ਧਾਮਰਾਈ ਰਥਯਤਰਾ
ਧਾਮਰਾਈ ਜਗਨਨਾਥ ਰਥ ( ਬੰਗਾਲੀ: ধামরাই জগন্নাথ রথ ) ਇੱਕ ਰੱਥ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਇੱਕ ਰੋਥ, ਜੋ ਧਮਰਾਈ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਜਗਨਨਾਥ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਸਾਲਾਨਾ ਜਗਨਨਾਥ ਰੋਥ ਜਾਤਰਾ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਮਰਾਈ ਵਿੱਚ ਰੋਥ ਜਾਤ੍ਰਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[1] ਸ੍ਰੀ ਜਗਨਨਾਥ (ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ) ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਹਿੰਦੂ ਤ੍ਰਿਏਕ ( ਬ੍ਰਹਮਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਰਖਿਅਕ, ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ) ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਜਗਨਨਾਥ ਨੂੰ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੱਥਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਲੂਸ ਢੋਲ, ਡੱਬੂ ਅਤੇ ਤੁਰ੍ਹੀਆਂ ਨਾਲ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਰੱਥ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਜਗਨਨਾਥ ਦੀ ਝਲਕ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਡਿਆਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਰੱਥ ਦੀ ਇੱਕ ਛੂਹ ਜਾਂ ਰੱਸੀਆਂ ਵੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਖਿੱਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਈ ਪੁੰਨ ਕਰਮਾਂ ਜਾਂ ਯੁਗਾਂ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਦਾ ਫਲ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
-
ਧਮਰਾਈ ਰਥ - ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ -
ਰੋਥ ਜਲੂਸ -
ਰੋਥ - ਸਾਹਮਣੇ ਚਿਹਰਾ
ਅਣਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਮਰਾਈ ਰਥ ਲਗਭਗ 400 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਬੰਗਲਾ ਸਾਲ 1079 (ਗ੍ਰੇਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿਚ 1672 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ) ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1204 (1697 ਈ.) ਤੱਕ ਜੋ ਰੋਥ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਂਸ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਾਂਸ ਦੇ ਬਣੇ ਰੋਥ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਰੋਥ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਣਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਬੀ.ਐਸ. 1204 ਤੋਂ ਬੀ.ਐਸ. 1340 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਲਿਆਟੀ (ਹੁਣ ਸਟੂਰੀਆ ਉਪਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ) ਦੇ ਜਮਾਂਦਾਰਾਂ (ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ) ਨੇ ਚਾਰ 'ਰੋਥ' ਬਣਾਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਖਰਚੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।
ਆਖਰੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਿਆ ਅਤੇ ਧਮਰਾਈ, ਕਾਲੀਆਕੋਇਰ, ਸਤੂਰੀਆ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਇਰ ਦੇ ਤਰਖਾਣਾਂ ਨੇ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਰੋਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦੀ ਉਚਾਈ 60 ਫੁੱਟ ਅਤੇ ਚੌੜੀ 45 ਫੁੱਟ ਸੀ ਜੋ 1933 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 1340 ਈ. . ਨਵੀਂ ਬਣੀ ਰੋਥ 3 ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਸੀ। ਹਰ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਚਾਰ ਕੋਨਿਆਂ 'ਤੇ ਚਾਰ ਕੋਠੜੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਪਰਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਇਕ ਚੈਂਬਰ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੈਂਬਰਾਂ ਜਾਂ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ 'ਨੋਬੋਰੋਟਨੋ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਰੋਥ ਦੇ 32 ਵਿਸ਼ਾਲ ਲੱਕੜ ਦੇ ਪਹੀਏ ਸਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੋ ਘੋੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਰੋਥ ਨੂੰ ਨਾਲ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਲਗਭਗ 1000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਜੂਟ ਫਾਈਬਰ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ ਰੱਸੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਲੋਕ ਗਲੀ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ 'ਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਰੌਥ 'ਤੇ ਕੇਲੇ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਜੈਕਾਰੇ ਗਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
1950 ਵਿੱਚ 'ਜਮੀਂਦਾਰੀ' ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਿਰਜ਼ਾਪੁਰ, ਟੰਗੈਲ ਦੇ ਰਾਏ ਬਹਾਦੁਰ ਰਣਦਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਰੋਥ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ, ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ ਪੀ ਸਾਹਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕੁਮੁਦਿਨੀ ਵੈਲਫੇਅਰ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਇਹ ਸਹਾਇਤਾ 1970 ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੀ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ 1971 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੋਥ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[2] ਮੁੱਖ ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ ਪੀ ਸਾਹਾ, ਨੂੰ ਖੁਦ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਨਸਲੀ ਸਫਾਈ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਲਾਨਾ ਰੋਥ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਸ਼੍ਰੀ ਸਾਹਾ ਦੀ ਧੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਬਾਂਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਰੋਥ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੋਯਾ ਪੱਤੀ, ਜਸਟਿਸ ਦੇਬੇਸ਼ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ, ਗੌਰੋ ਗੋਪਾਲ ਸਾਹਾ ਅਤੇ ਠਾਕੁਰ ਗੋਪਾਲ ਬਨਿਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[3]
ਵਰਤਮਾਨ ਰਥ[ਸੋਧੋ]
ਸਾਲ 2006 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਬੀਨਾ ਸੀਕਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰਥ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ 3-ਮੰਜ਼ਲਾ ਰਥ 2010 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਵਾਂ ਰੋਥ 27 ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਅਤੇ ਉਸੇ ਚੌੜਾਈ ਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਦੇ 15 ਪਹੀਏ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਧਮਰਾਈ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰੋਥ ਕਮੇਟੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ ਪੀ ਸਾਹਾ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜੀਬ ਸਾਹਾ, ਮੁੱਖ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਸਲਾਨਾ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਅਤੇ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਰੋਠ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਮੱਧਬੜੀ ਮੰਦਿਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਗੋਪ ਨਗਰ ਮੰਦਿਰ ਤੱਕ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰੋਥ ਨੂੰ ਰੱਸੀਆਂ ਨਾਲ ਖਿੱਚਣ ਅਤੇ ਗੋਪ ਨਗਰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਰੱਥ ਨੂੰ ਮੁੜ ਮਾਧਬ ਮੰਦਰ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ "ਉਲਟੋ ਰਥ" (ਉਲਟੋ ਰਥ) - ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
-
ਰੌਸ਼ਨ ਮਾਧੋਬ ਮੰਦਰ -
ਮਾਧੋਬ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ
ਰੋਥ ਤਿਉਹਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਰੋਥ ਤਿਉਹਾਰ, ਰਥ ਮੇਲਾ (রথ মেলা), ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਲੰਬਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬੰਗਾਲੀ ਕੈਲੰਡਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾਲੀ ਮਹੀਨੇ ਅਸਾਧ (আষাঢ়) ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਤਿਮਾਹੀ 'ਤੇ ਤਾਰੀਖ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਮਾਂ ਜੂਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਧਮਰਾਈ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਾਰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਲਗਾਏ ਗਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਟਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਰਕਸ ਅਤੇ ਕਠਪੁਤਲੀ ਸ਼ੋਅ ਵੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
-
ਰੋਥ ਮੇਲੇ 'ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ -
ਰੋਠ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਚੂੜੀਆਂ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Rathajatra festival today". The New Nation, Dhaka – via HighBeam Research (subscription required). 24 June 2009. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 3 September 2012.
- ↑ Mandal, Paresh Chandra (2012). "Rathayatra". In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A. (eds.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.). Asiatic Society of Bangladesh.
- ↑ Booklet published by Dhamrai Upazila Krishibid Association; published June 2012; Edited by Dulal Chandra Sarkar and Mohammad Shahadat Hossain