ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
Browse history interactively
← ਪੁਰਾਣੀ ਤਬਦੀਲੀਅਗਲੀ ਸੋਧ →
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
VisualWikitext
"Knowledge management" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ
"Knowledge management" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ
ਲਾਈਨ 13: ਲਾਈਨ 13:


1999 ਵਿੱਚ, ਨਿੱਜੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸ਼ਬਦ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref name="48Wright">{{Cite journal|last=Wright|first=Kirby|year=2005|title=Personal knowledge management: supporting individual knowledge worker performance|journal=Knowledge Management Research and Practice|volume=3|issue=3|pages=156–165|doi=10.1057/palgrave.kmrp.8500061}}</ref>
1999 ਵਿੱਚ, ਨਿੱਜੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸ਼ਬਦ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref name="48Wright">{{Cite journal|last=Wright|first=Kirby|year=2005|title=Personal knowledge management: supporting individual knowledge worker performance|journal=Knowledge Management Research and Practice|volume=3|issue=3|pages=156–165|doi=10.1057/palgrave.kmrp.8500061}}</ref>

ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ, ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੇ ਰਣਨੀਤੀ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ [[ਨਾਪ-ਤੋਲ|ਮਾਪ]] ਦੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਮਾਪਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ।<ref name="25Booker">{{Cite journal|last=Booker|first=Lorne|last2=Bontis, Nick|last3=Serenko, Alexander|year=2008|title=The relevance of knowledge management and intellectual capital research|url=http://www.aserenko.com/papers/Booker_Bontis_Serenko_KM_relevance.pdf|journal=Knowledge and Process Management|volume=15|issue=4|pages=235–246|doi=10.1002/kpm.314}}</ref><ref name="35Morey">{{Cite book|title=Knowledge Management: Classic and Contemporary Works|last=Morey|first=Daryl|last2=Maybury|first2=Mark|last3=Thuraisingham|first3=Bhavani|publisher=MIT Press|year=2002|isbn=978-0-262-13384-5|pages=451}}</ref> ਸਿੱਖੇ ਗਏ ਮੁੱਖ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਫਲ ਗਿਆਨ ਨਿਰਮਾਣ, ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਰੋਤ ਹਨ; ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਣਨੀਤੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਬੋਧਾਤਮਕ, ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ; ਅਤੇ ਮਾਪਣ, ਬੈਂਚਮਾਰਕਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।<ref name="35Morey" /> ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲਾਭ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੇ ਉਹ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਨ, ਠੋਸ ਅਤੇ ਕਾਰਜ-ਅਧਾਰਤ ਹਨ।


== ਹਵਾਲੇ ==
== ਹਵਾਲੇ ==

15:10, 2 ਅਕਤੂਬਰ 2021 ਦਾ ਦੁਹਰਾਅ

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Knowledge management) ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ, ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ, ਉਪਯੋਗ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।[1] ਇਹ ਗਿਆਨ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁ -ਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[2]

1991 ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ,[3] ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਸੂਚਨਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਕੋਰਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[3][4] ਹੋਰ ਕਈ ਖੇਤਰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ, ਕੰਪਿਟਰ ਵਿਗਿਆਨ, ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਨੀਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[5]

ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਜਨਤਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫਾ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਰੋਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਰਣਨੀਤੀ, ਆਈ.ਟੀ. ਜਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ।[6] ਕਈ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।[6]

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ' ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿਹਤਰ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ, ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਲਾਭ, ਨਵੀਨਤਾ , ਸਿੱਖੇ ਗਏ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ, ਏਕੀਕਰਣ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਸੁਧਾਰ।[7] ਇਹ ਯਤਨ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਓਵਰਲੈਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਸੰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[8] ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਰੱਥਕਰਤਾ ਹੈ।[9][10]

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਲਕੀਅਤ ਸਬੰਧਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜੀਵਾਰਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਟ੍ਰਾਂਸ ਓਰਗਨਾਈਜੇਸ਼ਨਲ ਜਾਂ ਇੰਟਰ ਓਰਗਨਾਈਜੇਸ਼ਨਲ ਗਿਆਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੁੰਝਲਤਾ ਉਦਯੋਗ 4.0 (ਜਾਂ ਚੌਥੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ) ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਵਧੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਗਤੀ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਨਿੱਤ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਉਭਰਦੀਆਂ ਹਨ।[11]

