ਪੋਰਬੰਦਰ

ਪੋਰਬੰਦਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਪੋਰਬੰਦਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਸੁਦਾਮਾ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਪੋਰਬੰਦਰ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ। ਪੋਰਬੰਦਰ ਅਤੇ ਛਾਇਆ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਜੁਡ਼ਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਪੋਰਬੰਧਰ-ਛਾਇਆ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਬਾਅਦ ਦੀ ਹੜੱਪਾ ਬਸਤੀ (1600-1400 ਈਸਾ ਪੂਰਵ)

ਪੋਰਬੰਦਰ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਖੋਜਾਂ ਨੇ 16ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹੜੱਪਾ ਬਸਤੀ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਤੱਟ 'ਤੇ ਹੜੱਪਾ ਕਾਲ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਹੜੱਪਾ ਵਿਰਾਸਤ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਪੋਰਬੰਦਰ ਨਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਜੈੱਟੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਪੋਰਬੰਦਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪੋਰਬੰਦਰ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦੋਸਤ ਸੁਦਾਮਾ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ, ਇਸਨੂੰ ਸੁਦਾਮਾਪੁਰੀ ਜਾਂ ਸੁਦਾਮਾਪੁਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਿਆਸਤ ਪੋਰਬੰਦਰ (1600 ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ)

ਮੁੱਖ ਲੇਖ: ਪੋਰਬੰਦਰ ਰਾਜ

ਪੋਰਬੰਦਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਨਾਮ ਦੇ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਟਿਕਾਣਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੇ ਜੇਠਵਾ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਰਾਜ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤ ਸੂਬੇ ਦੇ ਮੁਗਲ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਬੜੌਦਾ ਵਿਖੇ ਗਾਇਕਵਾੜ ਦਰਬਾਰ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ਵਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇਠ ਆ ਗਏ।

ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ

1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇਸਨੂੰ 'ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਕਾਠੀਆਵਾੜ' ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ 15 ਫਰਵਰੀ 1948 ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਪੋਰਬੰਦਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਰਾਜਾ ਨਟਵਰਸਿੰਘਜੀ ਭਵਸਿੰਘਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਸਨ।

ਭੂਗੋਲ

ਪੋਰਬੰਦਰ 21°37′48″N 69°36′0″E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 1 ਮੀਟਰ (3 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

ਜਲਵਾਯੂ

ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਾਂਗ, ਪੋਰਬੰਦਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਸਮਾਂ ਵਾਲਾ ਗਰਮ ਅਰਧ-ਸੁੱਕਾ ਜਲਵਾਯੂ (ਕੋਪੇਨ ਬੀਐਸਐਚ) ਹੈ: ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ "ਠੰਡਾ", ਅਪ੍ਰੈਲ, ਮਈ ਅਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ "ਗਰਮ", ਅਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਮੌਨਸੂਨਲ "ਗਿੱਲਾ"।

ਮੌਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਲਗਭਗ ਕੋਈ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਰ-ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਚੱਕਰਵਾਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ 22 ਅਕਤੂਬਰ 1975 ਨੂੰ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੇ 4 ਮੀਟਰ ਜਾਂ 13 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਮੌਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਰਿਸ਼ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਨਿਯਮਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: ਸਾਲਾਨਾ ਬਾਰਿਸ਼ 1918 ਵਿੱਚ 32.2 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਜਾਂ 1.27 ਇੰਚ ਅਤੇ 1939 ਵਿੱਚ 34.3 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਜਾਂ 1.35 ਇੰਚ ਤੱਕ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ 1983 ਵਿੱਚ 1,850.6 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਜਾਂ 72.86 ਇੰਚ ਤੱਕ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ - ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਚੱਕਰਵਾਤ ਕਾਰਨ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ 1,100 ਮਿਲੀਮੀਟਰ (43.3 ਇੰਚ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਿੱਗ ਗਿਆ - ਅਤੇ 1878 ਵਿੱਚ 1,251.7 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਜਾਂ 49.28 ਇੰਚ।

ਪੰਜਾਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਗੁਣਾਂਕ ਅਤੇ ਦਸਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੱਕੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਸਾਲਾਨਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਸਿਰਫ 41 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਉਮੀਦ ਦੇ ਨਾਲ, ਪੋਰਬੰਦਰ ਖੇਤਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ - ਉੱਤਰੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲੀਅਨ ਸੇਰਟਾਓ ਅਤੇ ਕਿਰੀਬਾਟੀਜ਼ ਲਾਈਨ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ।