ਧੁੱਪ ਘੜੀ
ਇੱਕ ਧੁੱਪ ਘੜੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Sundial) ਇੱਕ ਘੜੀ ਯੰਤਰ ਹੈ ਜੋ ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸਦਾ ਹੈ (ਆਧੁਨਿਕ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਸਮਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਥਿਤੀ ਦੁਆਰਾ ਚਮਕਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੰਗ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਤਲ ਪਲੇਟ ( ਡਾਇਲ ) ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਨੋਮੋਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਡਾਇਲ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਰਛਾਵਾਂ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸੂਰਜ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰਛਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਡਾਇਲ 'ਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗਨੋਮੋਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਕਿਨਾਰਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਜਾਂ ਨੋਡਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਨੋਮੋਨ ਇੱਕ ਚੌੜਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਪਰਛਾਵਾਂ ਸਮਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਗਨੋਮੋਨ ਇੱਕ ਡੰਡੇ, ਤਾਰ, ਜਾਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਧਾਤ ਦਾ ਕਾਸਟਿੰਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ ਭਰ ਸੂਰਜੀ ਘੰਟੀ ਦੇ ਸਹੀ ਹੋਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਖਿਤਿਜੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਇਸ ਦਾ ਕੋਣ ਸੂਰਜੀ ਘੰਟੀ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
ਧੁੱਪ ਘੜੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸੂਰਜ ਦੀ ਉਚਾਈ ਜਾਂ ਸਿਰ ਉਪਰੀ ਆਕਾਸ਼ (ਜਾਂ ਦੋਵਾਂ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਾਂ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜਾਵਟੀ ਵਸਤੂਆਂ, ਅਲੰਕਾਰਾਂ, ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਗਣਿਤਿਕ ਅਧਿਐਨ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਜੋਂ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨੂੰ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੋਟੀ ਜਾਂ ਇੱਕ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੇਖ ਰੱਖ ਕੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਮਾਰਕਰ ਲਗਾ ਕੇ ਜਾਂ ਅੰਤਰਾਲਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੀ ਰੂਪਰੇਖਾ ਬਣਾ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਸਤੇ, ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਗਨੋਮੋਨ, ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਘੰਟਾ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਹੋਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਦੱਸਣ ਲਈ ਐਡਜਸਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। [2]
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
[ਸੋਧੋ]ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਤਕਨੀਕੀ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਵਜੋਂ
ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਚਾਲਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਹੈ, ਪਰ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬਣਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। 900 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ, ਮਿਸਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਮਾਂ ਦੱਸਣ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਯੰਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਇਜ਼ਰਾਈਲੀਆਂ, ਬੇਬੀਲੋਨੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਦੀ ਕਾਢ ਕੱਢੀ।
ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਪਰਛਾਵੇਂ ਜਾਂ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਰੇਖਾ ਜਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਬਿੰਦੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖੰਭਾ ਜਿਸਨੂੰ ਗਨੋਮੋਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਚਿਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ (ਕੋਨ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੂਰਜੀ ਘੰਟੀਆਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਯੰਤਰ ਲਈ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਇੱਕ ਪੂਰਵ ਸ਼ਰਤ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਘੱਟ ਧੁੱਪ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਇਹ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਤਲੇ ਚੀਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਾ ਕੇ ਜਾਂ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਲੈਂਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੋਕਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਰੇਖਾ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਛੇਕ, ਖਿੜਕੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਾ ਕੇ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਗੋਲਾਕਾਰ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਸੋਲਰਗ੍ਰਾਫ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੂਈ ਸੁਰਾਖ ਜਿੰਨਾ ਛੋਟਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਵੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਾਂ ਪਰਛਾਵੇਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਲੇਨ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਤ੍ਹਾ ਹਨ, ਪਰ ਅੰਸ਼ਕ ਗੋਲੇ, ਸਿਲੰਡਰ, ਕੋਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਜਾਂ ਸੁੰਦਰਤਾ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਆਪਣੀ ਇਧਰ ਉਧਰ ਲਿਜਾਣ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡਾਇਲਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼, ਸਹੀ ਲੰਬਕਾਰੀ ਦਿਸ਼ਾ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਇੱਕ ਪੱਧਰ ਜਾਂ ਪਲੰਬ-ਬੌਬ ਦੁਆਰਾ), ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਦਿਸ਼ਾ ਜਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਾਇਲ ਸਵੈ-ਅਲਾਈਨਿੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਡਾਇਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਖਿਤਿਜੀ ਅਤੇ ਐਨਾਲੇਮੈਟਿਕ ਡਾਇਲ, ਇੱਕ ਪਲੇਟ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਮਾਊਂਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਪਲੇਟ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਥਾਨਕ ਸੂਰਜੀ ਸਮਾਂ ਦਰਸਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਘੜੀ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਤਿੰਨ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:
- ਧਰਤੀ ਦਾ ਔਰਬਿਟ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੋਲਾਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਘੁੰਮਣ-ਘੜੀ ਧੁਰੀ ਇਸਦੇ ਔਰਬਿਟ ਦੇ ਲੰਬਵਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੁੱਪ ਘੜੀ ਦਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੂਰਜੀ ਸਮਾਂ ਘੜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਾਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਧਾਰ — ਜੋ ਕਿ 16 ਮਿੰਟ, 33 ਸਕਿੰਟ ਜਿੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ — ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮੀਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁੱਪ ਘੜੀ, ਇੱਕ ਵਕਰ ਸ਼ੈਲੀ ਜਾਂ ਘੰਟੇ ਦੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਸੁਧਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਸਰਲ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਤਖ਼ਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਿਆਂ 'ਤੇ ਆਫਸੈੱਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
- ਸੂਰਜੀ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੰਬਕਾਰ ਦੇ ਸਾਪੇਖਕ ਧੁੱਪ ਘੜੀ ਦੇ ਲੰਬਕਾਰ ਲਈ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪਰ ਉਸੇ ਸਮਾਂ-ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਅਣਸੁਧਿਤ ਧੁੱਪ ਘੜੀ, ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਧਿਕਾਰਤ ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ "11:45" ਦਿਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ "ਦੁਪਹਿਰ" ਦਿਖਾਏਗਾ। ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਘੰਟਾ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਭਵ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਿਕਲਪ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਡੇਲਾਈਟ ਸੇਵਿੰਗ ਟਾਈਮ ਲਈ ਐਡਜਸਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੂਰਜੀ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਤਰ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਘੰਟਾ) ਲਈ ਵੀ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਡਾਇਲ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਦੋ ਸੈੱਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਘੰਟਾ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੰਬਰ ਦੇ ਕੇ, ਜਾਂ ਕੁਝ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨੰਬਰਿੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਵੀ। ਅਕਸਰ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਖ਼ਤੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਵੇ।
ਸੂਰਜ ਦੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਗਤੀ
[ਸੋਧੋ]
ਸੂਰਜ ਦੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਗਤੀ ਤੋਂ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[3] ਧਰਤੀ ਆਪਣੇ ਧੁਰੇ 'ਤੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਅੰਡਾਕਾਰ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਨੁਮਾਨ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਆਕਾਸ਼ੀ ਗੋਲੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਧਰਤੀ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਕਾਸ਼ੀ ਧੁਰੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਆਕਾਸ਼ੀ ਧੁਰਾ ਆਕਾਸ਼ੀ ਧਰੁਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਰੇਖਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਕਾਸ਼ੀ ਧੁਰਾ ਉਸ ਧੁਰੇ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਧੁਰੇ ਦੁਆਲੇ ਧਰਤੀ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਖਿਤਿਜੀ ਨਾਲ ਧੁਰੇ ਦਾ ਕੋਣ ਸਥਾਨਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਹੈ।
