ਨੰਗਾਂਗੋਮ ਬਾਲਾ ਦੇਵੀ
ਨੰਗਾਂਗੋਮ ਬਾਲਾ ਦੇਵੀ (ਜਨਮ 2 ਫਰਵਰੀ 1990) ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਫੁਟਬਾਲਰ ਜੋ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਕਲੱਬ ਰੇਂਜਰਸ ਲਈ ਇੱਕ ਫਾਰਵਰਡ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ।
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਦੇਵੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਹੈ।[1] ਉਹ ਮਨੀਪੁਰ ਅੰਡਰ 19 ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਅੰਡਰ -19 ਮਹਿਲਾ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਖਿਡਾਰੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 2003 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਲਈ ਅੰਡਰ 17 ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸਕੋਰਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਆਖਰਕਾਰ ਦੇਵੀ ਮਨੀਪੁਰ ਸੀਨੀਅਰ ਮਹਿਲਾ ਟੀਮ ਦੀ ਭਾਰਤ ਮਹਿਲਾ ਫੁੱਟਬਾਲ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਗਈ।[2] ਉਹ 2014 ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਰਾਜ ਦੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਹੀ, ਇੱਕ ਬ੍ਰੇਸ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ ਮਨੀਪੁਰ ਨੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ 3-1 ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ।[3] ਇਹ ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ 2010 ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਸੀ। ਮਨੀਪੁਰ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਦੇਵੀ ਟੀਮ 'ਚ ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਅਤੇ ਏਆਈਐਫਐਫ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਪਲੇਅਰ ਆਫ ਈਅਰ, ਓਨਮ ਬੇਮਬੇਮ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੱਤ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 29 ਗੋਲ ਕਰਕੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਖਤਮ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ 2015 ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ 1-1 ਨਾਲ ਬਰਾਬਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਗੋਲ ਕੀਤਾ। ਟੀਮ ਨੇ ਪੈਨਲਟੀ 'ਤੇ ਮੈਚ 4-2 ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।[4]
2014 ਵਿੱਚ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਓਇਨਮ ਬੇਮਬੇਮ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਲਕੋ ਫੁਟੀ ਭੂਟੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਐਫਏਐਮ ਮਹਿਲਾ ਫੁੱਟਬਾਲ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਮਾਲਦੀਵ ਦੇ ਨਿਊ ਰੇਡੀਐਂਟ ਡਬਲਯੂਐਸਸੀ[5] ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ।
ਉਹ ਕੁਆਲੀਫਾਇੰਗ ਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਮਨੀਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਨਾਲ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ ਲੀਗ 2016–17 ਦਾ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੀਜ਼ਨ ਅਤੇ ਈਸਟਰਨ ਸਪੋਰਟਿੰਗ ਯੂਨੀਅਨ ਨਾਲ ਫਾਈਨਲ ਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ। 2017-18 IWL ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਹ KRYPHSA ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ 2018-19 IWL ਦੇ ਤੀਜੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਨੀਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ।
ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਵੂਮੈਨਜ਼ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਕਲੱਬ ਰੇਂਜਰਸ ਨਾਲ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਫੁੱਟਬਾਲਰ ਬਣਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ।[6][7] 6 ਦਸੰਬਰ 2020 ਨੂੰ, ਉਹ ਰੇਂਜਰਸ ਲਈ ਨੈੱਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਫੁੱਟਬਾਲ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਗੋਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਬਣ ਗਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਦਰਵੈਲ ਵਿਰੁੱਧ 9-0 ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਗਈ।[8]
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ 2005 ਵਿੱਚ ਅੰਡਰ-17 ਪੱਧਰ ਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 2005 ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।[9] ਉਸਨੇ 2006 ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਅੰਡਰ-19 ਟੀਮ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਵੀ ਕੀਤੀ।[10][11] ਉਹ 2010 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ SAFF ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।[12] 13 ਦਸੰਬਰ 2010 ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ 18-0 ਨਾਲ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ 1-0 ਨਾਲ ਹਰਾ ਕੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ।[12] ਉਸਨੇ 5 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 8 ਗੋਲ ਕੀਤੇ।
