ਚੰਦਰਲੇਖਾ (ਡਾਂਸਰ)
ਚੰਦਰਲੇਖਾ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 6 ਦਸੰਬਰ 1928 ਵਾਡਾ, ਮੁੰਬਈ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 30 ਦਸੰਬਰ 2006 (ਉਮਰ 78) |
ਚੰਦਰਲੇਖਾ ਪ੍ਰਭੂਦਾਸ ਪਟੇਲ (6 ਦਸੰਬਰ 1928 - 30 ਦਸੰਬਰ 2006), ਜਿਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿਰਫ ਚੰਦਰਲੇਖਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਯੋਗਾ ਨਾਲ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਅਤੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਕਲਾਰਿਪਾਯਾਟੂ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਵਲੋਂ 2004 ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ, ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਡਰਾਮਾ ਲਈ ਸਰਵਉੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਵਾਡਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਬੋਧਵਾਦੀ ਡਾਕਟਰ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹਿੰਦੂ ਮਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ।[1]
ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਲੇਖਾ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਡਾਂਸ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਡਾਂਸ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਏਲਾੱਪਾ ਪਿਲਾਈ ਅਧੀਨ ਦਾਸੀ ਅੱਟਮ ਨਾਲ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੰਦਰ ਨ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੇ ਨ੍ਰਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਡਾਂਸ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਬਾਲਸਾਰਸਵਤੀ ਅਤੇ ਰੁਕਮਿਨੀ ਦੇਵੀ ਅਰੁੰਦਲੇ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੁਰਾਣਿਆਂ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਸੀ।[1] ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੰਦਰਲੇਖਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਵਿੱਚ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਪੋਸਟ-ਮਾਡਰਨ ਫਿਊਜ਼ਨ ਨਾਚਾਂ ਵੱਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਜਿਵੇਂ ਕਲਾਰਿਪਾਯਾਟੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋਰ ਕਲਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[2][3]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]
- 1991: ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ: ਕਰੀਏਟਿਵ ਡਾਂਸ
- 2003-2004: ਕਾਲੀਦਾਸ ਸਨਮਾਨ[4]
- 2004: ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ[5]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 "Chandralekha: Controversial Indian dancer whose ideas challenged convention". London: The Guardian. 9 February 2007. Retrieved 30 November 2009.
- ↑ Dunning, Jennifer (7 January 2007). "Chandralekha, 79, Dancer Who Blended Indian Forms, Dies". The New York Times. Retrieved 30 November 2009.
- ↑ Barnes, Clive (21 November 1998). "HANDSOME 'RAGA'-BAG OF THESES". New York Post. Retrieved 30 November 2009.[permanent dead link]
- ↑ "'Kalidas Samman' for Chandralekha". The Hindu. 19 October 2003. Archived from the original on 4 February 2008.
- ↑ "Sangeet Natak Akademi Ratna Sadasya (Fellowship)". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 1 December 2009.
ਕਿਤਾਬਚਾ[ਸੋਧੋ]
ਰੁਸਟਮ ਬਾਰੂਚਾ. ਚੰਦਰਲੇਖਾ: ਔਰਤ, ਨਾਚ, ਵਿਰੋਧ. ਇੰਡਸ. ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: 1995. ISBN 81-7223-168-7