ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਸਾੜੀ
.jpg)
ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਸਾੜੀ ਜਾਂ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਇਕਤ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Pochampally sari) ਭੂਦਨ ਪੋਚਮਪੱਲੀ, ਯਾਦਦਰੀ ਭੁਵਨਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਇੱਕ ਸਾੜੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ "ਪਾਗਡੂ ਬੰਧੂ " (ਇਕਤ) ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਰੰਗਾਈ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪੈਟਰਨ ਹਨ। ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਸਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਏਅਰਲਾਈਨ - ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ, ਆਪਣੇ ਕੈਬਿਨ ਕਰੂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੀਆਂ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਸਿਲਕ ਸਾੜੀਆਂ ਪਹਿਨਾਉਂਦੀ ਹੈ।[1][2]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਕਤ ਬੁਣਾਈ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੁਣਾਈ ਕੇਂਦਰ ਵਿਜੇਵਾੜਾ ਅਤੇ ਚੇਨਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਚਿਰਾਲਾ ਅਤੇ ਜੇਂਟਰਪੇਟਾ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਨ ਪਰ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਇਕਤ ਨੂੰ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ ਪਾਗਡੂ ਬੰਧੂ ਅਤੇ ਚਿਤਕੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਉਹਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵਿਲੱਖਣ ਚਰਿੱਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਇਕਾਟ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਅੱਜ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੁਣਾਈ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਕੱਪੜਾ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੱਡੀਆਂ ਹਨ।[3] ਇਸਨੂੰ "ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਾੜੀ ਬੁਣਾਈ ਸਮੂਹਾਂ" ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਬਣੇ ਰੁਮਾਲਾਂ ਨੂੰ "ਤੇਲੀ ਰੁਮਾਲ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੁਣਾਈ
[ਸੋਧੋ]ਬੁਣਾਈ ਕੁਝ ਪਿੰਡਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੋਚਮਪੱਲੀ, ਕੋਇਲਗੁਡਮ, ਚੌਤੁੱਪਲਾ, ਸਿਰੀਪੁਰਮ, ਭੁਵਨਗਿਰੀ, ਪੁੱਟਪਾਕਾ ਅਤੇ ਗੱਟੂਪਲਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਕੁਝ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਲਗੋਂਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਚੀ ਹੈ। ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਇਕਾਟ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਣੇ ਅਤੇ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਧਾਗਿਆਂ 'ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਬੁਣਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਡਬਲ ਇਕਾਟ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੱਪੜਾ ਸੂਤੀ, ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਸਿਕੋ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ - ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ। ਵਧਦੀ ਹੋਈ, ਰੰਗ ਖੁਦ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਤੋਂ ਹਨ।
ਉਦਯੋਗ
[ਸੋਧੋ]80 ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ, ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਖੱਡੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਇਹ ਸਿਲਕ ਸਿਟੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਕਾਟੇਜ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, 100 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 10,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੁਣਾਈ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਇਸ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾ, ਕਈ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੰਗਠਨਾਂ, ਮਾਸਟਰ ਬੁਣਕਰਾਂ ਅਤੇ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਘਰਾਣਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਧਾਗੇ ਦੀ ਵਿਕਰੀ, ਹੱਥਖੱਡੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 10,00,000,00 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਇਸ ਪੱਟੀ ਨੂੰ ਦੋ ਕਲੱਸਟਰਾਂ ਪੋਚਮਪੱਲੀ 1 ਅਤੇ ਪੋਚਮਪੱਲੀ 2 ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਂਝੇ ਬੁਣਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮਰ ਰਹੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਹਨ।
ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਅਧਿਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਸਾੜੀ ਨੂੰ 2005 ਵਿੱਚ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ (GI) ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ।[4] ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਇਕਤ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਹੈਂਡਲੂਮ ਵੀਵਰਸ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵ ਸੋਸਾਇਟੀ ਲਿਮਟਿਡ ਅਤੇ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਹੈਂਡਲੂਮ ਟਾਈ ਐਂਡ ਡਾਈ ਸਿਲਕ ਸਾੜੀਆਂ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਰਜਿਸਟਰਡ ਜਾਇਦਾਦ ਹੋਵੇਗੀ।[5]
ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਪੋਚਮਪੱਲੀ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 'ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਪਿੰਡਾਂ' ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਨਾਮਵਰ ਹੱਥ-ਖੱਡੀ 'ਇਕਤ' ਸਾੜੀਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੇਸ਼ਮ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪਿੰਡਾਂ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਨਤਾ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ 5.00 ਰੁਪਏ ਦੀ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਇਲਕਲ ਸਾੜੀ
- ਮੋਲਾਕਾਲਮੁਰੂ ਸਾੜੀ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ . Nalgonda, Telangana.
{{cite news}}: Missing or empty|title=(help) - ↑ . Hyderabad, India.
{{cite news}}: Missing or empty|title=(help) - ↑ 3.0 3.1 Ikat Textiles of India
- ↑ "Facilitation of IPR Protection through Geographical Indications: Pochampally". Ministry of Textiles, Government of India. Archived from the original on 27 April 2015. Retrieved 2015-04-21.
- ↑ "GI Research: Pochampally". Ministry of Textiles, Government of India. Archived from the original on 2013-05-12.