ਮਾਨਿਕ ਵਰਮਾ
ਮਾਨਿਕ ਵਰਮਾ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Manik Varma.jpg | |
| ਜਨਮ | 16 ਮਈ 1926 |
| ਮੌਤ | 10 ਨਵੰਬਰ 1996 |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਗਾਇਕ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (1974), ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ (1986) |
ਮਾਨਿਕ ਵਰਮਾ (16 ਮਈ 1926 – 10 ਨਵੰਬਰ 1996) ਕਿਰਾਨਾ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣਿਆਂ (ਗਾਇਨ ਸ਼ੈਲੀਆਂ) ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਗਾਇਕ ਸੀ।[1]
ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੁੱਧ ਕਲਾਸੀਕਲ ਖਿਆਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਠੁਮਰੀ, ਮਰਾਠੀ ਨਾਟਿਆ ਸੰਗੀਤ, ਭਵਗੀਤ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਗੀਤ (ਭਗਤੀ ਸੰਗੀਤ) ਵਰਗੇ ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਸੰਗੀਤ ਵੀ ਗਾਇਆ। ਉਹ ਕਿਰਾਨਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਬਦੁਲ ਕਰੀਮ ਖਾਨ ਦੀ ਧੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਹੀਰਾਬਾਈ ਬੜੋਦੇਕਰ ਅਤੇ ਸੁਰੇਸ਼ਬਾਬੂ ਮਾਨੇ ਦੀ ਚੇਲਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ 'ਭੱਟ ਪਰੰਪਰਾ' ਦੇ ਪੰਡਿਤ ਭੋਲਾਨਾਥ ਭੱਟ ਤੋਂ ਠੁਮਰੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਲਈ। ਉਸਨੇ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਅਜ਼ਮਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ "ਦਿਲਰੰਗ" ਅਤੇ ਜਗਨਨਾਥਬੂਆ ਪੁਰੋਹਿਤ "ਗੁਨੀਦਾਸ" ਤੋਂ ਹੋਰ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ।[2][3]
ਅਪ੍ਰੈਲ 1955 ਵਿੱਚ, ਉਸਦੇ ਗੀਤ ਗੀਤ ਰਾਮਾਇਣ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ, ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ ਰਾਮ 'ਤੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ (ਏਆਈਆਰ), ਪੁਣੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਸਾਲ-ਲੰਬੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ, ਯੋਗਿਨੀ ਜੋਗਲੇਕਰ, ਊਸ਼ਾ ਵਰਗੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ।
ਉਸਨੇ ਆਸ਼ਾ ਖਾਦਿਲਕਰ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲਾ ਦਾਤਾਰ ਸਮੇਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ ਮਾਨਿਕ ਦਾਦਰਕਰ ( ਦੇਵਨਾਗਰੀ : माणिक दादरकर) ਸੀ। ਉਸਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਵਰਮਾ, ਇੱਕ ਗਾਇਕਾ, ਅਰੁਣਾ ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਭਾਰਤੀ ਅਚਰੇਕਰ, ਇੱਕ ਅਦਾਕਾਰਾ, ਅਤੇ ਵੰਦਨਾ ਗੁਪਤਾ, ਇੱਕ ਮਰਾਠੀ ਸਟੇਜ, ਫ਼ਿਲਮ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਅਵਾਰਡ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ,[4] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ, ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਕਾਦਮੀ, ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।[5]
ਵਿਰਾਸਤ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਮਾਨਿਕ ਵਰਮਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਮਾਨਿਕ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਨਿਕ ਵਰਮਾ ਦੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ 'ਤੇ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।[6] ਉਸਦੀ ਅੱਠਵੀਂ ਬਰਸੀ 'ਤੇ, 12 ਨਵੰਬਰ 2004 ਨੂੰ, ਦੇਵਗੰਧਰਵ ਬਖਲੇਬੂਆ ਟਰੱਸਟ ਦੁਆਰਾ ਪੁਣੇ ਦੇ ਤਿਲਕ ਸਮਾਰਕ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਹਾਰਲਾ ਪਰਜਾਤ ਡਾਰੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Torch-bearers of kirana and Agra gharana, and their followers". The Times of India. 26 January 2011. Archived from the original on 4 November 2012.
- ↑ Manuel, Peter (1989). Thumri in Historical and Stylistic Perspectives. Motilal Banarsidass. p. 86. ISBN 81-208-0673-5.
- ↑ Deshpande, Vaman Hari (1989). Between two tanpuras. Popular Prakashan. p. 151. ISBN 0-86132-226-6.
- ↑ "Padma Awards Directory (1954–2009)" (PDF). Ministry of Home Affairs. Archived from the original (PDF) on 10 May 2013.
- ↑ "SNA: List of Akademi Awardees". Sangeet Natak Akademi Official website. Archived from the original on 17 February 2012.
- ↑ "Stars shine down". The Indian Express. 7 November 1998.