਆਰਾ ਆਰਥਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਡਾਲਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਸੈਂਡਿਨਿਸਟਾਂ ਨੇ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਅਲ ਸੈਲਵਡੋਰਨ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਸਨ। ਇਕ ਘਟੀਆ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਕੰਟ੍ਰਾਸ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰੀਗਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਦਨ ਦੇ ਡੈਮੋਕਰੈਟਿਕ ਸਪੀਕਰ ਜਿਮ ਰਾਈਟ ਅਤੇ ਰੋਨਾਲਡ ਰੀਗਨ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 1987 ਵਿਚ ਰਾਜ ਦੇ ਪੰਜ ਕੇਂਦਰੀ ਅਮਰੀਕੀ ਮੁਖੀਆਂ ਦੀ ਇਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਕੋਸਟਾ ਰਿਕਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਓਸਕਾਰ ਅਰੀਅਸ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਜਿਸ ਵਿਚ 1990 ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿਚ ਓਰਟੇਗਾ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਨਿਕਾਰਾਗਨ ਵਿਰੋਧੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਸਤੀ ਰਹੇ, ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦ-ਲੈਨਿਨਵਾਦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਮਹੂਰੀ ਸਮਾਜਵਾਦ ਤਕ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮੱਧਮ ਰਿਹਾ। ਨਾਲ ਹੀ, ਉਸ ਨੇ ਕੈਥੋਲਿਕ ਚਰਚ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਰਭਪਾਤ ਵਿਰੋਧੀ ਨੀਤੀਆਂ ਅਪਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ।