ਜੈਨੇਟਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਧੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ (ਜੀ. ਐਮ. ਫ਼ਸਲਾਂ)
ਜੋਨੈਟਿਕਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਧੀਆਂ ਫਸਲਾਂ (ਜੀ.ਐਮ.ਸੀ, ਜੀ.ਐੱਮ. ਫਸਲਾਂ, ਜਾਂ ਬਾਇਓਟੈਕ ਫਸਲਾਂ) ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਉਹ ਪੌਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਡੀ.ਐਨ.ਏ ਜੀਨਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਢੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੌਦੇ ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਗੁਣ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰਦਾ। ਭੋਜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕੀੜਿਆਂ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ, ਜਾਂ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ, ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਕ ਇਲਾਜਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਟਾਕਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਟਾਕਰਾ), ਜਾਂ ਫਸਲ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਗੈਰ-ਭੋਜਨ ਫਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਏਜੰਟ, ਬਾਇਓਫਿਊਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਹੇਵੰਦ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਾਇਓਰੀਐਮਡੀਏਸ਼ਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
1991 ਅਤੇ 2015 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜੀ.ਐੱਮ. ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਾਲੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਤਹਤ ਖੇਤਰ 100 ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧੀ ਹੈ, 17,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (4.2 ਮਿਲੀਅਨ ਏਕੜ) ਤੋਂ 1,797,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (444 ਮਿਲੀਅਨ ਏਕੜ) ਤੱਕ। 2010 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਖੇਤੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ 10% ਜੀ.ਐਮ. ਫ਼ਸਲਾਂ ਨਾਲ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਢੰਗ[ਸੋਧੋ]
ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜੀਨ ਬੰਦੂਕਾਂ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਪੋਰਸ਼ਨ, ਮਾਈਕਿਨਜੈਂਸੀ ਅਤੇ ਐਗਰੋਬੈਕਟੇਰੀਅਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਸੀਆਰਆਈਐਸਪੀਆਰ ਅਤੇ ਟੋਲੈਨ ਨੇ ਵਧੇਰੇ ਸਹੀ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਸੰਪਾਦਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸੋਧਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਨਿਕ [ਸੋਧੋ]
ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਨਿਕ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੀਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਤੋਂ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਮਿਲਿਤ ਜੀਨ ਉਸੇ ਰਾਜ (ਪੌਦਾ ਤੋਂ ਪੌਦੇ) ਜਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਤੋਂ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਤੋਂ ਪੌਦਾ)। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਸਟ ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਸੰਮਿਲਿਤ ਡੀ.ਐਨ.ਏ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੋਧਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਟਰਾਂਸਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬੀ. ਥਰੂਨੀਜੀਨਸ, ਹਰੀਸ਼ਾਸਿਅਨ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਜੀਨਾਂ, ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ ਅਤੇ ਐਂਟੀਜੇਨਜ਼ ਤੋਂ ਰੋਣ ਵਾਲੇ ਪੋਰਨਿਕਸ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਯੂਰਪੀਅਨ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਅਥਾਰਿਟੀ (ਈਐਫਐਸਏ) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਜਨਿਕ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਇਰਲ ਜੈਨ ਪਾਇਆ ਗਿਆ।
ਸਿਸਜੇਨਿਕ (Cisgenic) [ਸੋਧੋ]
Cisgenic ਪੌਦੇ ਇੱਕ ਹੀ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਬੰਧਤ ਜੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਜੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਪੌਦੇ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਜਨਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ Cisgenic ਸੋਧ ਪੌਦੇ ਜੋ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਸਾਧਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਲੂ) ਦੁਆਰਾ ਕਰੌਸਬੋਡ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਨ, ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸੀਜਨਿਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੌਦੇ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਨਿਕ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
ਉਪਜਾਕ (Subgenic)[ਸੋਧੋ]
ਜੇਨੈਟਿਕਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਪਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੀਨ ਨਟਡਾਊਨ ਜਾਂ ਜੀਨ ਨਾਕ-ਆਉਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਜੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਪੌਦੇ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਬਣਾਵਟ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਚੀਨੀ ਖੋਜਕਾਰ ਗਾਓ ਕਾਾਈਕਸਿਆ ਨੇ ਕਣਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪੇਟੈਂਟ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਪਾਊਡਰਰੀ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਜੀਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਫਫ਼ੂੰਦੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਣਕ ਦੇ ਹੈਕਸਪਲੇਇਡ ਜੀਨੋਮ ਦੇ ਜੀਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਾਪੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ। ਗਾਓ ਨੇ ਟੈਲੈਨਜ਼ ਅਤੇ ਸੀ ਆਰ ਐਸ ਪੀ ਆਰ ਜੀਨ ਐਡੀਟਿੰਗ ਟੂਲ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜੀਨ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਜਾਂ ਬਦਲਣ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ। ਕੋਈ ਫੀਲਡ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਸੀ.ਆਰ.ਆਈ.ਐਸ.ਪੀ.ਆਰ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਵੀ ਸਫੈਦ ਬਟਨ ਮਸ਼ਰੂਮ (ਐਗਰਿਕਸ ਬਿਸਪੋਰਸ) ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਫ਼ਸਲਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕਾਂ ਤੋਂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ[ਸੋਧੋ]
| ਫ਼ਸਲ |
ਵਰਤੋਂ |
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ | ਪਹਿਲਾਂ ਮਨਜ਼ੂਰ |
ਨੋਟਸ |
|---|---|---|---|---|
| ਅਲਫਾਲਫਾ |
Animal feed[1] | USA | 2005 | Approval withdrawn in 2007[2] and then re-approved in 2011[3] |
| ਕਾਨੋਲਾ |
Cooking oil
Margarine Emulsifiers in packaged foods |
Australia | 2003 | |
| Canada | 1995 | |||
| USA | 1995 | |||
| ਕਪਾਹ / ਨਰਮਾ |
Fiber Cottonseed oil |
Argentina | 2001 | |
| Australia | 2002 | |||
| Brazil | 2008 | |||
| Columbia | 2004 | |||
| Costa Rica | 2008 | |||
| Mexico | 2000 | |||
| Paraguay | 2013 | |||
| South Africa | 2000 | |||
| USA | 1994 | |||
| ਮੱਕੀ | Animal feed
high-fructose corn syrup corn starch |
Argentina | 1998 | |
| Brazil | 2007 | |||
| Canada | 1996 | |||
| Colombia | 2007 | |||
| Cuba | 2011 | |||
| European Union | 1998 | Grown in Portugal, Spain, Czech Republic, Slovakia and Romania[4] | ||
| Honduras | 2001 | |||
| Paraguay | 2012 | |||
| Philippines | 2002 | |||
| South Africa | 2002 | |||
| USA | 1995 | |||
| Uruguay | 2003 | |||
| ਸੋਇਆਬੀਨ | Animal feed
Soybean oil |
Argentina | 1996 | |
| Bolivia | 2005 | |||
| Brazil | 1998 | |||
| Canada | 1995 | |||
| Chile | 2007 | |||
| Costa Rica | 2001 | |||
| Mexico | 1996 | |||
| Paraguay | 2004 | |||
| South Africa | 2001 | |||
| USA | 1993 | |||
| Uruguay | 1996 | |||
| ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ | Food | Canada | 2001 | |
| USA | 1998 | Commercialised 2007,[5] production blocked 2010, resumed 2011.[6] |
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਨੋਟਸ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "All the GMOs Approved In the U.S." Retrieved 2016-02-11.
- ↑ www.gmo-compass.org. "Lucerne - GMO Database". www.gmo-compass.org. Archived from the original on 2016-07-02. Retrieved 2016-02-11.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "UPDATE 3-U.S. farmers get approval to plant GMO alfalfa". Reuters. 2011-01-27. Retrieved 2016-02-11.
- ↑ "Infographics: Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2014 - ISAAA Brief 49-2014 | ISAAA.org". www.isaaa.org. Retrieved 2016-02-11.
- ↑ Pollack, Andrew (2007-11-27). "Round 2 for Biotech Beets". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 2016-02-15.
- ↑ Scott Kilman. "Modified Beet Gets New Life". Wall Street Journal. Retrieved 2016-02-15.