ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ (ਕਵੀ)
ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਵੀਰਵੱਲੀ ਰਾਘਵਾਚਾਰਯੁਲੂ (18 ਅਪ੍ਰੈਲ 1938) ਦਾ ਕਲਮ ਨਾਮ ਸੀ। - 14 ਦਸੰਬਰ 2008), ਜੋ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ।
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ ਰੰਗੀਆ ਰਾਘਵ ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ (ਹਿੰਦੀ) ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਵਲਾਂ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੇਲਾਦਿਨਾ ਮੰਦਾਰਮ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਕਥਾਲੂ ਅਤੇ ਵੋਟਾਮੀ-ਤਿਰੁਗੁਬਾਟੂ ਸਨ।[1]
ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ "ਦਿਗੰਬਰਾ ਕਾਵੁਲੂ" ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤੇਲਗੂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਵਿਰਾਮ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]ਉਹ 1970 ਵਿੱਚ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਵਿਰਸਾਮ) ਦਾ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਵੀ ਸੀ, ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਫਾਰ ਪੀਪਲਜ਼ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਫਰੈਂਡਸ਼ਿਪ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਦੋਸਤੀ ਸੰਘ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ।[2]
ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਸੀਤਾਰਾਮਬਾਗ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੀਤਾਰਾਮਬਾਗ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟਸ ਵੈਲਫੇਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਿਵਾਸ ਗਨੇਰੀਵਾਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।[1] 1970 ਵਿੱਚ ਵਿਰਸਾਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਏਪੀ ਨਿਵਾਰਕ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਐਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੋ ਹੋਰ ਵਿਰਸਾਮ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3][4] ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਾਬਤਾ ਫੌਜਦਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਧਾਰਾ 99 ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕਿਤਾਬ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਜਬਤ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਛਪੀ ਸੀ।[3][4]
ਦ ਹਿੰਦੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਖ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਇੱਕ ਬਿਜਲੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਪੀਕਰ, ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੇ ਪੂਰੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ।" "ਉਹ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਹਰ ਵੱਡੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।"[2]
14 ਦਸੰਬਰ 2008 ਨੂੰ ਸੋਮਾਜੀਗੁਡਾ ਦੇ ਇੱਕ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਗਰ ਦੇ ਸਿਰੋਸਿਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣ ਦੌਰਾਨ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪੀੜਤ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਪਤਨੀ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਸੰਪਤ ਕੁਮਾਰ, ਸ੍ਰੀਧਰ ਅਤੇ ਵਾਸੂ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ।[1]
ਨੋਟਸ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Jwalamukhi dies", article, The Times of India, 15 December 2008, retrieved 22 December 2008
- ↑ 2.0 2.1 "Revolutionary poet Jwalamukhi passes away", article, The Hindu, 15 December 2008, retrieved 22 December 2008
- ↑ 3.0 3.1 Kannabiran, K. G. The Wages of Impunity: Power, Justice and Human Rights. New Delhi: Orient Longman, 2004. p. 298, 300
- ↑ 4.0 4.1 Defining Right as Wrong Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine., article at PUCL website