ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
Content deleted Content added
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
ਲਾਈਨ 1: ਲਾਈਨ 1:
[[ਤਸਵੀਰ:Geodynamo_Between_Reversals.gif|thumb|ਪੁਠੇ ਗੇੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਮ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ।  ਰੇਖਾਵਾਂ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੀਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਫੀਲਡ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵੱਲ। ਧਰਤੀ ਦਾ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਧੁਰਾ ਕੇਂਦਰਿਤ ਅਤੇ ਲੰਬਕਾਰੀ ਹੈ। ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਗੁੱਛੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੋਰ ਵਿਚ ਹਨ। <ref name="Glatzmaier">{{cite web|url=http://es.ucsc.edu/~glatz/geodynamo.html|title=The Geodynamo|last=Glatzmaier|first=Gary|publisher=University of California Santa Cruz|accessdate=20 October 2013}}</ref>]]
[[ਤਸਵੀਰ:Geodynamo_Between_Reversals.gif|thumb|ਪੁਠੇ ਗੇੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਮ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ।  ਰੇਖਾਵਾਂ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੀਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਫੀਲਡ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵੱਲ। ਧਰਤੀ ਦਾ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਧੁਰਾ ਕੇਂਦਰਿਤ ਅਤੇ ਲੰਬਕਾਰੀ ਹੈ। ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਗੁੱਛੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੋਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। <ref name="Glatzmaier">{{cite web|url=http://es.ucsc.edu/~glatz/geodynamo.html|title=The Geodynamo|last=Glatzmaier|first=Gary|publisher=University of California Santa Cruz|accessdate=20 October 2013}}</ref>]]
'''ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ''', ਨੂੰ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਫੀਲਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ [[ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ]] ਹੈ ਜੋ [[ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਖੇਤਰ]] ਤੋਂ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ [[ਸੂਰਜ]] ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਟਰੀਮ, [[ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ]] ਨਾਲ ਰਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੀ ਰੇਂਜ 25 ਤੋਂ 65 ਮਾਈਕ੍ਰੋਟੇਸਲਾਸ (0.25 ਤੋਂ 0.65 ਗੌਸ) ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। <ref name="GeomagneticReferenceField">{{cite journal|last1=Finlay|first1=C. C.|last2=Maus|first2=S.|last3=Beggan|first3=C. D.|last4=Bondar|first4=T. N.|last5=Chambodut|first5=A.|last6=Chernova|first6=T. A.|last7=Chulliat|first7=A.|last8=Golovkov|first8=V. P.|last9=Hamilton|first9=B.|date=December 2010|title=International Geomagnetic Reference Field: the eleventh generation|journal=Geophysical Journal International|volume=183|issue=3|pages=1216–1230|bibcode=2010GeoJI.183.1216F|doi=10.1111/j.1365-246X.2010.04804.x|ref=harv|last10=Hamoudi|first10=M.|last11=Holme|first11=R.|last12=Hulot|first12=G.|last13=Kuang|first13=W.|last14=Langlais|first14=B.|last15=Lesur|first15=V.|last16=Lowes|first16=F. J.|last17=Lühr|first17=H.|last18=Macmillan|first18=S.|last19=Mandea|first19=M.|last20=McLean|first20=S.|last21=Manoj|first21=C.|last22=Menvielle|first22=M.|last23=Michaelis|first23=I.|last24=Olsen|first24=N.|last25=Rauberg|first25=J.|last26=Rother|first26=M.|last27=Sabaka|first27=T. J.|last28=Tangborn|first28=A.|last29=Tøffner-Clausen|first29=L.|last30=Thébault|first30=E.|last31=Thomson|first31=A. W. P.|last32=Wardinski|first32=I.|last33=Wei|first33=Z.|last34=Zvereva|first34=T. I.}}</ref> ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲੱਗਪੱਗ 11 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਟੇਢਾ ਹੋਇਆ ਚੁੰਬਕੀ ਡਾਈਪੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਕੋਣ ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਰ ਚੁੰਬਕ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ, ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਅਰਧਗੋਲੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਪਿਘਲੇ ਹੋਏ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਕਨਵੈਕਸ਼ਨ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ [[ਬਿਜਲਈ ਕਰੰਟ|ਬਿਜਲੀ ਧਾਰਾਵਾਂ]] ਇਸ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀਓਡਾਇਨਮੋ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਗਰਮੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। 
'''ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ''', ਨੂੰ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਫੀਲਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ [[ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ]] ਹੈ ਜੋ [[ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਖੇਤਰ]] ਤੋਂ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ [[ਸੂਰਜ]] ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਟਰੀਮ, [[ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ]] ਨਾਲ ਰਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੀ ਰੇਂਜ 25 ਤੋਂ 65 ਮਾਈਕ੍ਰੋਟੇਸਲਾਸ (0.25 ਤੋਂ 0.65 ਗੌਸ) ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। <ref name="GeomagneticReferenceField">{{cite journal|last1=Finlay|first1=C. C.|last2=Maus|first2=S.|last3=Beggan|first3=C. D.|last4=Bondar|first4=T. N.|last5=Chambodut|first5=A.|last6=Chernova|first6=T. A.|last7=Chulliat|first7=A.|last8=Golovkov|first8=V. P.|last9=Hamilton|first9=B.|date=December 2010|title=International Geomagnetic Reference Field: the eleventh generation|journal=Geophysical Journal International|volume=183|issue=3|pages=1216–1230|bibcode=2010GeoJI.183.1216F|doi=10.1111/j.1365-246X.2010.04804.x|ref=harv|last10=Hamoudi|first10=M.|last11=Holme|first11=R.|last12=Hulot|first12=G.|last13=Kuang|first13=W.|last14=Langlais|first14=B.|last15=Lesur|first15=V.|last16=Lowes|first16=F. J.|last17=Lühr|first17=H.|last18=Macmillan|first18=S.|last19=Mandea|first19=M.|last20=McLean|first20=S.|last21=Manoj|first21=C.|last22=Menvielle|first22=M.|last23=Michaelis|first23=I.|last24=Olsen|first24=N.|last25=Rauberg|first25=J.|last26=Rother|first26=M.|last27=Sabaka|first27=T. J.|last28=Tangborn|first28=A.|last29=Tøffner-Clausen|first29=L.|last30=Thébault|first30=E.|last31=Thomson|first31=A. W. P.|last32=Wardinski|first32=I.|last33=Wei|first33=Z.|last34=Zvereva|first34=T. I.}}</ref> ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲੱਗਪੱਗ 11 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਟੇਢਾ ਹੋਇਆ ਚੁੰਬਕੀ ਡਾਈਪੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਕੋਣ ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਰ ਚੁੰਬਕ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ, ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਅਰਧਗੋਲੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲੇ ਹੋਏ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਕਨਵੈਕਸ਼ਨ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ [[ਬਿਜਲਈ ਕਰੰਟ|ਬਿਜਲੀ ਧਾਰਾਵਾਂ]] ਇਸ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀਓਡਾਇਨਮੋ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਗਰਮੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। 


