ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ
ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ | |
|---|---|
.JPG) | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 8 ਮਈ 1929 ਵਾਰਾਣਸੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਸੂਬੇ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 24 ਅਕਤੂਬਰ 2017 (88 ਸਾਲ) |
| ਵੰਨਗੀ(ਆਂ) | ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ |
| ਸਾਜ਼ | vocal |
| ਸਾਲ ਸਰਗਰਮ | 1949–present |
ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ (8 ਮਈ 1929 - 24 ਅਕਤੂਬਰ 2017) ਸੇਨੀਆ ਅਤੇ ਬਨਾਰਸ ਘਰਾਣਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਗਾਇਕਾ ਸੀ। ਇਹ ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਸਬ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਗਾਇਨ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਠੁਮਰੀ ਗਾਉਣ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ। ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ 2016 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ ਅਤੇ 198। ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [1][2]
ਸ਼ੁਰੂ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ, ਦਾ ਜਨਮ 8 ਮਈ 1929 ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮੀਹਾਰ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ ਰਾਮਦੇਵ ਰਾਏ[3] ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਹਾਰਮੋਨੀਅਮ ਬਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਹੀ ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ ਜੀ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਿਖਾਇਆ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਸਨੇ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਤਪਾ ਗਾਉਣ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ. 'ਤੇ ਨੌ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਹੈ, ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਫਿਲਮ, ਹਨ, ਅਦਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਿਲ ਛੱਡ ਗਏ ਤੇ misra ਵਿੱਚ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਟਾਈਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ.
ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦੇ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਗਿਰਿਜਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਗਾਇਨ ਦੀ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਆਲ ਇੰਡਿਆ ਰੇਡੀਓ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਤੇ 1949 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ, ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਵਲੋਂ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਗਾਇਨ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। 1946 1946 ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[3] ਗਿਰਿਜਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ ਨਿਜੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ 1951 ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਸੰਗੀਤ ਪਰੋਗਰਾਮ ਦਿੱਤਾ।[1] ਉਹ ਸ਼੍ਰੀ ਚੰਦ ਮਿਸ਼ਰਾ ਕੋਲੋਂ 1960 (ਮੌਤ ਪੂਰਵ) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਦੀ ਰਹੀ। [3] 1980ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਚ, ਆਈ. ਟੀ. ਸੀ ਸੰਗੀਤ ਖੋਜ ਅਕੈਡਮੀ ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਫੈਕਲਟੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। 2009 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਅਕਸਰ ਗਾਉਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਬਨਾਰਸ ਘਰਾਣੇ [4] ਲਈ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਅੰਗ ਠੁਮਰੀ (ਜਿਸ ਦਾ ਦਰਜਾ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਤੱਰਕੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ) ਸ਼ੈਲੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਸਟਾਈਲ ਕਜਰੀ, ਚੈਤੀ ਅਤੇ ਹੋਲੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਖ਼ਯਾਲ, ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ, ਅਤੇ ਟੱਪਾ ਵੀ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ.[5] ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਿਊ ਗ੍ਰੋਵ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ ਆਪਣੀ ਗਾਇਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕੀ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸਿਖਲਾਈ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਗਿਰਜਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਠੁਮਰੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ 'ਅਲੰਕਾਰ ਸੰਗੀਤ ਸਕੂਲ' ਦੀ ਬਾਨੀ,ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਮਮਤਾ ਭਾਰਗਵ, ਜਿਸ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਕੂਲ ਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਪਾਈ ਹੈ,ਦੀ ਗੁਰੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.
ਪੁਰਸਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]- ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (1972)
- ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ (1989)
- ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ(2016)[6]
- ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ (1977)
- ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ (2010)[7]
- ਮਹਾਂ ਸੰਗੀਤ ਸਨਮਾਨ ਇਨਾਮ (2012)[8]
- ਸੰਗੀਤ ਸਨਮਾਨ ਇਨਾਮ (ਡੋਵਰ ਲੇਨ ਸੰਗੀਤ ਸਮੇਲਨ)
- GIMA ਇਨਾਮ 2012 (ਲਾਇਫਟਾਇਮ ਅਚੀਵਮੇਂਟ)
- ਤਨਾਰਰੀ ਇਨਾਮ
ਹਵਾਲਾ
[ਸੋਧੋ]- ↑ बनारस की शान गिरिजा देवी को अब पद्म सम्मान।
- ↑ इसलिए गिरिजा देवी को "ठुमरी की रानी" कहा जाता है[permanent dead link]।
- ↑ 3.0 3.1 3.2
{{cite news}}: Empty citation (help) - ↑ {{cite book |title=World Music: The Rough Guide |last=Dorian |first=Frederick |author2=Broughton, Simon |author3=Ellingham, Mark |author4=McConnachie, James |author5=Trillo, Richard |author6=Duane, Orla |year=2000 |publisher=Rough Guides |isbn=1-85828-636-0 |page=91 |url=https://books.google.com/books?
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000017-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Padma Awards ". Ministry of Home Affairs, Government of India . 2015 . Archived from the original on 15 ਨਵੰਬਰ 2014. Retrieved 21 July 2015 .
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=and|date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: extra punctuation (link)Invalid|dead-url=yes(help); Check date values in:|access-date=, |date=, |archive-date=(help) - ↑ "Padma Awards ". Ministry of Communications and Information Technology . Archived from the original on 17 ਫ਼ਰਵਰੀ 2012. Retrieved 11 March 2009 .
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: extra punctuation (link)Invalid|dead-url=yes(help); Check date values in:|access-date=, |archive-date=(help) - ↑ "Sangeet Natak Akademi Awards – Hindustani Music – Vocal ". Sangeet Natak Akademi . Archived from the original on 1 ਫ਼ਰਵਰੀ 2016. Retrieved 29 December 2009 .
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: extra punctuation (link)Invalid|dead-url=yes(help); Check date values in:|access-date=, |archive-date=(help)
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.