ਪੁਸ਼ਕਰਮ
ਪੁਸ਼ਕਰਮ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਪੁਸ਼ਕਰਲੂ ( ਤੇਲੁਗੂ ਵਿੱਚ), ਪੁਸ਼ਕਰ ( ਕੰਨੜ ਵਿੱਚ) ਜਾਂ ਪੁਸ਼ਕਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 12 ਵੱਡੀਆਂ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਪੂਰਵਜ ਪੂਜਾ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਭਾਸ਼ਣਾਂ, ਭਗਤੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਸ਼ਨ ਹਰ ਸਾਲ ਹਰ ਨਦੀ ਦੇ ਨਾਲ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਨਦੀ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਲਈ ਨਦੀ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਜੁਪੀਟਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਖੇਤਰੀ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਕੁਝ ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਈ ਨਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।[1]
ਨਦੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਹਰੇਕ ਨਦੀ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਲਈ ਨਦੀ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੁਪੀਟਰ ਗ੍ਰਹਿ ( ਬ੍ਰਹਸਪਤੀ ) ਕਿਸ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੈ।[2] ਅਜਿਹੇ ਦੌਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਜੁਪੀਟਰ ਪਿਛਾਂਹ-ਖਿੱਚੂ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਇੱਕੋ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ, ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.[3]
ਪੁਸ਼ਕਰਮ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਮੁੱਢਲੇ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਮੱਧਕਾਲੀ ਹਿੰਦੂ ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਖੇਤਰੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ 12 ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ, ਭੀਮ ਸਕਾਰਪੀਓ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ, ਤਾਮਰਪਰਨੀ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:[4][5] : 32
| # | ਰਾਸ਼ੀ ( ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ੀ ਚਿੰਨ੍ਹ) | ਅਨੁਸਾਰੀ ਪੱਛਮੀ ਰਾਸ਼ੀ ਚਿੰਨ੍ਹ | ਨਦੀ | ਅਗਲਾ ਪੁਸ਼ਕਰਮ |
|---|---|---|---|---|
| 1 | ਮੇਸ਼ਾ | ਅਰੀਸ਼ | ਗੰਗਾ ; ਗੰਗਾ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | 22 ਅਪ੍ਰੈਲ - 5 ਮਈ, 2023 |
| 2 | ਵਰਸ਼ਭਾ | ਟੌਰਸ | ਨਰਮਦਾ ; ਨਰਮਦਾ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | ਮਈ 1-13, 2024 |
| 3 | ਮਿਥੁਨਾ | ਮਿਥੁਨ | ਸਰਸਵਤੀ ; ਸਰਸਵਤੀ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | 15-26 ਮਈ, 2025 |
| 4 | ਕਾਰਕਾ | ਕੈਂਸਰ | ਯਮੁਨਾ ; ਯਮੁਨਾ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | 2-13 ਜੂਨ, 2026 |
| 5 | ਸਿਮਹਾ | ਲੀਓ | ਗੋਦਾਵਰੀ ; ਗੋਦਾਵਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | 26 ਜੂਨ - 7 ਜੁਲਾਈ, 2027 |
| 6 | ਕੰਨਿਆ | ਕੁਆਰਾ | ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ; ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪੁਸ਼ਕਰਾਲੂ
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ, ਵੇਦਾਗਿਰੀਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਦੇ ਸੰਗੂ ਤੀਰਥਮ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। |
ਅਗਸਤ 12–23, 2028 |
| 7 | ਤੁਲਾ | ਤੁਲਾ | ਕਾਵੇਰੀ ; ਕਾਵੇਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | ਸਤੰਬਰ 12-23, 2029 |
| 8 | ਵ੍ਰਿਸ਼ਿਕਾ | ਸਕਾਰਪੀਓ | ਭੀਮ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਕਰਨਾਟਕ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ ਭੀਮਾ; ਭੀਮ ਪੁਸ਼ਕਰਮ ਅਤੇ
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਤਾਮਰਪਰਨੀ ਨਦੀ। |
ਅਕਤੂਬਰ 12–23, 2018[6] |
| 9 | ਧਨੁਸ | ਧਨੁ | ਤਾਪਤਿ, (ਪੁਸ਼ਕਰਵਾਹਿਨੀ); ਤਪਤਿ ਪੁਸ਼੍ਕਰਵਾਹਿਨੀ
ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। |
29 ਮਾਰਚ - 9 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2019 |
| 10 | ਮਕਾਰਾ | ਮਕਰ | ਤੁੰਗਭਦਰ ; ਤੁੰਗਭਦ੍ਰ ਪੁਸ਼ਕਰਾਲੁ | 20 ਨਵੰਬਰ - 1 ਦਸੰਬਰ, 2020 |
| 11 | ਕੁੰਭਾ | ਕੁੰਭ | ਸਿੰਧੂ (ਸਿੰਧੂ); ਸਿੰਧੂ ਪੁਸ਼ਕਰਮ | 6-17 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2021 |
| 12 | ਮੀਨਾ | ਮੀਨ | ਪ੍ਰਣਹਿਤਾ (ਪਰਿਣੀਤਾ); ਪ੍ਰਾਣਹਿਤਾ ਪੁਸ਼ਕਰਾਲੁ | 13-24 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2022 |
ਪਰੰਪਰਾ[ਸੋਧੋ]
ਜਾਤਕ ਪਾਰਿਜਾਤਾ (1426) ਵਰਗੇ ਜੋਤਸ਼-ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੀ ਇੱਕ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਤਪੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਿਵ ਦੁਆਰਾ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਰਦਾਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕੇਗਾ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਕਰ ("ਉਹ ਜੋ ਪੋਸ਼ਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ") ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਰਹਸਪਤੀ (ਜੁਪੀਟਰ) ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ 12 ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਬਰਹਸਪਤੀ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ।[7]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Roshen Dalal (18 April 2014). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books Limited. pp. 921–. ISBN 978-81-8475-277-9.
- ↑ L.D.S. Pillai (1 December 1996). Panchang and Horoscope. Asian Educational Services. p. 14. ISBN 978-81-206-0258-8.
- ↑ Pillai, L.D.S. (1 December 1996). Panchang and Horoscope. Asian Educational Services. p. 14. ISBN 978-81-206-0258-8.
- ↑ Roshen Dalal (18 April 2014). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books Limited. pp. 921–. ISBN 978-81-8475-277-9.
- ↑ Shrikala Warrier (2014). Kamandalu: The Seven Sacred Rivers of Hinduism. Mayur. pp. 25–26. ISBN 9780953567973.
- ↑ "Tamil Nadu: Thamirabarani Maha Pushkaram in October".
- ↑ Shrikala Warrier (2014). Kamandalu: The Seven Sacred Rivers of Hinduism. Mayur. pp. 25–26. ISBN 9780953567973.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਪੁਸ਼ਕਰਲੂ Archived 2023-01-08 at the Wayback Machine.
- ਤਿਰੂਲਾਕੁੰਦਰਮ ਮੰਦਰ ਪੁਸ਼ਕਰਮੇਲਾ