ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ
ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ | |
|---|---|
ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ: ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਸਕਾਈਲਾਈਨ, ਉਤਸਵ ਚੌਕ, ਵਾਸ਼ੀ ਸੈਕਟਰ 30ਏ, ਵਾਸ਼ੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਗਰ ਨਿਗਮ, ਪਾਮ ਬੀਚ ਮਾਰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਇਮਾਰਤਾਂ | |
| ਉਪਨਾਮ: ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਸਿਟੀ | |
  ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ  ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ (ਭਾਰਤ)  ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ (ਮੁੰਬਈ) | |
| ਗੁਣਕ: 19°01′N 73°01′E / 19.02°N 73.02°E | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜ |  ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ |
| ਯੋਜਨਾਬੱਧ, ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਮਲਕੀਅਤ | ਸਿਟੀ ਐਂਡ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਨਗਰ ਨਿਗਮ |
| • ਬਾਡੀ | ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਪਨਵੇਲ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) |
| ਉੱਚਾਈ | 14 m (46 ft) |
| ਆਬਾਦੀ | |
| • ਕੁੱਲ | 16,18,000 |
| ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ | ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈਕਰ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | MH-43 (ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) MH-46 (ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) |
ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ (IPA: [nəʋiː mumbəiː]) ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਤੱਟ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ 'ਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੇ ਕੋਂਕਣ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਮੁੰਬਈ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਰੀਜਨ (MMR) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਐਗਰੀ ਅਤੇ ਕੋਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਡੀਵਾਈ ਪਾਟਿਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਆਈਪੀਐਲ (2008) ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਫਾਈਨਲ ਲਈ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਠਾਣੇ ਬੇਲਾਪੁਰ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਪਾਮ ਬੀਚ ਮਾਰਗ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਉੱਚੇ-ਉੱਚੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰ ਹਨ। 2023 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,618,000 ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸਦੀ ਔਸਤਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 14 ਮੀਟਰ ਹੈ।[1]
ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 1500 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜੰਜੀਰਾ ਦੇ ਸਿਦੀਆਂ ਨੇ ਪਨਵੇਲ ਕ੍ਰੀਕ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਬੇਲਾਪੁਰ ਕਿਲਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 1682 ਵਿੱਚ, ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਬੇਲਾਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਸਿੱਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
1733 ਵਿੱਚ, ਚਿਮਾਜੀ ਅੱਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਨੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਖੋਹ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਇਸਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਵਾਪਸ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਨੇੜਲੇ ਅਮ੍ਰਿਤੈਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਬੇਲੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਰੱਖੇਗਾ, ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਾਮ ਬੇਲਾਪੁਰ ਕਿਲਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਰਾਠਿਆਂ ਨੇ 23 ਜੂਨ 1817 ਤੱਕ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕੈਪਟਨ ਚਾਰਲਸ ਗ੍ਰੇ ਨੇ ਇਸ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦੇਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨੀਤੀ ਤਹਿਤ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੰਸਥਾ, ਸਿਡਕੋ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[2] ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ, ਠਾਣੇ ਅਤੇ ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।[3] ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐਮਓਯੂਡੀ) ਅਤੇ ਕੁਆਲਿਟੀ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਕਿਊਸੀਆਈ) ਦੁਆਰਾ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਲਈ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤੇ ਗਏ 73 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੀਜਾ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[4] ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮਲਕੀਅਤ ਹਨ।
ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼, ਇੰਟੀਰੀਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਕੋਰਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ/ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਨੋਰੰਜਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਗੋਲਫ ਕੋਰਸ, ਸੈਂਟਰਲ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਖਾਰਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾਂਡਵਕੜਾ ਵਾਟਰ ਫਾਲਸ। ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਕਈ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਅਤੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਹੋਟਲ ਵੀ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਮਾਲ ਹਨ. ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਧੀਆ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਵੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੈਕਟਰ 05, ਖਾਰਘਰ ਵਿੱਚ ਐਮਆਈਟੀਆਰ ਹਸਪਤਾਲ, ਜੁਹੂ ਪਿੰਡ ਨੇੜੇ ਫੋਰਟਿਸ ਹੀਰਾਨੰਦਾਨੀ ਹਸਪਤਾਲ, ਜੁਹੂ ਨਗਰ (ਵਾਸ਼ੀ), ਬੇਲਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਅਪੋਲੋ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਖਾਰਘਰ, ਪਨਵੇਲ, ਕਾਮੋਥੇ ਵਿੱਚ ਐਸਆਰਐਲ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਸੈਂਟਰ। , ਕਲੰਬੋਲੀ, ਕੋਪਰ ਖੈਰਾਣੇ, ਜੁਹੂ ਗਾਓਂ ਕੁਝ ਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "CIDCO :: Population". Cidco.maharashtra.gov.in. Archived from the original on 10 ਅਗਸਤ 2017. Retrieved 10 ਅਗਸਤ 2017.
- ↑ "Introduction". CIDCO. Archived from the original on 30 ਜੂਨ 2015. Retrieved 10 ਅਗਸਤ 2017.
- ↑
- ↑ "Swachh Survekshan −2016 – ranks of 73 cities". pib.nic.in. Archived from the original on 20 ਫ਼ਰਵਰੀ 2016. Retrieved 10 ਅਗਸਤ 2017.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]
ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ travel guide from Wikivoyage- "Places to Visit in Navi Mumbai", Tripoto, archived from the original on 17 ਮਾਰਚ 2015, retrieved 2 November 2014
- Navi Mumbai Municipal Corporation Accessed 11 October 2012.
- Navi Mumbai Special Economic Zone Archived 30 December 2012 at the Wayback Machine.
- CIDCO – City and Industrial Development Corporation Accessed 29 June 2013.
- [1] Archived 2021-10-02 at the Wayback Machine. navi Mumbai metro train trial
- Navi Mumbai RTO Code Archived 2023-02-24 at the Wayback Machine.
