ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ

ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ( ਅਸਮਿਆ - ব্ৰহ্মপুত্ৰ , ਬਾਂਗਲਾ - ব্রহ্মপুত্র ) ਇੱਕ ਨਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੱਬਤ , ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਹੋਕੇ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਦਾ ਉਦਗਮ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਚੇਮਾਯੁੰਗ ਦੁੰਗ ਨਾਮਕ ਹਿਮਵਾਹ ਵਲੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਲੰਮਾਈ ਲੱਗਭੱਗ 2700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂਪੋ , ਅਰੁਣਾਚਲ ਵਿੱਚ ਡਿਹਂ ਅਤੇ ਅਸਮ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਜਮੁਨਾ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀ ਹੋਈ ਗੰਗਾ ਦੀ ਮੂਲ ਸ਼ਾਖਾ ਪਦਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸੁਵਨਸ਼ਰੀ , ਤੀਸਤਾ , ਤੋਰਸਾ , ਲੋਹਿਤ , ਬਰਾਕ ਆਦਿ ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਦੀਆਂ ਉਪਨਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਰਹਮਪੁਤਰ ਦੇ ਕੰਡੇ ਸਥਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁਕ ਹਨ ਡਿਬਰੂਗੜ , ਤੇਜਪੁਰ ਅਤੇ ਗੁਵਾਹਾਟੀ। ਅਕਸਰ ਭਾਰਤੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸਤਰੀਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਮਤਲੱਬ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਪੁੱਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਨਦੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ( ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ )

ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਲੱਗਭੱਗ 2700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਸਾਡੇ ਹਿੰਦੂ ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਪੁੱਤ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਤਿਆਧਿਕ ਕਹਾਨੀਆਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੈ , ਉੱਤੇ ਸਭਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕਹਾਣੀ ਕਲਿਕਾ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਸ਼ੁਰਾਮ , ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਇੱਕ ਅਵਤਾਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਪਰਸੇ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਮਾਰਨੇ ਦਾ ਪਾਪ ਦਾ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਇੱਕ ਪਵਿਤਰ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਨਹਾਕਰ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਕਥਨ ਦਾ ਮਾਨ ਮਾਨ ਕਾਰਨ ( ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਉੱਤੇ ਸ਼ਕ ਕੀਤਾ ) ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪਰਸੇ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਸਿਰ ਧਙ ਵਲੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕੁਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਪਰਸਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਲੋਂ ਹੀ ਚਿਪਕ ਗਿਆ। ਅਨੇਕ ਮੁਨਯੋਨ ਦੇ ਸਲਾਹ ਵਲੋਂ ਉਹ ਅਨੇਕ ਆਸ਼ਰਮ ਗਿਆ ਉਂਮੇ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਪਰਸ਼ੁਰਮ ਕੁਂਦ। ਤਭਿ ਵਲੋਂ ਉਹ ਮਹੈਦਿ ਕੁਨਦ ਅਨੇਕ ਪਹਾਧਯੋਨ ਵਲੋਂ ਘੇਰਾ ਹੈ। ਪਰਸ਼ੁਰਮ ਨੇ ਉਂਮੇ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਪਹਦਿ ਨੂੰ ਤੋਦ ਕਰ ਲੋਕੋ ਲਈ ਉਸ ਪਵਿਤਰ ਉਦਕ ਨੂੰ ਕੱਢਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪਰਅਸ਼ੁਰਮ ਕ ਪਾਰਿਸ਼ ਉਸਕੇ ਹੱਥ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਲਗਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਪ ਵਲੋਂ ਮੁਕਥ ਹੈ

ਨਦੀ ਦੀ ਗਹਿਰਾ ( ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਫੁੱਟ )

ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਹਿਰਾਈ ਹੈ , ਇਹ ਔਸਤ ਗਹਿਰਾਈ 832 ਫੀਟ ( 252 ਮੀਟਰ ) ਗਹਿਰਾ ਹੈ ਨਦੀ ਦੀ ਅਧਿਕਤਮ ਗਹਿਰਾਈ 1020 ਫੀਟ ( 318 ਮੀਟਰ ) ਹੈ ( 252 ਮੀਟਰ ) ਹੈ। ਸ਼ੇਰਪੁਰ ਅਤੇ ਜਮਾਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੈ , ਅਧਿਕਤਮ ਗਹਿਰਾਈ 940 ਫੁੱਟ ( 283 ਮੀਟਰ ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ। ਇਹ 85 ਫੀਟ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ( 26 ਮੀਟਰ ) ਵਗਦੀ ਹੈ। ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਹੈ , ਇਹ ਅਧਿਕਤਮ ਗਹਿਰਾਈ 1068 ਫੀਟ ( 321 ਮੀਟਰ ) ਹੈ।

ਅਪਵਾਹ ਤੰਤਰ

ਨਦੀ ਦਾ ਉਦਗਮ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਹਾੜ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਜਿਮਾ ਯਾਂਗਜਾਂਗ ਝੀਲ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਪਠਾਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ , ਯਾਰਲੁੰਗ ਸਾਂਗਪੋ ਨਾਮ ਵਲੋਂ , ਲੱਗਭੱਗ 4000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ , 1700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਪੂਰਵ ਦੇ ਵੱਲ ਵਗਦੀ ਹੈ , ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਨਾਮਚਾ ਬਾਰਵਾ ਪਹਾੜ ਦੇ ਕੋਲ ਦੱਖਣ - ਪਸ਼ਚਮ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੁਙਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਰੂਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੜਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਆਂਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਂਚਾਈ ਨੂੰ ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਛੱਡ ਇਹ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਦਿਹਾਂਗ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਮ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਚੌੜੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ - ਕਿਤੇ ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਚੋੜਾਈ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੈ। ਡਿਬਰੂਗਢ ਅਤੇ ਲਖਿਮਪੁਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੋਸ਼ਾਖਾਵਾਂਵਿੱਚ ਵਿਭਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਸਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਦੀ ਦੀ ਦੋਨ੍ਹੋਂਸ਼ਾਖਾਵਾਂਮਿਲ ਕਰ ਮਜੁਲੀ ਟਾਪੂ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭਤੋਂ ਬਹੁਤ ਨਦੀ - ਟਾਪੂ ਹੈ। ਅਸਮ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਹੀ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਉੱਤੇ ਬੋਙ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਭੁੱਲਮ - ਬੁਥੁਰ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ - ਕੱਲ - ਕੱਲ ਦੀ ਅਵਾਜ ਕੱਢਣਾ।

ਮੁਹਾਣਾ

ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਬਾਂਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸਦੀ ਧਾਰਾ ਕਈ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਬਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਗੰਗਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕਰ ਮੇਘਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਧਾਰਾਵਾਂ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾਙ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ।