ਟੇਸਾ ਖਾਨ
ਟੇਸਾ ਖਾਨ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਵਕੀਲ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜ਼ੀ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਸਹਿ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ, ਜੋ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਨਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਖਾਨ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿਚ ਮੁਨਾਫਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ।[1]
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਟੇਸਾ ਖਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਵਕਾਲਤ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ।[2]
ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।[3] ਉਥੇ ਹੀ ਉਸ ਨੇ 2015 ਵਿਚ ਹੇਗ ਵਿਖੇ ਇਕ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼ ਨੂੰ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ-ਗੈਸ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕੇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ, ਖਾਨ ਸਾਲ 2016 ਵਿਚ ਅਰਜੇਂਡਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ।[4]
ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਰਜੈਂਡਾ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜਲਵਾਯੂ ਮੁਕੱਦਮਾ ਨੈਟਵਰਕ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਕਲਾਈਮੇਟ ਲਿਟੀਗੇਸ਼ਨ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਸਹਿ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਉਸਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਰਗਰਮ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।[5] ਇਹ ਕੈਨੇਡਾ, ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਨਾਰਵੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਸਮੇਤ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ।[6][7] ਦਸੰਬਰ 2019 ਵਿਚ, ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਵੀ. ਅਰਜੇਂਡਾ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਕੇਸ, ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੋਲਾ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਲਗਭਗ 3 ਬਿਲੀਅਨ ਅਰਬ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਗਾਰਡੀਅਨ ਨੇ "ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫ਼ਲ ਜਲਵਾਯੂ ਮੁਕੱਦਮਾ" ਦੱਸਿਆ ਹੈ।[8]
ਅਗਸਤ 2020 ਵਿਚ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਕੇਸ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਕਿ ਇਸਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਾਰਬਨ ਕੱਟਣ ਲਈ ਇਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[9][10] ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਨਿਕਾਸ ਵਿਚ ਆਇਰਲੈਂਡ ਤੀਸਰੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ।
ਟੇਸਾ ਖਾਨ ਨੂੰ 2018 ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।[11] ਟਾਈਮ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ 2019 ਦੀਆਂ 15 ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਜੋ ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।[12]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Harvey, Fiona (2020-06-12). "Climate crisis to blame for $67bn of Hurricane Harvey damage – study". the Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ "Tessa Khan". Climate Breakthrough Project (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2022-07-20. Retrieved 2021-03-14.
- ↑ "Meet 15 Women Leading the Fight Against Climate Change". Time. Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Timperley, Jocelyn (July 8, 2020). "The law that could make climate change illegal". BBC (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Kusmer, Anna (August 13, 2020). "Activists took the Irish govt to court over its national climate plan — and won". The World from PRX (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Kusmer, Anna (August 13, 2020). "Activists took the Irish govt to court over its national climate plan — and won". The World from PRX (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Khan, Tessa (2020-08-16). "Tessa Khan: 'Litigation is a powerful tool in the environmental crisis'". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Watts, Jonathan (2020-04-24). "Dutch officials reveal measures to cut emissions after court ruling". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Kusmer, Anna (August 13, 2020). "Activists took the Irish govt to court over its national climate plan — and won". The World from PRX (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ Kaminski, Isabella (2020-07-31). "Ireland forced to strengthen climate plan, in supreme court win for campaigners". Climate Home News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-03-14.
- ↑ "Climate Breakthrough Awardees". Climate Breakthrough Project (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2021-03-14.
- ↑ "Meet 15 Women Leading the Fight Against Climate Change". Time. Retrieved 2021-03-14.