ਗਿਆਨੁ ਰਾਣਾ
ਗਿਆਨੂ ਰਾਣਾ ( ਨੇਪਾਲੀ : ज्ञानु राणा; ਜਨਮ 3 ਅਕਤੂਬਰ, 1949) ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਿਐਲਿਟੀ ਸ਼ੋਅ ਜੱਜ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ ਥਾਮੇਲ, ਕਾਠਮੰਡੂ, ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਨਰਾਇਣ ਗੋਪਾਲ ਨਾਲ "ਸਿਰੀ ਮਾ ਸਿਰੀ ਨੀ ਕਾਂਚਾ" ਅਤੇ "ਮੰਛੇ ਕੋ ਮਾਇਆ ਯਾਹਾ" ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨੇਪਾਲੀ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਗਾਏ।[1]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਰਾਣਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਧਰਮਰਾਜ ਥਾਪਾ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਜੋ ਨੇਪਾਲੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ, ਸਾਵਿਤਰੀ ਥਾਪਾ, ਧਰਮਰਾਜ ਸਾਵਿਤਰੀ ਥਾਪਾ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਗੁਥੀ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ, ਜੋ ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਚ ਹੈ।[2]
ਰਾਣਾ ਪੋਖਰਾ, ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਬਟੂਲੇਚੌਰ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਾਠਮੰਡੂ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸਨੇ 1965 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਦਮ ਕੰਨਿਆ, ਦਿਲੀਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਈਮਨਸਿੰਘ ਦੇ ਭਾਰਤੇਸ਼ਵਰੀ ਹੋਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1970 ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਪੱਧਰ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। 1977 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਐਮਐਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬੜੌਦਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਲਜ, ਬੜੌਦਾ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1982 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਯਾਗ ਸੰਗੀਤ ਸਮਿਤੀ ਤੋਂ ਫਸਟ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਧਰ ਦੇ ਡਿਪਲੋਮਾ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਰਾਣਾ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਧਰਮ ਰਾਜ ਥਾਪਾ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਨੇਪਾਲ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਉਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਆਧੁਨਿਕ ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਪੌਪ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਾਹਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਦੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਭੋਜਪੁਰੀ, ਮੈਥਾਲੀ ਅਤੇ ਨੇਵਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 2000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ, ਕਲਾਸੀਕਲ, ਲੋਕ ਗੀਤ, ਭਜਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[2]
ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਰਾਣਾ ਦੇ ਗੀਤ ਜਿੱਥੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਲੀ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰੇਡੀਓ ਨੇਪਾਲ, ਸਥਾਨਕ ਐੱਫ.ਐੱਮ. ਚੈਨਲਾਂ, ਨੇਪਾਲ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲਾਂ ਵਰਗੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਦਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੇਪਾਲੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਾਰਕ ਸੰਮੇਲਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ, ਚੀਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਜਾਪਾਨ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਯੂਐਸਐਸਆਰ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਰਾਣਾ ਨੇ 1970 ਤੋਂ 2006 ਤੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀ ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰ (ਸੰਗੀਤ) ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸਹਾਇਕ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਡਾਇਰੈਕਟਰ (ਸੰਗੀਤ) ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਗਜ਼ਟਿਡ ਤੀਜੇ ਦਰਜੇ ਦਾ ਪੱਧਰ। ਉਸਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਭੂਟਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਚੀਨ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਯੂਐਸਐਸਆਰ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਉਹ ਨੇਪਾਲੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੋਲਦੀ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਸਾਲ 2055 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਰੇਡੀਓ ਨੇਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾਸ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ।
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਰਾਣਾ ਨੂੰ 2065 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਲਾ ਪ੍ਰਤੀਸਥਾਨ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਮੈਂਬਰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਸਾਲ 2046 ਅਤੇ 2053 ਵਿੱਚ ਗੁਰਸ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਕ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਨਰਾਇਣ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਤੀਸਥਾਨ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਮੈਂਬਰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਕਈ ਸੰਗੀਤਕ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹਨ:[3]
- ਰੇਡੀਓ ਨੇਪਾਲ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਲੋਕ ਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ।
- 2042 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਕਲਾਨਿਧੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ।
- 2042 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਬੀ.ਪੀ. ਯਾਦਗਾਰੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦਿਵਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਵਾਜ਼ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ।
- 2045 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਰਤਨਾ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਰਤਨਾ ਸੰਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
- ਸਾਲ 1990 ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਪਾ ਸ਼ੇਰਨੀ ਕਲੱਬ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਗਾਇਕ।
- 1987 ਈ: ਵਿੱਚ ਸਮਰ ਸੰਗੀਤ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਅਤੇ 1988 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਿਵਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
- ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ, ਕਾਠਮੰਡੂ, ਨੇਪਾਲ।
- 2048 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੰਚ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
- 2047 ਬੀ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਵੀਡੀਓ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਗਾਇਕ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ।
ਉਸਨੇ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹਨ:
- ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬਲ ਗੋਰਖਾ ਦਕਸ਼ੀਨ ਬਾਹੂ IV
- ਇੰਦਰ ਰਾਜ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਛੀਨਾ ਲਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਨਤੀ ਕਾਜ਼ੀ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਧਰਮ ਰਾਜ ਸਵਿਤਰੀ ਥਾਪਾ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਦੀਰਘਾ ਸੇਵਾ ਪਦਕ (ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ)
- ਰਾਜਭਿਸੇਕ ਪਦਕ
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਰਾਣਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਈ.ਆਰ. ਸਾਲ 1970 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜੰਗ ਰਾਣਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਬਿਨਯਾ ਜੰਗ ਰਾਣਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਜੰਗ ਰਾਣਾ ਦੋਵੇਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹਨ। ਉਸਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋ ਪੋਤੇ ਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਬਿਨਾਇਕ ਅਤੇ ਬਿਸ਼ਾਰਦ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਜੀਵਨ ਘਰ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "I AM NOT SATISFIED WITH THE SONGS OF THIS GENERATION; GYANU RANA". 3gsmusic.com. 3gsound Inc. Archived from the original on June 8, 2014. Retrieved June 9, 2014.
- ↑ 2.0 2.1 "Legendary singer Gyanu Rana to be honoured with concert". kathmandupost.com (in English). Retrieved 2020-05-18.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Nepal, WOW Magazine (2018-12-29). "Gyanu Rana - Queen of Melody". WOW Magazine Nepal (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 2020-10-21. Retrieved 2020-05-18.