ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਿਮਦ ਯੂਸਫ਼ੀ
ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਿਮਦ ਯੂਸਫ਼ੀ مُشتاق احمد يُوسُفی | |
|---|---|
| ਜਨਮ | ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਿਮਦ ਯੂਸਫ਼ੀ 4 ਸਤੰਬਰ 1923[1] ਟੌਂਕ, ਜੈਪੁਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ |
| ਮੌਤ | 20 ਜੂਨ 2018 (ਉਮਰ 94) ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ |
| ਕਿੱਤਾ | ਬੈਂਕਰ, ਵਿਅੰਗ ਅਤੇ ਹਾਸਰਸ ਲੇਖਕ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ |
ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਮਦ ਯੂਸਫੀ ਡੀ ਲਿੱਟ. (ਐਚਸੀ), ਐਸਆਈ , ਐਚਆਈ (Urdu: مُشتاق احمد يُوسُفی – Muštāq Ẹḥmad Yoūsufzai, 4 ਸਤੰਬਰ 1923 – 20 ਜੂਨ 2018[2]) ਟੌਂਕ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ 1923 ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਨਾਲ ਪਰਵਾਸ ਕੀਤੇ ਇੱਕ ਯੂਸਫ਼ਜ਼ਈ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਪਠਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਇਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਿਅੰਗਕਾਰ ਅਤੇ ਹਾਸ ਲੇਖਕ ਸੀ ਜੋ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਲਿਖਦਾ ਸੀ। [3][4] ਯੂਸਫ਼ੀ ਨੇ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1999 ਵਿੱਚ ਸਿਤਾਰਾ-ਇ-ਇਮਤਿਆਜ਼ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ 2002 ਵਿੱਚ ਹਿਲਾਲ-ਇ-ਇਮਤਿਆਜ਼ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਹਿਤਕ ਸਨਮਾਨ ਹੈ। [5]
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਯੂਸਫ਼ੀ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਸਤੰਬਰ 1923 ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਇਕ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਬਦੁਲ ਕਰੀਮ ਖਾਨ ਯੂਸਫ਼ੀ ਜੈਪੁਰ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੈਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਰਹੇ। ਯੂਸਫ਼ੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ ਵਿਚ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬੀ.ਏ. ਆਗਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅਤੇ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਐੱਮ. ਏ. ਫਿਲਾਸਫੀ ਅਤੇ ਐਲ.ਐਲ.ਬੀ. ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਠਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਹ 1950 ਵਿਚ ਮੁਸਲਿਮ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਡਿਪਟੀ ਜਨਰਲ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਿਆ। ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਮਦ ਯੂਸਫ਼ੀ 1965 ਵਿਚ ਐਲਾਈਡ ਬੈਂਕ ਲਿਮਟਿਡ ਵਿਚ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।1974 ਵਿਚ, ਉਹ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਬੈਂਕ ਲਿਮਟਿਡ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਿਆ। 1977 ਵਿਚ, ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬੈਕਿੰਗ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਕਾਇਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਰਚਨਾਵਾਂ [ਸੋਧੋ]
ਉਸਦਾ ਉਰਦੂ ਨਾਵਲ ਆਬ-ਏ-ਗਮ ਨੂੰ ਮੈਟ ਰੀਕ ਅਤੇ ਅਫ਼ਤਾਬ ਅਹਿਮਦ ਦੁਆਰਾ 'Mirages of the Mind' ਵਜੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ[6]
ਉਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਰਦੂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਚਿਰਾਗ ਤਾਲਾਏ, ਖਕਾਮ ਬੇਦਾਹਾਨ, ਜ਼ਾਰਗੁਜ਼ਸ਼ਤ, ਸ਼ਾਮ ਏ ਸ਼ੈਰ ਯਾਰਾਂ ਹਨ।[7]
ਸਮਕਾਲੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਇਬਨੇ ਇੰਸ਼ਾ, ਆਪ ਇਕ ਉਰਦੂ ਵਿਅੰਗਕਾਰ ਅਤੇ ਹਾਸ-ਲੇਖਕ ਨੇ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਮਦ ਯੂਸਫ਼ੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ: "ਜੇ ਕਦੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਹਾਸਲੇਖਣ ਨੂੰ ਨਾਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕੋ ਨਾਮ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਯੂਸੁਫ਼ੀ ਦਾ ਹੈ।" ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਦਵਾਨ, ਡਾ. ਜ਼ਹੀਰ ਫਤਿਹਪੁਰੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, "ਅਸੀਂ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤਕ ਹਾਸਰਸ ਦੇ 'ਯੂਸਫ਼ੀ ਯੁੱਗ' ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ ..." ਯੂਸਫ਼ੀ ਯੁੱਗ 1961 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਯੂਸਫ਼ੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ਚਿਰਾਗ਼ ਤਾਲਾਏ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਹੁਣ ਤਕ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ 11 ਸੰਸਕਰਣ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੀ ਖੁਦ ਲਿਖੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ - 'ਪਹਿਲਾ ਪੱਥਰ' ਅਤੇ 12 ਵਿਅੰਗਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹਾਸ-ਰਸੀ ਲੇਖ ਹਨ। 