ਇਤਿਹਾਸ

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ, ਰਸਮੀ ਸਿਖਲਾਈ, ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੇ ਫੋਰਮ, ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[10] 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਟਰਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਜਿਹੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਖਾਸ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਿਆਨ ਅਧਾਰ, ਮਾਹਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਭੰਡਾਰ, ਸਮੂਹ ਫੈਸਲੇ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ (decision support systems), ਇੰਟਰਾਨੈਟਸ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸਹਿਕਾਰੀ ਕਾਰਜ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

1999 ਵਿੱਚ, ਨਿੱਜੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸ਼ਬਦ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[12]

ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ, ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੇ ਰਣਨੀਤੀ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਮਾਪ ਦੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਮਾਪਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ।[13][14] ਸਿੱਖੇ ਗਏ ਮੁੱਖ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਫਲ ਗਿਆਨ ਨਿਰਮਾਣ, ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਰੋਤ ਹਨ; ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਣਨੀਤੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਬੋਧਾਤਮਕ, ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ; ਅਤੇ ਮਾਪਣ, ਬੈਂਚਮਾਰਕਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।[14] ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲਾਭ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੇ ਉਹ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਨ, ਠੋਸ ਅਤੇ ਕਾਰਜ-ਅਧਾਰਤ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ

  1. ↑ Girard, John P.; Girard, JoAnn L. (2015). "Defining knowledge management: Toward an applied compendium" (PDF). Online Journal of Applied Knowledge Management. 3 (1): 14.
  2. ↑ "Introduction to Knowledge Management". www.unc.edu. University of North Carolina at Chapel Hill. Archived from the original on March 19, 2007. Retrieved 11 September 2014.
  3. ↑ 3.0 3.1 Nonaka, Ikujiro (1991). "The knowledge creating company" (PDF). Harvard Business Review. 69 (6): 96–104.
  4. ↑ Nonaka, Ikujiro; von Krogh, Georg (2009). "Tacit Knowledge and Knowledge Conversion: Controversy and Advancement in Organizational Knowledge Creation Theory". Organization Science. 20 (3): 635–652. doi:10.1287/orsc.1080.0412.
  5. ↑ Bellinger, Gene. "Mental Model Musings". Systems Thinking Blog. Retrieved 18 April 2013.
  6. ↑ 6.0 6.1 Addicot, Rachael; McGivern, Gerry; Ferlie, Ewan (2006). "Networks, Organizational Learning and Knowledge Management: NHS Cancer Networks". Public Money & Management. 26 (2): 87–94. doi:10.1111/j.1467-9302.2006.00506.x.
  7. ↑ Gupta, Jatinder; Sharma, Sushil (2004). Creating Knowledge Based Organizations. Boston: Idea Group Publishing. ISBN 978-1-59140-163-6.
  8. ↑ Maier, R. (2007). Knowledge Management Systems: Information And Communication Technologies for Knowledge Management (3rd ed.). Berlin: Springer. ISBN 9783540714088.
  9. ↑ Sanchez, R (1996) Strategic Learning and Knowledge Management, Wiley, Chichester
  10. ↑ 10.0 10.1 Sanchez, R. (1996). Strategic Learning and Knowledge Management. Chichester: Wiley. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "1Sanchez" defined multiple times with different content
  11. ↑ Sartori, Jeanfrank (2021). "Organizational Knowledge Management in the Context of Supply Chain 4.0: A Systematic Literature Review and Conceptual Model Proposal". Knowledge and Process Management: 32 – via Wiley.
  12. ↑ Wright, Kirby (2005). "Personal knowledge management: supporting individual knowledge worker performance". Knowledge Management Research and Practice. 3 (3): 156–165. doi:10.1057/palgrave.kmrp.8500061.
  13. ↑ Booker, Lorne; Bontis, Nick; Serenko, Alexander (2008). "The relevance of knowledge management and intellectual capital research" (PDF). Knowledge and Process Management. 15 (4): 235–246. doi:10.1002/kpm.314.
  14. ↑ 14.0 14.1 Morey, Daryl; Maybury, Mark; Thuraisingham, Bhavani (2002). Knowledge Management: Classic and Contemporary Works. MIT Press. p. 451. ISBN 978-0-262-13384-5.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਗਿਆਨ_ਪ੍ਰਬੰਧਨ&oldid=573317" ਤੋਂ ਲਿਆ