2010 ਦੀ ਜੇਤੂ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਦੇਵੀ ਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਮਈ 2013 ਵਿੱਚ 2014 AFC ਮਹਿਲਾ ਏਸ਼ੀਅਨ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਲਈ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਈ ਪਰ ਭਾਰਤ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ।
27 ਅਕਤੂਬਰ 2014 ਨੂੰ, ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ 2014 ਸੈਫ ਵੂਮੈਨਸ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਜੋ 2010 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸੈਫ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਸੀ।[13] ਉਸਨੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਮਾਲਦੀਵ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਅਗਲੇ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਫਾਰਮ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ 5-1 ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੋਲ ਕੀਤੇ। ਦੇਵੀ ਨੇ ਫਿਰ 17 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫਾਈਨਲ ਗਰੁੱਪ ਪੜਾਅ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਹੋਰ ਗੋਲ ਕੀਤੇ।[14][15] ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਆਰਾਂ ਗੋਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਰੁੱਪ ਪੜਾਅ ਖਤਮ ਕੀਤਾ।[16]
ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਨੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਾਰ 5-0 ਨਾਲ ਹਰਾ ਕੇ ਗੋਲ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ, ਦੇਵੀ ਚਾਰ ਵਾਰ ਨੈੱਟ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ 6-0 ਨਾਲ ਹਰਾ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਤੀਜੀ ਵਾਰ SAFF ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਦਾ ਤਾਜ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਕੀਤਾ।[17]
ਦੇਵੀ ਨੇ 2014 ਦੀ ਸੈਫ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਸਿਰਫ ਪੰਜ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਗੋਲਾਂ ਨਾਲ ਖਤਮ ਕੀਤੀ। ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਫੁਟਬਾਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਸਾਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮਹਿਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 2015 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਪਲੇਅਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2016 ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 5 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 3 ਗੋਲ ਕੀਤੇ। ਉਸਨੇ 2016 SAFF ਮਹਿਲਾ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕਪਤਾਨ ਵਜੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਜਿੱਤਿਆ।[18]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਰਧ-ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਫੁੱਟਬਾਲਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਣੀਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਲਈ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਵੂਮੈਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਰੇਂਜਰਸ ਲਈ ਫੁੱਟਬਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਰੈਂਕ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਓਇਨਮ ਥੰਬਲ ਮੈਰਿਕ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑
- ↑
- ↑
- ↑
- ↑ Cyriac, Biju Babu (30 January 2020). "Bala Devi who earlier played in Maldives for New Radiant sports club". timesofindia.indiatimes.com. The Times of India. Archived from the original on 23 May 2021. Retrieved 23 May 2021.
- ↑ "Rangers Sign Indian International Bala Devi". Rangers Football Club. 29 January 2020. Archived from the original on 12 May 2020. Retrieved 29 January 2020.
- ↑ Kulkarni, Abhijeet (27 April 2020). "An Indian footballer in Europe: Before Bala Devi, there was Sujata Kar and a huge lost opportunity". scroll.in. Scroll. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 23 August 2022.
- ↑ "Bala Devi becomes first Indian woman footballer to score in Europe". Goal.com. 6 December 2020. Archived from the original on 8 December 2020. Retrieved 9 December 2020.
- ↑ "Football Squad". Tribune India. 14 June 2005.
- ↑
- ↑
- ↑
- ↑
- ↑ "Ngangom sparkles in India's 12-0 rout over Afghans". Awaz.tv. 18 November 2014. Archived from the original on 29 November 2014. Retrieved 20 November 2014.
- ↑ Mohsin Ali (18 November 2014). "Ngangom sparkles in India's 12-0 rout over Afghans". The Nation (Pakistan). Archived from the original on 19 November 2014. Retrieved 20 November 2014.
- ↑ Kashif Abbasi (18 November 2014). "We are enjoying in Pakistan, says Indian footballer". Dawn.com. Archived from the original on 23 November 2014. Retrieved 20 November 2014.
- ↑
- ↑ Kashif Abbasi (18 November 2014). "We are enjoying in Pakistan, says Indian footballer". Dawn.com. Archived from the original on 23 November 2014. Retrieved 20 November 2014.