2008 ਵਿਚ, ਉਹ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਟੀ.ਵੀ. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਸ਼ਾਮ-ਏ-ਸ਼ੈਰ-ਏ-ਯਾਰਾਂ (2014) ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਟਸ ਕੌਂਸਲ ਵਿਚ ਇਕ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਚ ਲੌਂਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਜ਼ਹਿਰਾ ਨਿਗਾਹ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਨਾ ਯੂਸੁਫ਼ੀ ਸਾਹਿਬ, ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਦੇ ਬੁੱਢਾ ਹੋਣਾ ਹੈ।". ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਇਫਤਿਖਾਰ ਆਰਿਫ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।[8] ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਇੱਕ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਬਦ-ਘਾੜਾ" ਕਿਹਾ।[9]
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
'20 ਜੂਨ 2018 ਨੂੰ, ਲੰਮੀ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 94 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[10] ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਡੀ.ਐਚ.ਏ. ਵਿਚ ਸੁਲਤਾਨ ਮਸਜਿਦ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਆਖਰੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 21 ਜੂਨ 2018 ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਦਫਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। [11]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]
- ਸਿਤਾਰਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ 1999 ਵਿਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਦਰ ਨੇ ਸਨਮਾਨਿਆ।
- ਹਿਲਾਲ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼ ਐਵਾਰਡ 2002 ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਦਰ ਨੇ ਸਨਮਾਨਿਆ।
- ਕਾਇਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ (ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਤਮਗਾ)
- ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਲੈਟਰਜ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ 1990 ਵਿੱਚ ਸਰਬੋਤਮ ਕਿਤਾਬ ਲਈ।
- ਹਿਜਰਾ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਸਰਬੋਤਮ ਕਿਤਾਬ ਲਈ ਆਦਮਜੀ ਪੁਰਸਕਾਰ [1]
ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ [ਸੋਧੋ]
- Chiragh Talay (1961)
- Khakam-ba-dahan (1969)
- Zarguzasht (1976)
- ਆਬ-ਏ-ਗਮ (1990)[12]
- ਸ਼ਾਮ-ਏ-Shair-ਈ-Yaaraan (2014)[13][14]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 http://novelsandfictionstories.blogspot.com/2009/07/mushtaq-ahmad-yusufi.html, Adamjee Award for 'Best Book' for Mushtaq Ahmad Yusufi, Retrieved 16 Nov 2016
- ↑ ڈیسک, ویب (2018-06-20). "معروف مزاح نگار مشتاق احمد یوسفی انتقال کرگئے". Dawn News Television (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-06-20.
- ↑ Zuberi, Nadeem (25 November 2017). "Mushtaq Ahmed Yousufi's writings kindle the joy of reading". Business Recorder. Retrieved 23 June 2018.
- ↑ "Mushtaq Ahmad Yousufi Famous Humorist". Pakistaniat.com. 2009-06-20. Retrieved 15 Nov 2016.
- ↑ http://www.dawn.com/news/27371/president-gives-away-civil-military-awards, Mushtaq Ahmad Yusufi's Hilal-i-Imtiaz Award in 2002, info listed on Dawn newspaper, Published 24 March 2002, Retrieved 15 Nov 2016
- ↑ Abid, Zehra (15 June 2014). "Book review: Mirages of the Mind - making light of dark times". Express Tribune. Retrieved 23 June 2018.
- ↑ https://quranwahadith.com/product_author/mushtaq-ahmed-yousufi/
- ↑ http://tribune.com.pk/story/777253/7th-international-moot-launch-of-yousufis-fifth-book-marks-the-start-of-urdu-conference/, Mushtaq Ahmad Yusufi's book launched at a ceremony in 2014, The Express Tribune newspaper, Published 18 Oct 2014, Retrieved 16 Nov 2016
- ↑ http://www.dawn.com/news/1144690, An interview with Mushtaq Ahmad Yusufi on Dawn newspaper, Published 16 Nov 2014, Retrieved 16 Nov 2016
- ↑ https://www.dawn.com/news/1414993/celebrated-humourist-mushtaq-ahmed-yousufi-passes-away-in-karachi
- ↑ "Mushtaq Yousufi laid to rest". Express Tribune. APP. 21 June 2018.
- ↑ https://rekhta.org/poets/mushtaq-ahmad-yusufi/ebooks, A book review of 'Aab-i-gum' (1990) on rekhta.org website, Retrieved 16 Nov 2016
- ↑ https://www.dawn.com/news/1144690, REVIEW: Shaam-e-Shair-e-Yaara’n by Mushtaq Ahmed Yusufi
- ↑ http://tns.thenews.com.pk/mushtaq-ahmed-yousufis-world/#.WyqJs3QcDqA Archived 2018-06-20 at the Wayback Machine., Yousufi's world