ਮਹਾਕਾਲੀ ਗੁਫਾਵਾਂ

ਕੌਂਡੀਵਾਈਟ ਗੁਫਾਵਾਂ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Kondivite Caves), ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣੇ 19 ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹਨ।

ਇਹ ਬੋਧੀ ਮੱਠ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੰਬਈ (ਬੰਬਈ) ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅੰਧੇਰੀ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਉਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਰਕ ਵਿੱਚ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਕੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸਮੂਹ ਹਨ - ਚਾਰ ਗੁਫਾਵਾਂ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਅਤੇ 15 ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਕੋਠੜੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਸਮੂਹ ਦੀ ਗੁਫਾ 9 ਚੈਤਯ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਗੁਫਾਵਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੌਥੀ-ਪੰਜਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਸਮੂਹ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਰਕ ਵਿੱਚ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਟੋਏ ਅਤੇ ਹੋਰ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਵੀ ਹਨ।

ਗੁਫਾਵਾਂ ਇੱਕ ਠੋਸ ਕਾਲੀ ਬੇਸਾਲਟ ਚੱਟਾਨ (ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਜਾਲ ਬ੍ਰੇਕੀਆਸ, ਮੌਸਮ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ) ਤੋਂ ਉੱਕਰੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਕੌਂਡੀਵਾਈਟ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੁਫਾ (ਗੁਫਾ 9) ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਸਾਰੇ ਵਿਗੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋਗੇਸ਼ਵਰੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਚੱਟਾਨ ਤੋਂ ਘੜੀ ਗਈ, ਇਹ ਬੋਧੀ ਗੁਫਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੌਂਡੀਵਾਈਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉੱਕਰੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਚੈਤਯ ਦੀਵਾਰ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਸੁਦਾਮਾ ਗੁਫਾ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਤੂਪ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਰਧ ਗੋਲਾਕਾਰ ਗੁੰਬਦ ਹੈ।

ਇਹ ਜੋਗੇਸ਼ਵਰੀ-ਵਿਖਰੋਲੀ ਲਿੰਕ ਰੋਡ ਅਤੇ ਸੀਪਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਧੇਰੀ ਕੁਰਲਾ ਰੋਡ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਦਾ ਨਾਮ ਮਹਾਕਾਲੀ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਾਲਾ ਰੋਡ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਫਾਵਾਂ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ ਜੋ ਜੋਗੇਸ਼ਵਰੀ-ਵਿਖਰੋਲੀ ਲਿੰਕ ਰੋਡ ਅਤੇ SEEPZ++ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਵੇਖਦੀ ਹੈ।^[1] BEST ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸਿੱਧੀ ਬੱਸ ਗੁਫਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਧੇਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਗੁਫਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਸੜਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਟੀਲ ਦੀ ਵਾੜ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਦੀਵਾਰ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।