ਹਿਮਾਲਿਆ

ਤਿੱਬਤ ਪਾਸੋ ਵਿਖਦਾ ਮਾਉਂਟ ਏਵਰੇਸਟ।

ਹਿਮਾਲਾ ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਸ਼੍ਰੰਖਲਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਦਵੀਪ ਨੂੰ ਮੱਧ ਏਸ਼ਿਆ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਲੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅਧਿਕਾਸ਼ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜ ਚੋਟੀਆਂ ਹਿਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਦੇ ੧੦੦ ਸਰਵੋੱਚ ਸਿਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲਾ ਦੀ ਅਨੇਕ ਚੋਟੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਰਵੋੱਚ ਸਿਖਰ ਸਾਗਰ ਮੱਥਾ ਜਾਂ ਮਾਉਂਟ ਏਵਰੇਸਟ ਹਿਮਾਲਾ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਸਿਖਰ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ੧੦੦ ਵਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਹਾਡ ਹਨ ਜੋ ੭੨੦੦ ਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਪਹਾੜ ਛੇ ਦੇਸ਼ੋਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਕੋ ਛੂੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਹਨ ਨੇਪਾਲ, ਭਾਰਤ, ਭੁਟਾਨ, ਤਿੱਬਤ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ।. ਹਿਮਾਲਾ ਦੀ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ - ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ, ਗੰਗਾ ਦਰਿਆ, ਬ੍ਰੰਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ ਅਤੇ ਯਾਂਗਤੇਜ ਦਰਿਆ। ਹਿਮਾਲਾ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ੧੫ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਲੇਸ਼ਿਅਰ ਹਨ ਜੋ ੧੨ ਹਜਾਰ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹੈ। ੭੦ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮਾ ਸਿਆਚੀਨ ਗਲੇਸ਼ਿਅਰ ਵਿਸ਼ਚ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭਤੋਂ ਲੰਮਾ ਗਲੇਸ਼ਿਅਰ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਾ ਕੋ ਕਈ ਨਾਮੋਂ ਵਲੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਵਿੱਚ ਸਭਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਾਗਰਮਾਥਾ ਹਿਮਾਲ, ਅੰਨਪੂਰਣਾ, ਗਣੇਏ, ਲਾਂਗਤੰਗ, ਮਾਨਸਲੂ, ਰੋਲਵਾਲਿੰਗ, ਜੁਗਲ, ਗੌਰੀਸ਼ੰਕਰ, ਕੁੰਭੂ, ਧੌਲਾਗਿਰੀ ਅਤੇ ਕੰਚਨਜੰਘਾ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਂ ਵੀ ਹੈ। ਇਸਵਿੱਚ ਹਰਦੁਆਰ, ਬਦਰੀਨਾਥ, ਕੇਦਾਰਨਾਥ, ਗੋਮੁਖ, ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਰਿਸ਼ਿਕੇਸ਼, ਮਾਉਂਟ ਕੈਲਾਸ਼, ਮਨਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਅਮਰਨਾਥ ਹਨ। ਹਿਮਾਲਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਹਿਮ ਅਤੇ ਆਲਾ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਲੋਂ ਮਿਲ ਕਰ ਬਣਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਬਰਫ ਦਾ ਘਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਾ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਮਾਨਤ ਹੈ। ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਦੀ ਸਾਰਾ ਆਪੂਰਤੀ ਹਿਮਾਲਾ ਵਲੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੇਇਜਲ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਨਬਿਜਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲਾ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਹਿਮਾਲਾ ਵਲੋਂ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਵਨੌਪਜ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਾਲਾਂ ਵਲੋਂ ਇਹ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਆਕਰਮਣਾਂ ਵਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਨੇਕ ਵਿਸ਼ਵਪ੍ਰਸਿੱਧ, ਸੁੰਦਰ ਸੈਰ ਥਾਂ ਇਸਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਬਸੇ ਹਨ, ਜੋ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਸਵਰਗ ਕਹਾਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਲੋਂ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੌਰਵ ਵਰਗੀ ਸੰਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਯੋਗੀਆਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤਪੋਭੂਮੀ ਰਿਹਾ ਇਹ ਖੇਤਰ ਪਰਵਤਾਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।