ਸਥਿਰ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਸੂਰਜ ਆਕਾਸ਼ੀ ਗੋਲੇ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਦਾ ਹੈ, (ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਾਕਾਰ ਵਿੱਚ) ਬਸੰਤ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਾ ਅਰਧ ਵੱਲ 'ਤੇ, ਅਤੇ ਪਤਝੜ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੱਖਣੀ ਗੋਲਾ ਅਰਧ ਵੱਲ 'ਤੇ, ਅਤੇ ਸਮਭੂਮੀ 'ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਜ਼ੀਰੋ ਗਿਰਾਵਟ (ਭਾਵ, ਆਕਾਸ਼ੀ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਹੋਣਾ) ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦਾ ਆਕਾਸ਼ੀ ਰੇਖਾਂਸ਼ ਵੀ ਬਦਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਆਕਾਸ਼ੀ ਗੋਲੇ 'ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਸੂਰਜੀ ਪੰਧ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿਣ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਤਾਰਾਮੰਡਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।
ਸੂਰਜ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ ਇਹ ਮਾਡਲ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਰਛਾਵਾਂ-ਕਾਸਟਿੰਗ ਗਨੋਮੋਨ ਆਕਾਸ਼ੀ ਧਰੁਵਾਂ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਦਰ ਨਾਲ ਘੁੰਮੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਘੁੰਮਣ ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗਾ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਲ ਭਰ ਇੱਕੋ ਘੰਟੇ ਦੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਘੰਟਾ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਇੱਕਸਾਰ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੋਣਗੀਆਂ ਜੇਕਰ ਪਰਛਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਤ੍ਹਾ ਜਾਂ ਤਾਂ ਲੰਬਵਤ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਵਿੱਚ) ਜਾਂ ਗਨੋਮੋਨ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਗੋਲਾਕਾਰ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਰਮਿਲਰੀ ਗੋਲੇ ਵਿੱਚ)।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰੀ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬੇਬੀਲੋਨੀਅਨ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਤੋਂ ਪਰਛਾਵੇਂ ਘੜੀਆਂ (1500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਜਾਂ ਬੀਸੀਈ ) ਹਨ। 240 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੱਕ, ਇਰਾਟੋਸਥੀਨੀਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਓਬੇਲਿਸਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਦੇ ਖੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਘੇਰੇ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ, ਟਾਲਮੀ ਨੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਕੋਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਨੂੰ ਚਾਰਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕੁਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਿਓਮੈਟਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਡਾਇਲਾਂ ਬਣਾਈਆਂ।[4][5] ਰੋਮਨ ਲੇਖਕ ਵਿਟਰੂਵੀਅਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਡਾਇਲਾਂ ਅਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਘੜੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਐਥਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਟਾਵਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਦੱਸਣ ਲਈ ਇੱਕ ਧੁੱਪ ਘੜੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੜੀ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇੱਕ ਕੈਨੋਨੀਕਲ ਸੂਰਜ ਘੜੀ ਉਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਕੈਨੋਨੀਕਲ ਘੰਟਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 7ਵੀਂ ਤੋਂ 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਤਾਲਵੀ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਿਓਵਾਨੀ ਪਾਦੋਵਾਨੀ ਨੇ 1570 ਵਿੱਚ ਧੁੱਪ ਘੜੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗ੍ਰੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰ (ਲੰਬਕਾਰੀ) ਅਤੇ ਖਿਤਿਜੀ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ। ਜਿਓਸੇਪ ਬਿਆਨਕਾਨੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੰਸਟ੍ਰਕਟੀਓ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟੀ ਐਡ ਹੌਰੋਲੋਜੀਆ ਸੋਲਾਰੀਆ (ਲਗਭਗ 1620) ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਧੁੱਪ ਘੜੀਆਂ ਡਾਇਲ ਫੇਸ ਜਾਂ ਡਾਇਲ ਪਲੇਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪਰਛਾਵਾਂ ਪਾ ਕੇ ਜਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਸੁੱਟ ਕੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਮਤਲ ਸਮਤਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਡਾਇਲ ਫੇਸ ਇੱਕ ਗੋਲੇ, ਸਿਲੰਡਰ, ਕੋਨ, ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਆਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜਾਂ ਬਾਹਰੀ ਸਤ੍ਹਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਮਾਂ ਉੱਥੇ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਪਰਛਾਵਾਂ ਜਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਡਾਇਲ ਦੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਉੱਕਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੱਧੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਵਕਰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਧੁਪ ਘੜੀ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ (ਹੇਠਾਂ ਦੇਖੋ)। ਕੁਝ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਲ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਜਾਂ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਲੱਭਣ ਲਈ ਤਾਰੀਖ ਜਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਕਈ ਸੈੱਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ/ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਧੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਾਇਲ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਹੋਰ ਡੇਟਾ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੂਰੀ, ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਅਤੇ ਖੰਡੀ - ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਾਇਲ ਫਰਨੀਚਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਸਾਰੀ ਵਸਤੂ ਜੋ ਡਾਇਲ ਫੇਸ 'ਤੇ ਪਰਛਾਵਾਂ ਜਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਧੁਪ ਘੜੀ ਦਾ ਗਨੋਮੋਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [6] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਨੋਮੋਨ (ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰੇਖਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ) ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਕਿਨਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਨੂੰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਰੇਖਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੂੰ ਧੁਪ ਘੜੀ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੈਲੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਕਾਸ਼ੀ ਗੋਲੇ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਮੈਰੀਡੀਅਨ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਧੁਪ ਘੜੀਆਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਵਰਗੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਨੋਕ, ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਵਰਗੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੂੰ ਧੁਪ ਘੜੀ ਦੇ ਨੋਡਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[6] ਕਈ ਧੁਪ ਘੜੀ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਨੋਡਸ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਗਨੋਮੋਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਾਇਲ ਫੇਸ ਦੇ ਸਾਪੇਖਿਕ ਸਥਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ; ਕੁਝ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਨੇਲੇਮੈਟਿਕ ਧੁਪ ਘੜੀ ਵਿੱਚ, ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸ਼ੈਲੀ ਸਥਿਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਡਾਇਲ ਪਲੇਟ 'ਤੇ ਲੰਬਵਤ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਸਬਸਟਾਈਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[7] ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ"। ਡਾਇਲ ਪਲੇਟ ਦੇ ਸਮਤਲ ਨਾਲ ਸਟਾਈਲ ਜੋ ਕੋਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਸਬਸਟਾਈਲ ਉਚਾਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਕੋਣ ਦਾ ਅਰਥ ਉਚਾਈ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵਰਤੋਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਧ ਡਾਇਲਾਂ 'ਤੇ, ਸਬਸਟਾਈਲ ਦੁਪਹਿਰ ਲਾਈਨ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਦੇਖੋ)। ਦੁਪਹਿਰ ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਸਬਸਟਾਈਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਡਾਇਲ ਪਲੇਟ 'ਤੇ ਕੋਣ ਨੂੰ ਸਬਸਟਾਈਲ ਦੂਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਕੋਣ ਦਾ ਅਰਥ ਦੂਰੀ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵਰਤੋਂ।
ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ (ਜਿਸਨੂੰ ਇਕੁਇਨੋਕਸ਼ੀਅਲ ਡਾਇਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਉਹ ਸਮਤਲ ਸਤਹ ਹੈ ਜੋ ਪਰਛਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗਨੋਮੋਨ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਲੰਬਵਤ ਹੈ।[8] ਇਸ ਸਮਤਲ ਨੂੰ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ੀ ਗੋਲੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਗਨੋਮੋਨ ਸਥਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਧੁਰੇ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਘੁੰਮਣ ਗਨੋਮੋਨ ਤੋਂ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਘੁੰਮਦੀ ਸ਼ੀਟ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਘੁੰਮਦੀ ਰੇਖਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਤੀ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ 360° ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਘੰਟੇ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਸਾਰੀਆਂ 15° ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ (360/24) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ ਫਰਮਾ:Cite VHD
- ↑ Moss, Tony. "How do sundials work". British Sundial society. Archived from the original on August 2, 2013. Retrieved 21 September 2013.
This ugly plastic 'non-dial' does nothing at all except display the 'designer's ignorance and persuade the general public that 'real' sundials don't work.
- ↑
{{cite book}}: Empty citation (help) - ↑ Depuydt, Leo (1 January 1998). "Gnomons at Meroë and Early Trigonometry". The Journal of Egyptian Archaeology. 84: 171–180. doi:10.2307/3822211. JSTOR 3822211.
- ↑ Slayman, Andrew (27 May 1998). "Neolithic Skywatchers". Archaeology Magazine Archive. Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 17 April 2011.
- ↑ 6.0 6.1 "BSS Glossary". British Sundial Society. Archived from the original on 2007-10-10. Retrieved 2011-05-02.
- ↑ "BSS Glossary". British Sundial Society. Archived from the original on 2007-10-10. Retrieved 2011-05-02.
- ↑ (Rohr 1996, pp. 46–49); (Mayall & Mayall 1994, pp. 55–56, 96–98, 138–141); (Waugh 1973, pp. 29–34)