ਹਾਲਾਂਕਿ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਅਕਸਰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਂ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਦੂਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਿ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਲਈ ਆਮ [[ਦਿਸ਼ਾ ਸੂਚਕ|ਕੰਪਾਸ]] ਲਾਭਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।ਪਰ, ਔਸਤਨ ਕਈ ਸੌ ਹਜਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੇਕਾਇਦਾ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਉਲਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਚਾਨਕ ਸਥਾਨ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਰਿਵਰਤਨ ਚੱਟਾਨਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਅਤੀਤ ਵਿਚ ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਲਿਓਮੈਗਨੇਟਿਸਟਸ ਦੇ ਲਈ ਬੜੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਦੇ ਹਨ। ਪਲੇਟ ਟੇਕਟੋਨਿਕਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਫਰਸਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। 
ਹਾਲਾਂਕਿ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਅਕਸਰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਂ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਦੂਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਿ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਲਈ ਆਮ [[ਦਿਸ਼ਾ ਸੂਚਕ|ਕੰਪਾਸ]] ਲਾਭਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।ਪਰ, ਔਸਤਨ ਕਈ ਸੌ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੇਕਾਇਦਾ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਉਲਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਚਾਨਕ ਸਥਾਨ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਰਿਵਰਤਨ ਚੱਟਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਲਿਓਮੈਗਨੇਟਿਸਟਸ ਦੇ ਲਈ ਬੜੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਦੇ ਹਨ। ਪਲੇਟ ਟੇਕਟੋਨਿਕਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਫਰਸਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। 


ਮੈਗਨੈਟੋ ਖੇਤਰ ਆਇਨੋ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਪੇਸ ਵਿਚ ਹਜਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤਕ ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ, ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਗਰ ਇਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਣ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਓਜ਼ੋਨ ਪੱਟੀ ਸਹਿਤ ਉੱਪਰਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਣ। 
ਮੈਗਨੈਟੋ ਖੇਤਰ ਆਇਨੋ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤਕ ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ, ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਗਰ ਇਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਣ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਓਜ਼ੋਨ ਪੱਟੀ ਸਹਿਤ ਉੱਪਰਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਣ। 


== ਮਹੱਤਤਾ ==
== ਮਹੱਤਤਾ ==
ਲਾਈਨ 60: ਲਾਈਨ 60:
<ref name=ParksIntro>{{cite book
<ref name=ParksIntro>{{cite book
| last = Parks | first = George K.
| last = Parks | first = George K.
| title = Physics of space plasmas : an introduction
| title = Physics of space plasmas: an introduction
| year = 1991
| year = 1991
| publisher = Addison-Wesley
| publisher = Addison-Wesley

04:12, 16 ਸਤੰਬਰ 2020 ਦਾ ਦੁਹਰਾਅ

ਪੁਠੇ ਗੇੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਮ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ।  ਰੇਖਾਵਾਂ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੀਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਫੀਲਡ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵੱਲ। ਧਰਤੀ ਦਾ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਧੁਰਾ ਕੇਂਦਰਿਤ ਅਤੇ ਲੰਬਕਾਰੀ ਹੈ। ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਗੁੱਛੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੋਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। [1]

ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ, ਨੂੰ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਫੀਲਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਟਰੀਮ, ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਰਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੀ ਰੇਂਜ 25 ਤੋਂ 65 ਮਾਈਕ੍ਰੋਟੇਸਲਾਸ (0.25 ਤੋਂ 0.65 ਗੌਸ) ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [2] ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲੱਗਪੱਗ 11 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਟੇਢਾ ਹੋਇਆ ਚੁੰਬਕੀ ਡਾਈਪੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਕੋਣ ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਰ ਚੁੰਬਕ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ, ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਅਰਧਗੋਲੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲੇ ਹੋਏ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਕਨਵੈਕਸ਼ਨ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਿਜਲੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਇਸ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀਓਡਾਇਨਮੋ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਗਰਮੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। 

ਹਾਲਾਂਕਿ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਅਕਸਰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਂ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਦੂਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਿ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਲਈ ਆਮ ਕੰਪਾਸ ਲਾਭਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।ਪਰ, ਔਸਤਨ ਕਈ ਸੌ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੇਕਾਇਦਾ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਉਲਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਚਾਨਕ ਸਥਾਨ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਰਿਵਰਤਨ ਚੱਟਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਲਿਓਮੈਗਨੇਟਿਸਟਸ ਦੇ ਲਈ ਬੜੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਦੇ ਹਨ। ਪਲੇਟ ਟੇਕਟੋਨਿਕਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਫਰਸਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। 

ਮੈਗਨੈਟੋ ਖੇਤਰ ਆਇਨੋ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤਕ ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ, ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਗਰ ਇਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਣ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਓਜ਼ੋਨ ਪੱਟੀ ਸਹਿਤ ਉੱਪਰਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਣ। 

ਮਹੱਤਤਾ

ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ 

ਵੇਰਵਾ

ਤੀਬਰਤਾ

ਝੁਕਾਓ 

ਡੈਕਲੀਨੇਸ਼ਨ

ਭੂਗੋਲਿਕ ਭੇਦ

2015 ਲਈ ਵਰਲਡ ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਮਾਡਲ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਤੱਤ।[3]

ਡਾਈਪੋਲਰ ਅੰਦਾਜ਼ਨ

ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਉੱਤਰ (ਐਨ.ਐਮ.) ਅਤੇ "ਸਹੀ" ਉੱਤਰ (ਐਨਜੀ) ਵਿਚਕਾਰ ਪਰਿਵਰਤਨ

ਹਵਾਲੇ

  1. Glatzmaier, Gary. "The Geodynamo". University of California Santa Cruz. Retrieved 20 October 2013.
  2. Finlay, C. C.; Maus, S.; Beggan, C. D.; Bondar, T. N.; Chambodut, A.; Chernova, T. A.; Chulliat, A.; Golovkov, V. P.; Hamilton, B.; Hamoudi, M.; Holme, R.; Hulot, G.; Kuang, W.; Langlais, B.; Lesur, V.; Lowes, F. J.; Lühr, H.; Macmillan, S.; Mandea, M.; McLean, S.; Manoj, C.; Menvielle, M.; Michaelis, I.; Olsen, N.; Rauberg, J.; Rother, M.; Sabaka, T. J.; Tangborn, A.; Tøffner-Clausen, L.; Thébault, E.; Thomson, A. W. P.; Wardinski, I.; Wei, Z.; Zvereva, T. I. (December 2010). "International Geomagnetic Reference Field: the eleventh generation". Geophysical Journal International. 183 (3): 1216–1230. Bibcode:2010GeoJI.183.1216F. doi:10.1111/j.1365-246X.2010.04804.x. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help)
  3. Chulliat, A.; Macmillan, S.; Alken, P.; Beggan, C.; Nair, M.; Hamilton, B.; Woods, A.; Ridley, V.; et al. (2015). The US/UK World Magnetic Model for 2015-2020. National Geophysical Data Center. http://www.ngdc.noaa.gov/geomag/WMM/data/WMM2015/WMM2015_Report.pdf. Retrieved on 21 ਫ਼ਰਵਰੀ 2016. 
  1. Coe, R. S.; Prévot, M.; Camps, P. (20 April 1995). "New evidence for extraordinarily rapid change of the geomagnetic field during a reversal". Nature. 374 (6524): 687–692. Bibcode:1995Natur.374..687C. doi:10.1038/374687a0. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help) (also available online at es.ucsc.edu)
  2. Coe, R. S.; Jarboe, N. A.; Le Goff, M.; Petersen, N. (15 August 2014). "Demise of the rapid-field-change hypothesis at Steens Mountain: The crucial role of continuous thermal demagnetization". Earth and Planetary Science Letters. 400: 302–312. Bibcode:2014E&PSL.400..302C. doi:10.1016/j.epsl.2014.05.036. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help)
  3. Parks, George K. (1991). Physics of space plasmas: an introduction. Redwood City, Calif.: Addison-Wesley. ISBN 0201508214.