ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਮਾਗਹੀ ਭਾਸ਼ਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਮਾਗਹੀ
ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇਭਾਰਤ
ਇਲਾਕਾਭਾਰਤ ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ,
Native speakers
13 ਮਿਲੀਅਨ (ਲਗਭਗ 130 ਲੱਖ)[1] (2011 ਦੀ ਜਣਨਗਣਨਾ)
ਹਿੰਦ-ਯੂਰਪੀ
  • ਹਿੰਦ ਇਰਾਨੀ
    • ਹਿੰਦ ਆਰੀਆ
      • ਪੂਰਬੀ ਸਮੂਹ
        • ਬਿਹਾਰੀ
          • ਮਾਗਹੀ
ਦੇਵਨਾਗਰੀ
ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3mag

ਮਾਗਹੀ ਜਾਂ ਮਾਗਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਭੋਜਪੁਰੀ ਅਤੇ ਮੈਥਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਜਾਂ ਕੈਥੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਗਹੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ (2002) ਲਗਭਗ 1 ਕਰੋੜ 30 ਲੱਖ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪਟਨਾ, ਰਾਜਗੀਰ, ਨਾਲੰਦਾ, ਜਹਾਨਾਬਾਦ, ਗਯਾ, ਅਰਵਲ, ਨਵਾਦਾ, ਸ਼ੇਖਪੁਰਾ , ਲਖੀਸਰਾਏ, ਜਮੁਈ, ਮੁੰਗੇਰ, ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮਾਗਹੀ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥ ਮਾਗਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮੌਖਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਗਧੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਗੌਤਮ ਮਹਾਕਵੀ ਯੋਗੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ 1960-62 ਦਰਮਿਆਨ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਰਜਨਾਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਯੋਗੇਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿੰਘ ਯੋਗੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਮਾਗਧੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ 23 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਮਾਗਧੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

2002 ਵਿੱਚ ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਗਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਗਹੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਗਹੀ ਮਹਾਵੀਰ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਦੇ ਸਵਾਲ 'ਤੇ ਬੁੱਧ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕਿਹਾ ਹੈ- 'ਸਾ ਮਾਗਧੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ'। ਇਸ ਲਈ ਮਾਗਹੀ 'ਮਾਗਧੀ' ਤੋਂ ਹੀ ਉਪਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲਿਪੀ ਕੈਥੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

[ਸੋਧੋ]

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. "Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011". www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Archived from the original on 16 जुलाई 2019. Retrieved 2018-12-19. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)