ਤਾਜ-ਉਲ-ਮਸਜਿਦ

Taj-ul-Masajid (تَاجُ ٱلْمَسَاجِد)^[1]
Taj-ul-Masajid (تَاجُ ٱلْمَسَاجِد)
	Taj-ul-Masajid mosque.
ਧਰਮ
ਮਾਨਤਾ	Sunni Islam
ਟਿਕਾਣਾ
ਟਿਕਾਣਾ	Bhopal, Madhya Pradesh, India
ਗੁਣਕ	23°15′47″N 77°23′34″E / 23.262934°N 77.392802°E
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ
ਕਿਸਮ	Mosque
ਸ਼ੈਲੀ	Indo-Islamic architecture, Mughal architecture
ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਤਾ	Sultan Shah Jahan, Begum of Bhopal, Bahadur Shah Zafar
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਸਮਰੱਥਾ	175,000+
ਅੰਦਰੂਨੀ ਖੇਤਰ	23,000 m2 (250,000 sq ft)
Dome(s)	3
Minaret(s)	2

ਤਾਜ-ਉਲ-ਮਸਜਿਦ ( Arabic: تَاجُ ٱلْمَسَاجِد, romanized: Tāj-ul-Masājid 'ਮਸਜਿਦਾਂ ਦਾ 'ਤਾਜ ') ਜਾਂ ਤਾਜ-ਉਲ-ਮਸਜਿਦ ( تَاجُ ٱلْمَسْجِد ), ਭੋਪਾਲ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਸਜਿਦ ਹੈ।^[1]^[2]

ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]

ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫ਼ਰ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਨਵਾਬ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਬੇਗਮ (1844–1860 ਅਤੇ 1868–1901) (ਨਵਾਬ ਸਈਦ ਸਿਦੀਕ ਹਸਨ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਪਤਨੀ) ਦੁਆਰਾ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਬੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਾਣ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੁਲਤਾਨ ਜਹਾਂ ਬੇਗਮ, ਉਸਦੇ ਜੀਵਣ ਤਕ ਮਸਜਿਦ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ 1857 ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੰਬਾ ਸਮੇਂ ਲਟਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1971 ਵਿਚ ਅਲਾਮਾ ਮੁਹੰਮਦ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨਦਵੀ ਅਜ਼ਾਰੀ ਅਤੇ ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਮੌਲਾਨਾ ਸਈਦ ਹਸ਼ਮਤ ਅਲੀ ਸਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਾਰੀ ਨੂੰ 1985 ਤੱਕ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ (ਪੂਰਬੀ) ਦੇ ਫਾਟਕ ਜ਼ੋਸੋਨਾਲ ਤੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਮੂਨੇ ਵਰਤ ਕੇ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਵਿਦਾ ਹੋਈ ਪਤਨੀ ਦੀ ਯਾਦ ਮਨਉਣ ਲਈ ਕੁਵੈਤ ਦੇ ਅਮੀਰ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 1250 ਸੀਰੀਆਨ ਦੀਆਂ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}

ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ[ਸੋਧੋ]

ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਵਿਚ ਗੁਲਾਬੀ ਚਿਹਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਪਰਲੀਆ 18 ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਉੱਚੇ ਅੱਠਭੁਜਾਰ ਮੇਨਾਰੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੇ ਗੁੰਬਦਿਆਂ ਨਾਲ ਇਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮੁੱਖ ਹਾਲ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਦਿਲ ਖਿੱਚਵੇਂ ਥੰਮ ਅਤੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਨਾਲ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬਾਦਸ਼ਹੀ ਮਸਜਿਦਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਟੈਂਕ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਦੋ ਮੰਜ਼ਲਾ ਗੇਟਵੇ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਿਤ ਪੁਰਾਲੇਖ ਅਤੇ ਨੌ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਕੀਤੇ ਬਹੁ-ਫੋਲਡ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹਨ। ਹਾਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਛੱਤ ਵਾਲੀਆਂ ਕਮਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ 27 ਛੱਤਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 16 ਛੱਤਾਂ ਸਜਾਵਟੀ ਪੈਟਲਡ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨਾਲ ਸਜਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}

ਸਲਾਨਾ ਕਲੀਸਿਯਾ[ਸੋਧੋ]

ਆਲਮੀ ਤਬਲੀਘੀ ਇਜਤਿਮਾ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਕਲੀਸਿਯਾ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਜ-ਉਲ-ਮਸਾਜਿਦ ਵਿਖੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਗ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਇਸਲਾਮ ਨਗਰ ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}