ਬੇਗਮ ਇਜਾਜ਼ ਰਸੂਲ
ਬੇਗਮ ਇਜਾਜ਼ ਰਸੂਲ | |
|---|---|
 ਬੇਗਮ ਐਜ਼ਾਜ਼ ਰਸੂਲ, ਦ ਇੰਡੀਅਨ ਲਿਸਨਰ ਦੇ 1938 ਦੇ ਅੰਕ ਤੋਂ | |
| ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 9 ਦਸੰਬਰ 1946 – 24 ਜਨਵਰੀ 1950 | |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | ਬੇਗਮ ਸਾਹਿਬਾ ਕੁਦਸੀਆ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1909 ਲਾਹੌਰ, ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ |
| ਮੌਤ | 1 ਅਗਸਤ 2001 (ਉਮਰ 92) ਲਖਨਊ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ |
| ਕਿੱਤਾ | ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਲੇਖਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ |
| ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਮ | ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ (2000) |
ਬੇਗਮ ਕੁਦਸੀਆ ਇਜਾਜ਼ ਰਸੂਲ (4 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1906 - 1 ਅਗਸਤ, 2001) ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। [1] ਉਹ ਇੱਕ ਲੇਖਿਕਾ ਵੀ ਸੀ।
ਪਰਿਵਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਬੇਗਮ ਰਸੂਲ ਦਾ ਜਨਮ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1909 ਨੂੰ ਸਰ ਜ਼ੁਲਫ਼ੀਕਾਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਅਤੇ ਮਹਿਮੂਦਾ ਸੁਲਤਾਨਾ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕੁਦਸੀਆ ਬੇਗਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਰ ਜ਼ੁਲਫ਼ੀਕਾਰ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮਹਿਮੂਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਲੋਹਾਰੂਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਅਲਾਉਦੀਨ ਅਹਿਮਦ ਖਾਨ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।
ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
1935 ਵਿੱਚ ਰੂਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਐਕਟ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ , ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਚੋਣ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈ। 1937 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਗ਼ੈਰ-ਰਿਜ਼ਰਵ ਸੀਟ ਤੋਂ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ। ਉਹ 1952 ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ। ਉਹ 1936 ਤੋਂ 1940 ਤੱਕ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੀ ਅਤੇ 1950 ਤੋਂ 1952 ਤੱਕ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਰੁਤਬੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲ਼ੀ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਬਣੀ। ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਆਪਣਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।
ਖੇਡ ਸਪਾਂਸਰਸ਼ਿਪ[ਸੋਧੋ]
ਉਹ 20 ਸਾਲ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੀ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਹੀ। ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਕੱਪ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਲਿਖਤਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਬੇਗਮ ਰਸੂਲ 1953 ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਗ੍ਰੀਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਅਤੇ 1955 ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦੀ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਭਾਰੀ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ।ਉਸ ਨੇ (Three Weeks in Japan) ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ। ਉਸਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਖਬਾਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਲਿਖਿਆ। ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਸਕਰੀਨ ਤੋਂ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ : ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ (ਪੁਰਦਾਹ ਤੋਂ ਸੰਸਦ: ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ) ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ। [2]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ George, Christina (2018-02-14). "Begum Aizaz Rasul: The only Muslim woman to oppose minority reservations in the Constituent Assembly". The Indian Express. Retrieved 2020-02-26.
- ↑ "LOK SABHA: SYNOPSIS OF DEBATES". parliamentofindia.nic.in. Archived from the original on 24 March 2005. Retrieved 30 January 2017.