ਤਾਈਵਾਨ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
ਤਾਈਵਾਨ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਆਸਟ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਅਤੇ ਸਿਨੋ-ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਤਾਈਵਾਨੀ ਮੂਲਵਾਸੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਆਸਟ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਖਾ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਮਿਲਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨਤਾ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ 'ਤੇ ਹੋਈਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤਾਇਵਾਨ ਨੂੰ ਆਸਟ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ 400 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਚੀਨੀ ਪਰਵਾਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਲਹਿਰਾਂ ਤਾਇਵਾਨ ਵਿਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਿਨੋ-ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਕੀਨ, ਹੱਕਾ ਅਤੇ ਮੰਦਾਰਿਨ (ਮੈਂਡਰਿਨ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਅੱਜ ਦੇ ਤਾਈਵਾਨ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਨੂੰ ਹੌਕੀਅਨ ਪੌਪ ਅਤੇ ਮੈਂਡੋਪੌਪ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ।
ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤਾਇਵਾਨ ਦੀਆਂ ਭਾਰੂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਨ। ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਲੰਮਾ ਬਸਤੀ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਪਰਵਾਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਰਣ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੱਚ, ਸਪੇਨੀ, ਹੋਕੀਅਨ, ਹੱਕਾ, ਜਪਾਨੀ ਅਤੇ ਮੰਦਾਰਿਨ ਇਥੇ ਆਈਆਂ। ਇਸ ਦੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਰਨ, ਇਥੇ ਜਪਾਨੀ ਵੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸ਼ਬਦ ਤਤਸਮ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਮਾਰਸ਼ਲ ਲਾਅ ਦਾ ਯੁੱਗ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਜਨਤਕ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਮੰਦਾਰਿਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਗੌਲਣਯੋਗ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੋਕੀਅਨ, ਹੱਕਾ, ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੈਟਸੂ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਥਿਤੀ 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਬਦਲੀ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤੀ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਸਨ।[1] ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈਆਂ, ਹੱਕਾ ਅਤੇ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ ਸਰਵਜਨਕ ਟੀ.ਵੀ. ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਤਾਈਵਾਨ ਸਰਕਾਰ ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਈ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ 2010 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। [2]
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
[ਸੋਧੋ]| ਭਾਸ਼ਾ | ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ | ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰੂਪ | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ | ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਵਿਧਾਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾ | ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਤ | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ਮੰਦਾਰਿਨ | 83.5% | 1 | ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ | ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ | ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ | |
| ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਕੀਨ | 81.9% | 1 ~ 6 | ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ | ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ | ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ | |
| ਹੱਕਾ | 6.6% | 6 | ਅਹੁਦਾ ਦੇ ਕੇ | ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ | ਹੱਕਾ ਮਾਮਲੇ ਪਰਿਸ਼ਦ | |
| ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | 1.4% | 16 (42) | ਅਹੁਦਾ ਦੇ ਕੇ | ਵਿਵੇਕਸ਼ੀਲ | ਦੇਸੀ ਲੋਕ ਸਭਾ | |
| ਮਾਤਸੂ | <1% | 1 | ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ | ਮਟਸੂ ਆਈਲੈਂਡਜ਼ ਵਿਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ | ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ, ਲਿਨੇਚਿਆਂਗ ਕਾਉਂਟੀ ਸਰਕਾਰ | |
ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]
ਤਾਈਵਾਨ ਦੀਆਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਾਂ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਤਾਈਵਾਨੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਟਾਪੂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਤਕਰੀਬਨ 2.3% ਹਿੱਸਾ ਹਨ।[4] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜੱਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਅੱਧਖੜ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੱਕਾ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮੰਦਾਰਿਨ ਅਤੇ ਹੋਕੀਅਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਸਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਜਾਂ ਬੋਲਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਤਾਈਵਾਨੀ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 26 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦਸ ਤਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਪੰਜ ਹੋਰ ਖ਼ਤਮਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਕਿਨਾਰੇ ਹਨ[5] ਅਤੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਸਰਕਾਰ 16 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ 42 ਲਹਿਜ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
| ਵਰਗੀਕਰਣ | ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (ਲਹਿਜ਼ੇ) | |
|---|---|---|
| ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ | ਅਤਯਾਲਿਕ | ਅਤਿਆਲ (6), ਸੀਦਿਕ (3), ਕਾਂਕੇਈ (1) |
| ਰੁਕਾਇਕ | ਰੁੱਕਾਈ (6) | |
| ਉੱਤਰੀ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ | ਸੈਸੀਅਤ (1), ਥਾਓ (1) | |
| ਪੂਰਬੀ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ | ਕਵਾਲਨ (1), ਸਾਕੀਆਯਾ (1), ਅਮੀਸ (5) | |
| ਦੱਖਣੀ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ | ਬੂਨੂਨ (5), ਪੁਯੂਮਾ (4), ਪਾਈਵਾਨ (4) | |
| ਸਿਉਇਕ | ਤਸੂ (1), ਕਨਕਾਨਾਬੂ (1), ਸਾਰੋਆ (1) | |
| ਮਲਾਯੋ-ਪੋਲੀਨੇਸ਼ੀਅਨ | ਫਿਲਪੀਨ | ਯਾਮੀ (1) |
ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ - ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਜਿਨਜ਼ ਪੀਪਲਜ਼ - ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਲਿਖਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤਣੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਜਪਾਨੀ ਰਾਜ ਅਧੀਨ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਜਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਪਾਨੀ ਅਤੇ ਅਤਿਆਲ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਜੋਂ ਯਿਲਨ ਕ੍ਰੀਓਲ ਜਪਾਨੀ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰੂ ਮੰਦਾਰਿਨ ਸਾਰੀਆਂ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹਾਵੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲੀਆ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਆਦਿਵਾਸੀ ਮੁੜ-ਉਤਸ਼ਾਹਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਪਹਿਲ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਰਹੇ ਹਨ।[6] ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ - ਤਾਈਵਾਨ ਇੰਡੀਜਿਅਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ - ਏਲੀਅਨ 96.3 ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਜੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 2017 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[7][8]
ਅਮੀਸ ਭਾਸ਼ਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੌਕਿਅਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਟਾਪੂ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ 'ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਤੱਟ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮੀਸ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 200,000 ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਵੱਧ ਹੈ ਪਰ ਅਮੀਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10,000 ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ।[9] ਅਮੀਸ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।[10] ਦੂਜੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤਿਆਲ, ਪਾਈਵਾਨ ਅਤੇ ਬੂਨੂਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਈਵਾਨੀ ਮੈਦਾਨਾਂ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਗਭਗ 10 ਤੋਂ 12 ਸਮੂਹ ਹਨ।
ਕੁਝ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਾਇਆ (ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਮਕਾਓ ਅਤੇ ਤਾਈਵੋਅਨ ਕਿਸਮਾਂ) ਟਾਪੂ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਬੇਸ, ਵਧੇਰੇ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਪੱਛਮੀ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬੂਜ਼ਾ-ਤਾਓਕਾਸ ਅਤੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਪਾਜ਼ੇਹ।
ਸਾਇਨੀਟਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਤਾਈਵਾਨੀ ਮੰਦਾਰਿਨ
[ਸੋਧੋ]ਮੰਦਾਰਿਨ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ (國語) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1945 ਵਿਚ, ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੰਦਾਰਿਨ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। (1945 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਪਾਨੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ) ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਮੈਂਡਰਿਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੂਹਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਇਕ ਸੰਪਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਹੁਤੇ ਤਾਈਵਾਨੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਹੋਕਲੋ (ਹੌਕੀਅਨ), ਹੱਕਾ, ਜਿਹਨਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਆਦਿਵਾਸੀ ਜੋ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ; ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ 1949 ਵਿਚ ਮੇਨਲੈਂਡ ਚੀਨੀ ਆਵਾਸ ਕਰ ਆਏ ਜਿਸਦੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਕੋਈ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰਤੀਰੂਪ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
1949 ਦੇ ਬਾਅਦ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਚੀਨ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ (ਆਬਾਦੀ ਦੇ 12%) ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੈਂਡਰਿਨ ਚੀਨੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਾਰਿਨ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲਿਆ ਅਤੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1945 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਤਾਇਵਾਨ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਇਹ ਇਕਮਾਤਰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਮਾਧਿਅਮ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਇੱਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ।
ਤਾਈਵਾਨੀ ਮੰਦਾਰਿਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿੰਗਲਿਸ਼ ਅਤੇ ਕ੍ਰੀਓਲ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਾਂਗ) ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਾਈਵਾਨੀ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ, ਹੱਕਾ ਜਾਂ ਹੋਕੀਅਨ ਨਾਲੋਂ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਟਾਪੂ ਲਈ ਚੀਨੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚਲੇ ਇਕ ਸੰਪਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।
ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੌਕੀਨ
[ਸੋਧੋ]ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਤਾਈਵਾਨੀ (臺語as) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , Pe̍h-ōe-jī ) ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 臺灣閩南語 ਹੋਕੀਅਨ (臺灣閩南語; 臺灣閩南語 ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਤਾਈਵਾਨ ਹੋਕਕੀਨ ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ 70% ਆਬਾਦੀ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[11] [12] ਭਾਸ਼ਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਮਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਇਕ ਉਪ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਫੁਜਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਚੀਨੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।
ਤਾਈਵਾਨੀ ਦੇ ਬੋਲਚਾਲ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਦੋਵੇਂ ਰਜਿਸਟਰ ਹਨ। ਬੋਲਚਾਲ ਤਾਈਵਾਨੀ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਪੁਰਾਣੀ ਚੀਨੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸਾਹਿਤਕ ਤਾਈਵਾਨੀ, ਜੋ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ 10 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਫੁਜੀਅਨ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮਿਡਲ ਚੀਨੀ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ, ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਰਸਮੀ ਲਿਖਤ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਪਾਨੀ ਰਾਜ ਅਧੀਨ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਤਾਈਵਾਨੀ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਤਤਸਮ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਪਾਨੀ ਤੋਂ ਆਏ ਹਨ। ਤਤਸਮ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕਾਂਜੀ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਦੁਆਰਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਸ ਜਪਾਨੀ ਉਚਾਰਨ ਨਾਲ। ਇਹ ਕਾਰਣ ਤਾਈਵਾਨੀ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ-ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਰਾ-ਏ-ਜੇ ਜਾਂ ਤਾਈਵਾਨੀ ਰੋਮਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜੋ 2006 ਤੋਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੋੱਕੀਅਨ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਤਾਈਵਾਨੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਲਹਿਜ਼ੇ ਦੇ ਅੰਤਰ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਹਨ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਟੈਂਡਰਡ ਲਹਿਜ਼ਾ - ਥੋਂਗ-ਹਾਂਗ ਲਹਿਜ਼ਾ (通行腔) ਕਾਓਸਿਉਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਨਮੂਨਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[13] ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
- ਹਾਇ-ਖੂ ਲਹਿਜ਼ਾ (海口腔): ਵਿੱਚ ਬੋਲੇ ਲਹਿਜ਼ਾ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ Lukang, ਨੇੜੇ Quanzhou ਬੋਲੀ ਚੀਨ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ
- Lāi-po͘ ਲਹਿਜ਼ਾ (內埔腔): ਚੀਨ ਵਿਚ ਜ਼ਾਂਗਜ਼ੌ ਬੋਲੀ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਯਿਲਨ ਵਿਚ ਬੋਲੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ।
ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਕੀਨ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਹੋੱਕੇਨ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ (ਜਿਵੇਂ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੇ ਹੋਕੀਅਨ ) ਵਿੱਚ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਯੋਗ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਪੂਰਬੀ ਗੁਆਂਗਡੋਂਗ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਦੱਖਣੀ ਮਿਨ ਦੇ ਟਿਓਚੇ ਵੇਰੀਐਂਟ ਨਾਲ ਵੀ ਇੱਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਮੰਦਾਰਿਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ।
ਹੱਕਾ (客家語; ) ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹੱਕਾ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹਨ। ਹੱਕਾ ਤਾਈਵਾਨੀਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਤਾਯੁਆਨ, ਹਿਸਿੰਚੂ ਅਤੇ ਮਯੋਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨਂ। ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।[14] ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਹੱਕਾ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਹੱਕਾ ਮਾਮਲੇ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਹੱਕਾ ਟੀਵੀ ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਹੱਕਾ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ (ਛੇ, ਜੇ ਸਿਕਸਿਆਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਕਿਆਨ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)।[15]
| ਉਪ-ਚੋਣ (ਹੱਕਾ ਵਿਚ) | ਸੀ-ਯੇਨ | ਹਾਇ-ਲਿ̍ਕ | ਦੱਖਣੀ ਸੀ-ਯੇਨ | ਥਾਈ- pû | ਨਗੀਓ-ਫੈਨ | ਚੀu-ôਨ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ਉਪ-ਚੋਣ (ਚੀਨੀ ਵਿੱਚ) | 四縣腔 ਸਿਕਸੀਅਨ |
海陸腔 ਹੇਲੂ |
南四縣腔 ਦੱਖਣੀ ਸਿਕਸੀਅਨ |
大埔腔 ਡੱਬੂ |
饒平腔 ਰੋਪਿੰਗ |
詔安腔 Zhao'an |
| ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ (2013 ਤੱਕ) | 56.1% | 41.5% | 8.8% | 2.2% | 1.6% | 1.3% |
| ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ (2016 ਤੱਕ) | 58.4% | 44.8% | 7.3% | 4.1% | 2.6% | 1.7% |
ਮਾਤਸੂ ਬੋਲੀ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਤਸੂ ਬੋਲੀ (馬祖話 , Mā-cū-huâ ) ਮਾਤਸੂ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੁਜ਼ੋ ਉਪਭਾਸ਼ਾ, ਪੂਰਬੀ ਮਿਨ ਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।
ਲਿਖਤ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਚੀਨੀ ਅੱਖਰ
[ਸੋਧੋ]ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਨਟਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂਡਰਿਨ, ਤਾਈਵਾਨੀਜ਼ ਹੋਕੀਅਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਲਿਖਣ ਦੇ ਮਿਆਰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਤਰਾਂ ਦਾ ਸਟੈਂਡਰਡ ਫਾਰਮ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਕੀਅਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਲਈ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੇ ਪਾਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਲਿਖਤੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਚੀਨੀ, ਲਿਖਤੀ ਚੀਨੀ ਦਾ ਮਿਆਰ ਹੈ ਜੋ ਅਧਿਕਾਰਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ, ਆਮ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਵਿਆਕਰਨ ਆਧੁਨਿਕ ਸਟੈਂਡਰਡ ਮੈਂਡਰਿਨ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਵਰਨਾਕੂਲਰ ਚੀਨੀ ਚੀਨੀ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਲਿਖਤ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਚੀਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਚੀਨੀ ਦੇ ਵਿਆਕਰਣ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ, ਹੇਠ ਵਿਚ ਤਾਈਵਾਨ ਸਥਾਨੀਕਰਨ ਦੀ ਲਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨੀ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਧ ਰਹੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਲਿਖਿਆ ਹੋਕੀਅਨ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਣ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੋਕੀਅਨ ਕਦੇ ਕਦੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਰਸਮੀ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਅੱਖਰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਮਕਾਓ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਅੱਖਰ ਵੱਖਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ; ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਤਰਾਂ ਦਾ ਸਟੈਂਡਰਡ ਫਾਰਮ ਆਰਥੋਗ੍ਰਾਫ਼ੀ ਦਾ ਮਿਆਰ ਹੈ ਜੋ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਮਕਾਓ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਾਨਕੀਕ੍ਰਿਤ ਚਰਿੱਤਰ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਫ਼ਰਕ ਚੀਨੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਰੂਪਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ।
ਲਾਤੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਅਤੇ ਰੋਮਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]ਲਾਤੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਫ਼ੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਤਾਈਵਾਨੀਜ਼ ਹੋਕੀਅਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਹੈ। ਯੂਰਪੀਅਨ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਲਿਖਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿੰਕਨ ਹੱਥ - ਲਿਖਤ, ਪੇਹ-ਏ-ਜੀ, ਅਤੇ ਫਾਕੇ-ਫਾ-ਲਾ ਲਾਤੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰਿਤ ਸਨ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਫੌਰਮੋਸਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਲਿਖਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਤੀਨੀ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਡੀਜਿਅਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਦੀ ਕਾਉਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਲਾਤੀਨੀ ਅਧਾਰਿਤ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਈਵਾਨੀ ਰੋਮਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੋਕੀਅਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਾ ਰੋਮਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਹੱਕਾ। ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੱਕਕੀਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਦੀਆਂ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਦੀ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਰੋਮਾਂਸਕਰਣ ਬਹੁਤ ਅਸੰਗਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਈਵਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ੂਯਿਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਨੂੰ ਧੁਨੀਆਤਮਕ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਜੋਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦਾ। ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਵੇਡ – ਗਾਈਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਟੋਂਗਯਾਂਗ ਪਿੰਨਿਨ ਨੂੰ 2002 ਵਿਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰੋਮਾਂਸ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਅਣਡਿੱਠ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈਆਂ ਨੇ ਹਨੂ ਪਿਨਯਿਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰੋਮਾਂਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਗਸਤ 2008 ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਜਨਵਰੀ 2009 ਤੱਕ ਤਾਇਵਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈਨਯੂ ਪਿਨਯਿਨ ਹੀ ਮਿਆਰੀ ਮੈਂਡਰਿਨ ਦੀ ਰੋਮਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੀ ਇਕੋ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਧੁਨੀਆਤਮਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
[ਸੋਧੋ]ਝੂਯਿਨ ਫੁਹਾਓ, ਅਕਸਰ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ੂਯਿਨ, ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬੋਪੋਮੋਫੋ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਧੁਨੀਆਤਮਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੰਦਾਰਿਨ ਵਿੱਚ ਉਚਾਰਨ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਮੈਂਡਰਿਨ 37 ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ: 21 ਵਿਅੰਜਨ ਅਤੇ 16 ਰਾਈਮ ਤਾਈਵਾਨੀ ਹੋਕੀਅਨ ਇਸ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ 45 ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ: 21 ਵਿਅੰਜਨ ਅਤੇ 24 ਰਾਈਮ। ਹੱਕਾ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਧੁਨੀਆਤਮਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਛਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਰੂਬੀ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿਚ (ਜੋ ਅਕਸਰ ਉਹ ਅੱਖਰ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਿਰਾਏ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਆਵਿਰਤੀ ਦਰਾਂ ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ)। ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਫਨੋਟਿਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਕਈ ਵਾਰ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕੁਝ ਕਣ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ ㄉ ਦੀ ਬਜਾਏ的); ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਕ ਵਿਰਲੇ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਮੀਡੀਆ ਬਾਲਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਇੰਦਰਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਉਚਾਰਨ ਗਾਈਡ (ਜਾਂ ਇੰਡੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। Bopomofo ਨਿਸ਼ਾਨ ਵੀ ਆਮ ਰੋਮਨ ਅੱਖਰ ਕੀਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਮੈਪ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ (1 = Bo, ਸ = PO, ਇੱਕ = MO, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਬਾਹਰ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਚੀਨੀ ਪਾਠ ਭਰਨ ਲਈ ਇਕ ਢੰਗ ਵਿਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ㄅ ㄅ ਨੂੰ ਬਦਲਣ - ਹੋਰ ਹਾਲ ਹੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ, ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਦੇ ਆਗਮਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਨੂੰ ਆਮ ਜ਼ੂਯਿਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪੂਰੀ ਅੱਖਰ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ, ਲਿਖਿਆ ਬਜ਼ਾਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਵੇਖਣ ਲਈ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ拜拜(ਬਾਈ ਬਾਈ). ਇਸ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਵਾਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਟੋਨ, ਲਈ ਵਰਤ ㄘ ਵਰਗੇ ਦੇਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ,吃(ਖਾਣ ਲਈ) ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ।
ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਜ਼ੂਯਿਨ ਦਾ ਇਕਮਾਤਰ ਉਦੇਸ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਮੈਂਡਰਿਨ ਉਚਾਰਨ ਸਿਖਾਉਣਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਰੇਡ ਇਕ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ (ਮੈਂਡਰਿਨ ਸਮੇਤ) ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ੂਯਿਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਉਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚੀਨੀ ਅੱਖਰ ਟੈਕਸਟ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਗ੍ਰੇਡ ਚਾਰ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ, ਜ਼ੂਯਿਨ ਐਨੋਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਨਵੇਂ ਚਰਿੱਤਰ ਭਾਗ ਵਿਚ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਚੀਨੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਡੀਕੋਡ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ ਸਕਣ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਵੇਂ ਲਿਖਣੇ ਹਨ ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ ਸਿਰਫ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਇਹ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਾਤਰ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ
[ਸੋਧੋ]ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੈਨਤ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਤਾਈਵਾਨੀ ਸੈਨਤ ਭਾਸ਼ਾ (ਟੀਐਸਐਲ), ਜਾਪਾਨੀ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਜਪਾਨੀ ਸੈਨਤ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਟੀਐਸਐਲ ਦੀ ਜਪਾਨੀ ਸੈਨਤ ਭਾਸ਼ਾ (ਜੇਐਸਐਲ) ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕੋਰੀਅਨ ਸੈਨਤ ਭਾਸ਼ਾ (ਕੇਐਸਐਲ) ਨਾਲ ਕੁਝ ਆਪਸੀ ਸਮਝਦਾਰਤਾ ਹੈ। ਟੀਐਸਐਲ ਦੀ ਜੇਐਸਐਲ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 60% ਲੈਕਸੀਕਲ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ. [17]
ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਜਪਾਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਜਦੋਂ ਤਾਈਵਾਨ ਜਾਪਾਨੀ ਰਾਜ (1895 ਤੋਂ 1945) ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ ਤਾਂ ਜਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੁਣ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਤਾਇਵਾਨ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੌਜਵਾਨ, ਜੋ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੌਪ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਨਿਰਧਾਰਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਸ਼ਾਇਦ ਮੀਡੀਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ " ਕ੍ਰੈਮ ਤੋਂ ਲਈਆਂ ਕਲਾਸਾਂ" ਦੁਆਰਾ ਜਾਪਾਨੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਜਾਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਹਨ।
- ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ : ਤਾਈਵਾਨ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 140,000 ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ।
- ਜਾਵਾਨੀਜ਼ : ਜਾਵਾਨੀਜ਼ ਨੂੰ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਜਾਵਾਨੀ ਲੋਕ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਹਨ।
- ਤਾਗਾਲੋਗ : ਤਾਗਾਲੋਗ ਵੀ ਫ਼ਿਲੀਪਿਨੋਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਲਗਭਗ 108,520 ਫ਼ਿਲੀਪਿਨੋਜ਼ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।
- ਵੀਅਤਨਾਮੀ : ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 200,000 ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। 2011 ਤੋਂ ਵਿਅਤਨਾਮੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[18]
ਯੂਰਪੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]- ਡੱਚ : ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਡੱਚ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਟਾਪੂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਡੱਚ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਤਾਈਵਾਨ ਵਿਚ ਡੱਚ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋਪ ਹੋ ਗਈ।
- ਸਪੈਨਿਸ਼ : ਸਪੈਨਿਸ਼ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਦੁਆਰਾ 1642 ਤੱਕ ਫਾਰਮੋਸਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਬਸਤੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੌਰਾਨ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਹਨ।
ਸਿਨੋ-ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]- ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼ : ਗੁਆਂਗਡੋਂਗ, ਗੁਆਂਗਸੀ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਅਤੇ ਮਕਾਓ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਦੀ ਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2010 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿਚ 87,719 ਹਾਂਗਕਾਂਗਰ ਵਸ ਰਹੇ ਹਨ, [19] ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
[ਸੋਧੋ]- ਇੰਗਲਿਸ਼ : ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2030 ਤੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ। [20]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Hubbs, Elizabeth. "Taiwan language-in-education policy: social, cultural and practical implications". Arizona Working Papers in SLA & Teaching. 20: 76–95.
- ↑ "99 年人口及住宅普查 - 總報告統計結果提要分析" (PDF) (in ਚੀਨੀ (ਤਾਈਵਾਨ)). Ministry of Education (Republic of China). 2010.
- ↑ "臺灣原住民平埔族群百年分類史系列地圖 (A history of the classification of Plains Taiwanese tribes over the past century)". blog.xuite.net. Retrieved 2017-03-04.
- ↑ Council of Indigenous Peoples, Executive Yuan "Statistics of Indigenous Population in Taiwan and Fukien Areas" Archived 2006-08-30 at the Wayback Machine..
- ↑ Zeitoun, Elizabeth & Ching-Hua Yu "The Formosan Language Archive: Linguistic Analysis and Language Processing" Archived 2011-07-20 at the Wayback Machine.. Computational Linguistics and Chinese Language Processing. Volume 10, No. 2, June 2005, pp. 167-200
- ↑ Huteson, Greg. (2003). Sociolinguistic survey report for the Tona and Maga dialects of the Rukai Language. SIL Electronic Survey Reports 2003-012, Dallas, TX: SIL International.
- ↑ "President lauds efforts in transitional justice for indigenous people". Focus Taiwan. Archived from the original on 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 2019. Retrieved 19 July 2017.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ↑ Zeldin, Wendy (June 21, 2017). "Taiwan: New Indigenous Languages Act | Global Legal Monitor". Library of Congress. Retrieved December 5, 2018.
- ↑ "Saving the Amis language one megabyte at a time". Taipei Times. Retrieved 2018-12-05.
- ↑ Chang, Chiung-Wen. ""Return to Innocence": In Search of Ethnic Identity in the Music of the Amis of Taiwan". symposium.music.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). College Music Symposium. Retrieved December 5, 2018.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001F-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Klöter, Henning (2004). "Language Policy in the KMT and DPP eras". China Perspectives. 56. ISSN 1996-4617.
- ↑ "臺灣閩南語常用詞辭典編輯凡例". twblg.dict.edu.tw (in ਚੀਨੀ (ਤਾਈਵਾਨ)). Retrieved 2018-12-22.
- ↑ "Hakka Basic Act". Laws & Regulations Database of The Republic of China. Retrieved 13 February 2019.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000023-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000024-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Fischer, Susan et al. (2010). "Variation in East Asian Sign Language Structures" in Sign Languages, p. 501 ਗੂਗਲ ਬੁਕਸ 'ਤੇ
- ↑ Yeh, Yu-Ching; Ho, Hsiang-Ju; Chen, Ming-Chung (2015). "Learning Vietnamese as a heritage language in Taiwan". Journal of Multilingual and Multicultural Development. 36 (3): 255–265. doi:10.1080/01434632.2014.912284.
- ↑ "臺灣地區居留外僑統計". 統計資料. 內政部入出國及移民署. December 31, 2011. Archived from the original on 7 March 2014. Retrieved 2010-07-12.
- ↑ https://www.taiwannews.com.tw/en/news/3952051
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.